Κι εγώ πήγα να τη δω… για τρίτη φορά.
Την πρώτη φορά με είχαν γοητεύσει τα πλάνα και με είχε προβληματίσει η ιστορία.
Τη δεύτερη είχα απολαύσει τη μοναδική ερμηνεία της ΜακΝτόρμαντ και διείσδυσα στον ψυχισμό της Φερν.
Την τρίτη όμως πήγα να εντοπίσω το σημείο που δεν αναφέρεται στις κινηματογραφικές κριτικές αλλά στις πολιτικές/κοινωνικές στήλες πολλών ΜΜΕ της αλλοδαπής: το πώς, δηλαδή, παρουσιάζονται μέσα στην ταινία οι εργασιακές συνθήκες ατόμων τρίτης ηλικίας τα οποία, αντί να απολαμβάνουν τη σύνταξη τους, είναι αναγκασμένα να δουλεύουν για να βιοπορίζονται.

Όπως γνωρίζουμε, στο οικονομικό κραχ του 2008 στις ΗΠΑ, τα ιδιωτικά ταμεία που διαχειρίζονταν τις συντάξεις εκατοντάδων χιλιάδων αμερικάνων και είχαν επενδύσει σε διάφορα ύποπτα χρηματιστηριακά προϊόντα κατέρρευσαν, αφήνοντας τους ασφαλισμένους έκθετους, χωρίς τη σύνταξη που περίμεναν να πάρουν στο τέλος του εργάσιμου βίου τους. Και πολλούς χωρίς ούτε σπίτι, καθώς τα στεγαστικά δάνεια είχαν συναφθεί κι αυτά στη βάση "προβληματικών" τραπεζικών προϊόντων (swaps ή πως λέγονται δεν γνωρίζω).
Δημιουργείται έτσι ένας στρατός εποχιακά εργαζόμενων με ελάχιστες απαιτήσεις για τις δουλειές που κάνουν οι τελευταίοι των τελευταίων. Όπως π.χ. τη συσκευασία στις τεράστιες αποθήκες της Amazon, όπου η Ζοάο πήρε την άδεια να κινηματογραφήσει κάποια πλάνα της ταινίας, με τη Φερν να πιάνει εκεί την πρώτη της εποχιακή δουλειά, να γνωρίζει καινούργιους φίλους στην αλυσίδα εργασίας και στη καντίνα όπου όλοι τρώνε μαζί και αστειεύονται, να υποστηρίζει ότι βγάζει "great money", καλά λεφτά και μετά να φεύγει ενώ η αποθήκη χάνεται στον ορίζοντα πίσω της. Αλλά η πραγματική εικόνα είναι εντελώς διαφορετική.

Οι νομάδες της Μπάντερ, που έκανε την έρευνα και έγραψε το βιβλίο του οποίου τα δικαιώματα αγοράστηκαν για την ταινία της Ζόε, είχαν εκφράσει μια τελείως διαφορετική άποψη, η οποία "διέφυγε" της σκηνοθέτιδας: «Τη μισώ αυτή τη γαμοδουλειά. Είναι το μεγαλύτερο δουλεμπόριο του κόσμου», είπε η γλυκιά 64χρονη Λίντα Μέη για την Amazon. Δεν ακούστηκε αυτό στην ταινία.

