Ανάμεσα σε όσα συνδέουν, στη συνείδησή μας ως μουσικόφιλων, το σπουδαίο ελληνικό ρεπερτόριο με τις πολύχρωμες μουσικές του κόσμου, σίγουρα έχουν περίοπτη θέση τα ζωντανά προγράμματα που μας παρουσιάζει διαχρονικά η υπέροχη Έλλη Πασπαλά. Το ίδιο θα συμβεί δίχως άλλο και στην -τρυφερής και ζεστής ατμόσφαιρας- συναυλία της στον Κήπο του Μεγάρου την Τετάρτη 21 Ιουλίου, που αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον.

Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει λίγα πορτογαλικά, λίγα ισπανικά, λίγα jazz standards και βέβαια πολλά ελληνικά, όπως αναφέρει το συνοδευτικό σημείωμα για τη βραδιά. Όλα επιλεγμένα με κριτήριο την ιδιαίτερη δόνηση που προκαλούν στην ίδια, η οποία δόνηση, όπως μας εξηγεί η ερμηνεύτρια: «Είναι συναισθηματική, είναι σωματική, είναι ψυχολογική -και δεν το αναλύω, και γι’ αυτό είμαι ανοιχτή στο να τραγουδήσω πολλών ειδών τραγούδια. [...] Γιατί είμαι ανοιχτή σε αυτή τη δόνηση, σε αυτή τη συγκίνηση». Από τα fados του Πορτογάλου τραγουδοποιού Duarte, θα ανέβουμε στα φτερά της «Paloma», που θα μας μεταφέρει στις ακτές της Αμερικής -τη γενέτειρα της Έλλης- και στο μουσικό κόσμο των Cole Porter και George Gershwin, για να επιστρέψουμε στη συνέχεια στις υπέροχες μελωδίες των Ρεμπούτσικα, Καλαντζόπουλου, Καραΐνδρου, Πλάτωνος, Βιτάλη και φυσικά του Χατζιδάκι. Άλλωστε, από τα μεγάλα τραγούδια που έχει χαρακτηρίσει με τη φωνή της, δεν θα μπορούσε να λείπει κανένα.

Στην ερώτησή μας πώς νιώθει κάθε φορά που τραγουδά στον τόπο της, μας απαντά «Σαν στον τόπο μου!» κι όταν τη ρωτούμε αν θεωρεί το ελληνικό κοινό σήμερα περισσότερο εκπαιδευμένο μουσικά απ’ ό,τι στο παρελθόν, μας απαντά πως: «Είναι σαφώς μειονότητα το μέρος του κοινού που είναι ψαγμένο. [...] Είναι θέμα παιδείας, όχι απαραίτητα μουσικής παιδείας, αλλά παιδείας γενικής», ενώ πιστεύει στους νέους δημιουργούς και τους προτρέπει «να πειθαρχήσουν στο δικό τους όραμα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει αυτό, αλλά είμαι σίγουρη ότι θα βγει από αυτή την κατάσταση ένα καινούργιο στίγμα». Φυσικά, δεν θα μπορούσαμε να μη ζητήσουμε την άποψή της και για άλλα μεγάλα ζητήματα -για την αντιμετώπιση των ανθρώπων του πολιτισμού μέσα στην πανδημία, για τις λύσεις που προσφέρει η τέχνη στο σύγχρονο άνθρωπο, για το πού πιστεύει ότι έγκειται η δύναμη η δική μας, των απλών μονάδων, αναφορικά με το μέλλον. Μας κατέθεσε τη σκέψη της για όλα τα θέματα αναλυτικά και ολοκληρωμένα. Αρχικά, όμως, θέλαμε να μας βάλει για τα καλά στο κλίμα του μουσικού ταξιδιού που μας έχει ετοιμάσει για την Τετάρτη 21 Ιουλίου.

Στον Κήπο του Μεγάρου θα μας υποδεχτείτε παρέα με τον David Lynch και τον Τάκη Φαραζή. Τι θα περιλαμβάνει «ο κήπος σας»;
«Πολλά “αρωματικά τραγούδια”!».

