Σχεδόν καθημερινά, γινόμαστε δέκτες μαρτυριών και καταγγελιών για κακοποιητική και ανάρμοστη -πολλές φορές και σεξουαλικά- συμπεριφορά καθηγητών αλλά και «την σαδιστική συμπεριφορά των σχολείων» σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως μας περιγράφουν χαρακτηριστικά, απόφοιτοι και γονείς.

Η Δ.Α. περιγράφει την τραυματική εμπειρία μαθητών του “Κλασσικού Αρσακείου Ψυχικού”, ενώ καταγγέλλει και έναν καθηγητή για ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά.

«Ευελπιστώ πραγματικά ότι άνθρωποι που θα διαβάσουν τη μαρτυρία μου, θα πάρουν το θάρρος να επικοινωνήσουν με το 2020mag.gr για να ενώσουμε τις φωνές μας και να αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη», μου είπε, γεμάτη ελπίδα, στο τέλος της συνομιλίας μας, τη οποία και ηχογράφησα μετά από συναίνεσή της.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνομιλία με την Δ.Α.

Σε ποιο Αρσάκειο φοίτησες και πως αποτιμάς μετά από τόσα χρόνια την εμπειρία σου σε αυτό το σχολείο; Ποια, για παράδειγμα, ήταν η συμπεριφορά του προς τους μαθητές;

Φοίτησα στο Αρσάκειο Ψυχικού από το νηπιαγωγείο έως και το Λύκειο. Στο Λύκειο πήγα στο Κλασικό ή αλλιώς Γενικό Λύκειο Αρσακείου. Θα σταθώ αποκλειστικά σε αυτό, καθώς ήταν η εμπειρία αυτών των χρόνων που χαράκτηκε περισσότερο στο μυαλό μου. Το Κλασικό απευθυνόταν υποτίθεται στην αφρόκρεμα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης. 8 στις 10 ήμασταν κορίτσια και όλες άριστες, του 18 και πάνω. Νομίζω πως κατάλαβα που βρέθηκα ήδη από τη δεύτερη μέρα, όταν η Ν.Μ., καθηγήτρια των Αρχαίων, πέταξε το τετράδιο μου στον τοίχο φωνάζοντας επειδή είχα δυο μικρά λάθη στην κλίση ενός ρήματος. Μας αντιμετώπιζαν σαν άλογα κούρσας. Το 20, ήταν αυτοσκοπός, ανεξαρτήτως του αν ήθελες να περάσεις σε μια σχολή που το απαιτούσε. «Θα γίνεις του 20 με όποιο κόστος γιατί εκπροσωπείς το Αρσάκειο και μάλιστα το Κλασικό». Αυτή ήταν η λογική. Μέσα στα χρόνια υπήρξαν κάποιοι καθηγητές και καθηγήτριες που ήταν εξαιρετικές στο αντικείμενό τους και κάποιοι που ήταν καλοί άνθρωποι και παιδαγωγοί. Αλλά ήταν μειοψηφία. Η εμπειρία μου στο Λύκειο συγκεκριμένα ήταν από δυσάρεστη έως τραυματική. Σε καμία περίπτωση δεν άξιζε το ψυχικό κόστος.