Οι σχέσεις που έχει επιβάλει η μεγαλύτερη επιχείρηση λιανικού εμπορίου στους εργαζόμενους έχουν γίνει πολλές φορές αντικείμενο σφοδρής κριτικής.
Σύμφωνα με άρθρο της Tζέσσα Κρίσπιν στην  Guardian: «Στο μεταξύ, στην πραγματικότητα η Amazon βάζει κάμερες στα φορτηγά των οδηγών παράδοσης, οθόνες στα σώματα των εργαζομένων της αποθήκης και κάμερες ασφαλείας μέσα και έξω από τις εγκαταστάσεις της. Δημιουργεί χάρτες θερμότητας για να ανιχνεύσει εάν συγκεντρώνονται πολλοί εργαζόμενοι στο ίδιο σημείο και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε προσπάθεια συγκρότησης σωματείου βάσης (...) Οι υπάλληλοι δεν προλαβαίνουν να διασχίσουν χιλιόμετρα για να πάνε στην τουαλέτα και έχει αναφερθεί πως "ανακουφίζονται" σε μπουκάλια (...) Η θερμοκρασία στις αποθήκες δεν ελέγχεται και οι εργαζόμενοι εργάζονται συχνά με ψύχος το χειμώνα και υπερβολική ζέστη το καλοκαίρι (….) Λόγω αύξησης του φόρτου εργασίας στην πανδημία έχουν αναφερθεί τραυματισμοί και εξάντληση» 

Η Amazon έχει καλοβολευτεί με αυτό το εργατικό δυναμικό των "πιονέρων" που μένει περιστασιακά σε πάρκινγ, έχει χάσει κάθε ελπίδα κοινωνικής ασφάλισης και είναι μαθημένο να δουλεύει για ένα κομμάτι ξερό ψωμί και μετά να φεύγει.

Πρέπει κάθε ταινία μυθοπλασίας να είναι μια καταγγελία ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας που φυλάσσει ο καπιταλισμός για τους πιο ευάλωτες πολίτες; Όχι, βέβαια.

Ούτε είναι υποχρεωμένη η σκηνοθέτης να ακολουθεί πιστά το βιβλίο που επέλεξε να διασκευάσει.

Το να παρουσιάσει μια πιο ρομαντική εικόνα των σύγχρονων νομάδων ως ανθρώπων που κυνηγούν μέσα από τη φυγή να ξεφύγουν από κάτι – από το πένθος, στην περίπτωση της Φερν – είναι αυτό που προκρίνει η δημιουργός πως καλύτερα εκφράζει τη δική της αντίληψη του κόσμου. Και είναι απόλυτα δεκτό.

Όμως στους παραγωγούς της ταινίας επιτράπηκε η είσοδος στις αποθήκες της Amazon, ενώ δεν έχει επιτραπεί σε πολλούς δημοσιογράφους που ήθελαν να ερευνήσουν τα όσα φριχτά ακούγονται. Και οι παραγωγοί, για να τιμήσουν αυτή την άδεια, μας παρουσίασαν μια όμορφη εικόνα που "ξεπλένει", εν πολλοίς, την κακή εικόνα που έχει δημιουργηθεί τον τελευταίο καιρό για την Amazon, όπου ο ιδιοκτήτης της είναι από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, ενώ οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε το νοίκι τους (αν μένουν σε σπίτι, βέβαια).

Με την ίδια χαλαρότητα αποτυπώνονται στον φακό και οι άλλες περιστασιακές δουλειές, στο δίπτυχο που πάνε να μας πλασάρουν και εδώ: περισσότερη ελευθερία, περισσότερη ευελιξία! – για να μαζέψουμε ελιές ή να χαρούμε το ηλιοβασίλεμα!

Κι επειδή αυτές τις μέρες ψηφίζεται ένα νομοσχέδιο εδώ που θα αφαιρέσει το δικαίωμα στη ζωή κυρίως στα νέα παιδιά, που μπαίνουν τώρα στην "αγορά" εργασίας για να "πουλήσουν" τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, αυτή την παράμετρο της κατά τα άλλα εξαιρετικής ταινίας δεν γίνεται να την παραβλέψουμε.

Για τη συγγραφή του άρθρου στοιχεία αντλήθηκαν από τους ακόλουθους συνδέσμους:

https://www.vox.com/22364048/nomadland-oscars-best-picture-roundtable

www.vulture.com/article/nomadland-amazon-warehouse-chloe-zhao.htmlamazon

https://www.huffpost.com/entry/amazon-minimum-wage-hike-compensation-cuts_n_5bb573d2e4b028e1fe3a6ba9

https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/mar/23/amazon-nomadland-film-jeff-bezos-disaster-workers