Ένα live με αγαπημένους φίλους είναι η καλύτερη συνθήκη για να γίνουν κοινωνοί της μουσικής σας οι ακροατές;
«Είναι από τις ιδανικότερες. Κάτι που έχω καταφέρει σε όλη αυτή την πορεία, είναι να γίνουν οι συνεργάτες μου και φίλοι μου, ή αντίστροφα. Και έτσι τη ζω αυτή τη συνθήκη πάρα πολύ συχνά, γιατί όταν δουλεύει κανείς και κάνει πρόβες για ένα πρόγραμμα, δημιουργείται μια σχέση. Δεν είναι εργασιακή, ούτε απλώς μια διεκπεραίωση. Είναι ένας τρόπος, η πηγή αυτής της κοινωνίας, η οποία μετά μεταφέρεται και σε ένα μεγαλύτερο πεδίο, σε ένα κοινό. Αλλά ξεκινάει αυτό ανάμεσά μας. Με τους ίδιους τους μουσικούς. Και εκεί δημιουργείται συνήθως και μία φιλιά που πάει πέρα και από αυτή τη μουσική κοινωνία».

Στο Μέγαρο Μουσικής έχετε γράψει τη δική σας ιστορία. Σε σύγκριση με τις μεγάλες μουσικές παραγωγές, ποια γοητεία κρύβουν για εσάς ερμηνευτικά οι πιο «οικογενειακές»;
«Αυτό ακριβώς! Γίνονται πιο οικογενειακές! Δίνεται η ευκαιρία να μπει κανείς λίγο στο μικροσκόπιο ενός τραγουδιού. Στις πιο λεπτές αποχρώσεις, ίσως. Όχι ότι αυτά λείπουν από μεγάλες μουσικές παραγωγές. Δεν θα έπρεπε να λείπουν... Αλλά εγώ νιώθω ότι υπάρχει μια φυσική έκταση. Πάνω από ένα σημείο παύει να γίνεται μια μουσική επικοινωνία. Γίνεται περισσότερο, ας πούμε, ένα τσίρκο. Είναι σαν να βρισκόμαστε στο Κολοσσαίο, όπου γίνονται οι μάχες. Και εκεί είναι περισσότερο ποιος θα κερδίσει τη μάχη. Υπάρχει κι αυτό, δεν είναι κακό, αλλά για μένα δεν είναι η προτεραιότητα το να κερδίζω μάχες. Δεν μου αρέσει αυτή η αιμοσταγής, ας πούμε, νοοτροπία των μεγάλων, των γηπέδων, των σταδίων. Έχω πάει και έχω συμμετάσχει σε κάποιες από αυτές τις συναυλίες, αλλά δεν είναι το προτιμότερο για μένα».

Στο πρόγραμμά σας θα μας παρουσιάσετε και διαλεχτά τραγούδια συναδέλφων σας. Τι είναι αυτό που σας κάνει να θέλετε να «αγγίξετε» ένα τραγούδι;
«Όταν νιώθω μία δόνηση μέσα μου, αυτή η δόνηση μπορεί να είναι όλα μαζί. Είναι συναισθηματική, είναι σωματική, είναι ψυχολογική και δεν το αναλύω και γι’ αυτό είμαι ανοιχτή στο να τραγουδήσω πολλών ειδών τραγούδια. Από πολλά διαφορετικά είδη, σε διαφορετικές γλώσσες. Γιατί είμαι ανοιχτή σε αυτή τη δόνηση, σε αυτή τη συγκίνηση».

Έχοντας τραγουδήσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, πώς αισθάνεστε πλέον όταν τραγουδάτε στον τόπο σας;
«Σαν στον τόπο μου!».

Έχετε κινηθεί με μεγάλη άνεση ανάμεσα στα μουσικά είδη, ανοίγοντας διαρκώς δρόμους σε νέα ακούσματα. Το ελληνικό κοινό είναι σήμερα περισσότερο εκπαιδευμένο αλλά και πιο απαιτητικό απ’ ό,τι στο παρελθόν;
«Ένα μέρος του κοινού ναι, ένα μεγάλο μέρος του κοινού όχι. Είναι σαφώς μειονότητα το μέρος του κοινού που είναι ψαγμένο. Υπήρχε πάντα αυτό στην Ελλάδα και έβρισκαν τον τρόπο, είχαν τα μέσα και πολύ πριν το διαδίκτυο, να ανακαλύπτουν πολλά πράγματα και στην Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό. Δυστυχώς, όμως, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού δεν είναι πολύ καλά εκπαιδευμένο και η απαίτησή τους είναι απλώς να ακούνε πράγματα που γνωρίζουν και που τους κολακεύουν. Από εκεί και πέρα κι αυτό δεν έχει αλλάξει, νομίζω. Επίσης, φυσικά το διαδίκτυο προσφέρει ένα τεράστιο πεδίο. Αλλά όταν έχουμε τόσο πολλές επιλογές, αυτό που πρέπει να καλλιεργείται είναι η κρίση. Και αυτό είναι που δεν έχει καλλιεργηθεί. Είναι πολύ μεγάλο θέμα. Είναι θέμα παιδείας, όχι απαραίτητα μουσικής παιδείας, αλλά παιδείας γενικής».