Πιστεύεις πως πολλές/οι απόφοιτοι αποκόμισαν προβλήματα στην μετέπειτα ζωή τους λόγω της συμπεριφορά του σχολείου; Μπορείς να μας δώσεις κάποια παραδείγματα αυταρχικής συμπεριφοράς;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλές απέκτησαν προβλήματα, τα οποία ήταν εμφανή ήδη από τα σχολικά χρόνια. Νευρικές ανορεξίες, ψυχοφάρμακα, μηδενική αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη είναι μερικά από αυτά που είδα προσωπικά όσο ήμουν ακόμα στο σχολείο. Πάρα πολλά παιδιά χρειάστηκαν ψυχολόγο για να ξεπεράσουν όλα αυτά που εσωτερίκευσαν. Πως να νιώσει ένα παιδί που έχει διαλυθεί από την προσπάθεια και όταν δεν απαντάει σωστά η δασκάλα του λέει «άνοιξε το παράθυρο να πέσεις από κάτω;» Γιατί αυτά γίνονταν. Μας έκαναν να νιώθουμε σκουπίδια όσο καλές και να ήμασταν. Προσωπικά ήταν τέτοια η πίεση που βίωνα που δεν έκανα τίποτα άλλο πέρα από το να διαβάζω. Σταμάτησα να τρώω, έγινα 46 κιλά και οι γονείς μου με παρακαλούσαν να σταματήσω να διαβάζω. Μια μέρα λιποθύμησα πάνω στα βιβλία. Δεν ήμουν εξαίρεση. Ήμασταν όλοι σε οριακό σημείο κατάρρευσης. Ήταν τέτοια η πίεση της απόδοσης που τα παιδιά μόνα τους αποφάσισαν να μην πάνε πενταήμερη για να κάτσουν να διαβάσουν. Δεν είχαμε καμία σχέση με 16χρονα, ήμασταν θλιμμένα και φοβικά παιδιά, ισοπεδωμένα από τις ανούσιες ως επί τω πλείστων υποχρεώσεις και πειθαρχήσεις. Γνωρίζω δυο παιδιά στην ίδια χρονιά αποφοίτησης που αυτοκτόνησαν μερικά χρόνια μετά. Δεν μπορώ να το αποδώσω φυσικά στο σχολείο, αλλά σίγουρα ένα νοσηρό σχολικό περιβάλλον δε βοηθάει σε μια ήδη βεβαρημένη ψυχική κατάσταση.
Η σκληρότητα και ο αυταρχισμός ήταν το θεωρούμενο συστατικό της επιτυχίας του Αρσακείου. Μας τιμωρούσαν για το οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένων περιστατικών που δεν αφορούσαν καν τη σχολική ζωή. Κάποια παιδιά είχαν πάρει αποβολή επειδή είχαν συμμετάσχει σε μια διαδήλωση. Εγώ είχα πάρει αποβολή επειδή μια καθηγήτρια με είχε δει να καπνίζω εκτός σχολείου και «έδινα το κακό παράδειγμα». Η καθηγήτρια των αρχαίων ηλίθιες μας ανέβαζε, άχρηστες μας κατέβαζε.
Δε θα ξεχάσω ποτέ τη φορά που με είχε πιάσει νευρικός βήχας στο μάθημα και επειδή την ενοχλούσα μου είπε να της πω τη σύνταξη μιας πρότασης που είχε γράψει στον πίνακα, την ώρα που δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Ακόμα θυμάμαι ότι αυτή η πρόταση ήταν βουλητική. Μόνο όταν μπόρεσα να το αρθρώσω με άφησε να πάω να πιω νερό. Ήταν σαδιστική συμπεριφορά, δεν ξέρω πως αλλιώς να τη χαρακτηρίσω. Η υποτίμηση και ο εξευτελισμός ήταν διαρκής. Μια κοπέλα δυστυχώς υπέφερε τα πάνδεινα και αποτελούσε για τρία χρόνια αντικείμενο συνεχούς παραδειγματισμού για τις υπόλοιπες. Νομίζω το μόνο που επιθυμούσαμε ήταν να μην μπούμε στο στόχαστρό της. Υπήρχε ένας διάχυτο κλίμα τρομοκρατίας.

Το σχολείο θα το χαρακτήριζες συντηρητικό; 