Τι θα τραγουδούσατε σε ένα φίλο σας από το εξωτερικό για να του δείξετε την ομορφιά της ελληνικής μουσικής;
«Η ελληνική μουσική δεν είναι ένα πράγμα. Έχει πολλές πτυχές. Εγώ, ας πούμε, δεν είμαι πολύ μυημένη στη δημοτική μουσική. Αλλά γνωρίζω -πέρα από τον Χατζιδάκι που είναι πασιφανές, δηλαδή το θεωρώ αυτονόητο- ένα τραγούδι του Τσιτσάνη, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου. Δεν μπορεί να τους εξαιρέσει κανείς αυτούς τους μεγάλους συνθέτες».

Μετά τους μεγάλους συνθέτες που αναφέρατε, πού εντοπίζετε σήμερα αξιόλογη μουσική δημιουργία;
«Δεν είναι σωστό και δεν είναι έντιμο να συγκρίνει κανείς. Η κάθε εποχή αφήνει ένα στίγμα. Βέβαια αυτή η εποχή -Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος- είναι μια πολύ δυνατή εποχή, που βέβαια μέσα σ’ αυτή υπάρχει και ο λόγος του Γκάτσου. Υπάρχουν νέοι άνθρωποι που προσπαθούν τώρα. Και εννοώ νέους, που είναι άγνωστοι και προσπαθούν να βρούν το δρόμο τους. Και οι συνθήκες αυτές είναι τόσο δύσκολες. Απαιτείται από τους νέους να πειθαρχήσουν σε μια κατάσταση που είναι τρομερά άναρχη. Κι όταν λέω να πειθαρχήσουν, δεν εννοώ να πειθαρχήσουν σε κάποιους κανόνες που επιβάλλονται επάνω τους, αλλά να πειθαρχήσουν στο δικό τους όραμα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει αυτό, αλλά είμαι σίγουρη ότι θα βγει από αυτή την κατάσταση ένα καινούργιο στίγμα.  

Το τραγούδι παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον Έλληνα. Πολύ περισσότερο από άλλους λαούς, νομίζω. Επικρατεί και πάρα πολύ στη Μεσόγειο γενικώς. Αλλά αυτό δεν θα εκλείψει. Το έχει ανάγκη ο Έλληνας πολύ. Και γι’ αυτό βλέπουμε ακόμα και νέα παιδιά να τραγουδάνε παλιά τραγούδια. Δηλαδή υπάρχει αυτή η παράδοση και απλώς δεν έχει φανεί ακόμα ένα συγκεκριμένο ρεύμα. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι και βέβαια και πολλές επιρροές από το εξωτερικό».

Από τα μουσικά σας όνειρα που τυχόν δεν έχετε εκπληρώσει ακόμα, υπάρχει κάποιο που θα θέλατε να μας αποκαλύψετε;
«Τα μυστικά δεν αποκαλύπτονται, για να παραμένουν μυστικά!».

Η πανδημία έπληξε τους καλλιτέχνες σε ολόκληρο τον κόσμο. Θεωρείτε πως οι άνθρωποι του πολιτισμού αντιμετωπίστηκαν με σεβασμό από την ελληνική κυβέρνηση ως τώρα;
«Θεωρώ ότι δεν αντιμετωπίστηκαν με σεβασμό και με φροντίδα, αλλά όχι μόνο από την ελληνική κυβέρνηση. Γενικώς φάνηκε το πόσο μη απαραίτητος θεωρείται ο πολιτισμός από τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Και αυτό θα έπρεπε να μας βάλει σε σκέψεις όλους, όχι μόνο τους ίδιους τους καλλιτέχνες ή τους ανθρώπους του πολιτισμού γενικώς, αλλά και τον ίδιο τον κόσμο. Δηλαδή τι ρόλο παίζει η τέχνη και ο πολιτισμός; Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο η μουσική και το θέατρο και ο κινηματογράφος και η ποίηση. Είναι και ο τρόπος που ζούμε την καθημερινότητά μας. Και είναι σαφές ότι δεν έχει δοθεί βάρος σε αυτό και η πρέπουσα σημασία. Και δεν νομίζω ότι αυτό είναι μόνο από την ελληνική κυβέρνηση. Νομίζω ότι γενικώς ανά τον πλανήτη φανερώθηκε αυτή η έλλειψη».