Το σχολείο θα το χαρακτήριζα κάτι παραπάνω από συντηρητικό, για την ακρίβεια θα έλεγα πως ήταν απολίθωμα μιας άλλης εποχής. Στην Πέμπτη δημοτικού θυμάμαι τη διευθύντρια να μου κάνει παρατήρηση μέσα στην τάξη επειδή φορούσα άσπρο σορτσάκι. Με είχε κάνει να νιώσω τόσο άσχημα μπροστά σε όλους. Δεν ήξερα καλά-καλά τι είναι η σεξουαλικότητα, πόσο μάλλον ότι κάτι που φοράει κάποιος μπορεί να νοηθεί ως «προκλητικό». Προαγόταν ένας ακραίος καθωσπρεπισμός, που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος και της ρητορικής του victim-blaming. Είναι δυνατόν να κατηγορείς ένα παιδί 10 χρονών ότι φοράει κάτι προκλητικό;
Στις εκδρομές μας έλεγαν «φερθείτε όμορφα, είμαστε το Αρσάκειο». Οι περισσότερες καθηγήτριες ήταν βαθιά θρησκευόμενες και ήταν σχεδόν επαναστατική πράξη κάποιο παιδί να μην κάνει προσευχή. Η καθηγήτρια των νεοελληνικών μας έλεγε ότι πρέπει να υπηρετούμε τη φιλοκαλία και την ευταξία. Η καθηγήτρια των θρησκευτικών μας είχε βάλει να δούμε φωτογραφίες από εκτρώσεις και μας είχε πει ότι δεν είμαστε έτοιμες να έχουμε ολοκληρωμένες σχέσεις, αν δεν είμαστε έτοιμες να αναπαραχθούμε. Απαγορεύονταν δια ροπάλου τα σκουλαρίκια και ήταν μόνιμη η πειθάρχηση για το τί φορούσες. Εν τω μεταξύ η πλάκα είναι– όση πλάκα μπορεί να έχει οτιδήποτε σε αυτήν την κατάσταση – ότι όπως ήμασταν στο Λύκειο δεν είχαμε μυαλό για καρδιοχτύπια στο σχολείο ούτως η άλλως. Τελικά, οι μόνοι από τους οποίους κινδυνεύαμε, ακόμα και σεξουαλικά, ήταν εν τέλει οι ίδιοι μας οι καθηγητές.

Είχες προσωπική εμπειρία ανάρμοστης, σεξουαλικής φύσεως, συμπεριφορά από καθηγητή;
(τα στοιχεία του καθηγητή θετικών επιστημών, βρίσκονται επίσης στη διάθεσή του 2020mag.gr)

Ναι. Ο συγκεκριμένος ήταν ο μοναδικός άνδρας καθηγητής που είχαμε. Ήταν προσηνής και ιδιαίτερα φιλικός, κάτι που τον διέκρινε από τη γενικότερη αυστηρότητα των υπολοίπων και τον έκανε συμπαθή. Δυστυχώς, όπως πολύ σύντομα αποδείχτηκε αυτό ήταν το έδαφος πάνω στο οποίο δρούσε. Για ένα χρόνο είχα την ατυχία να κάθομαι στο τελευταίο θρανίο, γεγονός που του έδινε ελεύθερη πρόσβαση να έρχεται από πίσω μου και να με «πιάνει». Εν ώρα μαθήματος μου χάιδευε τα μαλλιά και μου έκανε μασάζ. Στα διαλείμματα μου έκλεινε συνεχώς το μάτι στο διάδρομο. Μια φορά με έπιασε από το χέρι και με τράβηξε λίγο απόμερα να με ρωτήσει το τηλέφωνό μου. Για κακή μου τύχη με συνάντησε στο δρόμο μια φορά που επέστρεφα σπίτι και μου πρότεινε να με πάει. Πάγωσα, δεν ήξερα τί δικαιολογία να πω εκείνη την ώρα, οπότε του είπα εντάξει. Στο δρόμο με έπιανε ανάρμοστα και με ρωτούσε πότε θα πάμε για καφέ. Ένιωθα τρομερά αμήχανα και άσχημα. Η παρενόχληση ήταν διαρκής. Είχα καταλήξει με το που τον βλέπω να κοιτάζω κάτω και να αλλάζω δρόμο για να τον αποφύγω.

Γνωρίζεις άλλα κορίτσια που είχαν αντίστοιχες εμπειρίες ανάρμοστης συμπεριφοράς από τον συγκεκριμένο καθηγητή;

Γνωρίζω αρκετές περιπτώσεις. Γνωρίζω κοπέλα που της έγραψε το τηλέφωνό του στο χέρι της αλλά αυτή αντέδρασε. Σε άλλη κοπέλα προσφέρθηκε να την επιστρέψει στο σπίτι της με το αμάξι και εκεί της έπιασε το μπούτι και τη ρώτησε αν έχει ολοκληρωμένες ερωτικές σχέσεις. Γνωρίζω κοπέλα με την οποία είχε συνάψει δεσμό όσο αυτή ήταν στο σχολείο μαθήτρια. Και γνωρίζω πως υπήρχαν και άλλες με τις οποίες είχε σχέση. Τέλος έχω μάθει ότι παντρεύτηκε μαθήτριά του. Φαντάζομαι προφανώς όταν αυτή αποφοίτησε, αλλά η σχέση σίγουρα θα προϋπήρχε κρίνοντας από τον τρόπο λειτουργίας του.

Πως αντιμετώπισε το σχολείο αυτές τις συμπεριφορές;

Δεν τις αντιμετώπισε. Τις συμπεριφορές ψυχολογικής κακοποίησης στην ουσία τις επιβράβευε. Η καθηγήτρια των αρχαίων παρουσιαζόταν ως κορυφή γιατί έφερνε πολύ καλούς βαθμούς οπότε η ιδιαίτερη «παιδαγωγική» της μέθοδος θεωρείτο επιτυχής. Για τον καθηγητή θετικών επιστημών δεν γνωρίζω αν έγινε ποτέ κάτι. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην ήταν γνωστό σε άλλους καθηγητές καθώς ο άνθρωπος ήταν ανεξέλεγκτος για κάποιο καιρό. Μας έπιανε στους διαδρόμους που κυκλοφορούσαν οι υπόλοιποι καθηγητές, οι φήμες για τις σχέσεις κυκλοφορούσαν και τα παιδιά συζητούσαν μεταξύ τους πόσο γλοιώδης είναι. Ίσως δεν το ομολογούσαν μεταξύ τους για να μην έρθουν σε δύσκολη θέση και προτιμούσαν να το αφήνουν να γίνεται.
Το σίγουρο είναι πως ο άνθρωπος αυτός δεν λογοδότησε ποτέ. Τρανή απόδειξη ότι διδάσκει ακόμα και σήμερα. Είμαι σε θέση να γνωρίζω πως άνθρωποι σε διευθυντικές θέσεις εντός του Αρσακείου έχουν πλέον ενημερωθεί. Δυστυχώς η πρακτική μέχρι σήμερα μου δείχνει ότι δεν τους ενδιαφέρει να διερευνήσουν αν έχουν βλαφθεί παιδιά όσο το να μη θιχτεί η φήμη τους και δεν πρόκειται να κάνουν κάτι αν δεν εξαναγκαστούν.
Το Αρσάκειο έχει ευθύνη και δεν μπορεί να στρουθοκαμηλίζει άλλο. Πόσα άλλα παιδιά πρέπει να το υποστούν αυτό; Ευελπιστώ πραγματικά ότι άνθρωποι που θα διαβάσουν τη μαρτυρία μου, θα πάρουν το θάρρος να επικοινωνήσουν με το 2020mag.gr, για να ενώσουμε τις φωνές μας και να αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη.

Τι λένε οι δικηγόροι της Δ.Α. για την υπόθεση και αντίστοιχα περιστατικά

Σχετικά με την έρευνα για το Αρσάκειο και την μαρτυρία της Δ.Α., είχα την χαρά και την τύχη να επικοινωνήσω με τις δικηγόρους (μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης), Μαριάννα Βασιλείου, επιστημονική συνεργάτιδα ΑΠΘ αλλά και υποψήφια διδακτόρισσα Ιατρικής ΑΠΘ και την Ερατώ Ταγαρίδη, που είναι επίσης διαμεσολαβήτρια.
Με αφορμή την υπόθεση και την σπουδαία δουλειά που κάνουν σχετικά με την υπεράσπιση των θυμάτων προσβολής γενετήσιας ελευθερίας και αξιοπρέπειας, ζήτησα μία σχετική δήλωση ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα στα θύματα -και σε περιπτώσεις αδικημάτων που δεν έχουν παραγραφεί- να βρουν δικαίωση.

Διαβάστε τη δήλωση:

Το τελευταίο διάστημα γίνεται πολύς λόγος για την παραγραφή των αδικημάτων και τη σκοπιμότητά της, με αφορμή τις πολυπληθείς καταγγελίες που έχουν έρθει στη δημοσιότητα και αφορούν σε αδικήματα προσβολής της γενετήσιας ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Επ’ αυτού του ζητήματος σημειώνουμε τα ακόλουθα:

Η παραγραφή συνίσταται στην εξάλειψη, ύστερα από την παρέλευση ορισμένου χρόνου, της αξίωσης της πολιτείας να κριθεί ο δράστης ορισμένου εγκλήματος δικαστικά. Ο θεσμός της παραγραφής έχει τεθεί υπέρ της ασφάλειας δικαίου, για να προστατεύσει το έννομο αγαθό της ειρήνευσης της κοινωνικής τάξης μέσα από το πέρασμα εύλογου χρόνου, ακόμα και υπό τον κίνδυνο ορισμένα εγκλήματα να μείνουν ατιμώρητα. Με τον τρόπο αυτό ωθούνται τόσο η πολιτεία όσο και το θύμα μιας άδικης πράξης να δράσουν εγκαίρως, ώστε να απονεμηθεί δικαιοσύνη.

Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα τα κακουργήματα παραγράφονται μετά 20 έτη από την τέλεσή τους, αν επισύρουν την ποινή της ισόβιας κάθειρξης και μετά 15 έτη από την τέλεσή τους, αν επισύρουν την ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης, ενώ τα πλημμελήματα παραγράφονται μετά 5 έτη από την τέλεσή τους. Ειδικά για τα κακουργήματα που τελούνται σε βάρος ανηλίκων, ο Kώδικας προβλέπει ότι η παραγραφή τους ξεκινά από την ενηλικίωση του θύματος.

Τα πραγματικά περιστατικά που μας περιέγραψε η εντολίδα μας συνιστούν πλημμελήματα τα οποία δυστυχώς έχουν παραγραφεί προ πολλών ετών και ως εκ τούτου είναι αδύνατη η δίωξη – πόσο μάλλον η καταδίκη – του δράστη. Ωστόσο, το σύνηθες είναι ότι δράστες τέτοιων εγκλημάτων δεν τα τελούν άπαξ και κατά συγκεκριμένου προσώπου.
Τουναντίον, τείνουν να τα επαναλαμβάνουν εις βάρος προσώπων με κοινά χαρακτηριστικά – εν προκειμένω, ανηλίκων μαθητριών ως προς τις οποίες έχουν θέση ισχύος λόγω της καθηγητικής τους ιδιότητας.
Θεωρούμε πολύ πιθανό το εν λόγω άτομο να έχει τελέσει έκνομες πράξεις εις βάρος και άλλων μαθητριών – δεδομένου μάλιστα ότι συνεχίζει να διδάσκει, το πλέον πιθανό είναι να έχει τελέσει και άλλα αδικήματα σε πρόσφατο χρονικό διάστημα, τα οποία δε θα έχουν παραγραφεί ακόμα. Ο μοναδικός τρόπος λοιπόν να ασκηθεί ποινική δίωξη εις βάρος του είναι για μη παραγραμμένα εγκλήματα, ενώ οι μαρτυρίες των παλαιότερων θυμάτων του θα χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικό υλικό για τη στοιχειοθέτηση της τέλεσης των μη παραγεγραμμένων εγκλημάτων. Για το λόγο αυτό, καλούμε όλα τα άτομα εις βάρος των οποίων έχουν ασκηθεί τέτοια εγκλήματα να απευθυνθούν σε δικηγόρο, ούτως ώστε να ενημερωθούν πλήρως και διεξοδικά για τις νομικές διεξόδους και διαδικασίες και να μην φοβηθούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, που αποτελεί άλλωστε και τον πλέον ουσιαστικό τρόπο δικαίωσης.