Τι έχει να προσφέρει η τέχνη στο σημερινό άνθρωπο, που απειλείται από έναν ολοένα και πιο βάναυσο περιορισμό των ελευθεριών του;
«Η τέχνη πάντα ανοίγει ορίζοντες και ανοίγει παράθυρα στον άνθρωπο. Και μπορεί να μη δώσει μια άμεση λύση, αλλά σαφώς δίνει έναν τρόπο αντιμετώπισης πιο πηγαίο, βαθύ και μακροχρόνιο. Και αφορά και αυτό που ανέφερα στην αρχή για την κρίση. Η τέχνη προσφέρει επιλογές. Για μένα η τέχνη είναι η ποίηση, αλλά σε όλες τις μορφές. Και αυτό δεν μπορεί και δεν πρέπει να κοπεί από την ανθρώπινη ύπαρξη. Και δεν γίνεται αυτό, γιατί ο άνθρωπος θα το αναζητήσει. Είτε περιοριστεί είτε δεν περιοριστεί, θα βρει τον τρόπο. Μπορεί κάτω από πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες, όπως έχουμε δει, αλλά θα βρει τον τρόπο. Το έχει απόλυτη ανάγκη. Είναι ζωτικής σημασίας και η τέχνη προσφέρει αυτή την ελευθερία που μπορεί να περιορίζεται».

Πού έγκειται η δύναμη η δική μας, των απλών μονάδων, που αν την αντιληφθούμε ίσως μπορέσουμε να διεκδικήσουμε ένα καλύτερο αύριο;
«Οι απλές μονάδες έχουν δύναμη, φυσικά όταν ενώνονται και γίνονται μία μάζα. Βέβαια η μάζα δεν έχει πάντα δίκαιο. Και δεν έχει πάντα τις καλύτερες λύσεις. Γι’ αυτό πρέπει πάντα γενικώς να επιδιώκουμε διάλογο. Και ο διάλογος απαιτεί ακοή, δηλαδή πρέπει να ακούς τον άλλον και πρέπει να είσαι και σε θέση να αρθρώνεις τις σκέψεις σου και όχι απλώς να μιλάει κανείς περί ανέμων και υδάτων. Θέλει μία σκέψη, πρέπει οι άνθρωποι να ενημερώνονται, να μορφώνονται. Αυτό δεν σταματάει μέχρι να πεθάνουμε. Νομίζω ότι ο θάνατος επέρχεται όταν κανείς σταματά να μαθαίνει. Αλλά εδώ χρειάζεται ο διάλογος.

Και επαναλαμβάνω, ο διάλογος απαιτεί τον ακροατή, τον συνομιλητή και να υπάρχει η δύναμη να εξελίσσεται μία σκέψη και μία στάση. Να ελίσσεται. Αυτό θέλει δύναμη. Το να ριζώνεις και να κοκαλώνεις και να είσαι άκαμπτος, δεν είναι δύναμη αυτό, είναι στείρο. Και νομίζω ότι έτσι με τις μονάδες μπορεί να υπάρξει ένα ρεύμα μαζικό. Αλλά αυτό θέλει κρίση. Πρέπει ο άνθρωπος να μαθαίνει από πολύ μικρή ηλικία να κρίνει. Να μπορεί η μόρφωση να μάθει στο παιδί πώς να σκέφτεται ελεύθερα και με κρίση και όχι παπαγαλίστικα. Γιατί άμα μαζευτούν οι μονάδες και παπαγαλίζουν, και γίνεται μια παπαγαλίστικη μάζα, είναι πολύ επικίνδυνο».

«Σαν στον κήπο μου»

H Έλλη Πασπαλά στον Κήπο του Μεγάρου

Τετάρτη 21 Ιουλίου 2021 | 21.00

David Lynch | σαξόφωνα, φλάουτο, κρουστά

Tάκης Φαραζής | πιάνο

Θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής προστασίας.

Συμπαραγωγή Cricos – ΜΜΑ

Τιμή εισιτηρίου 15 ευρώ (γενική είσοδος)

Eισιτήρια: τηλ. 210 7282333, megaron.gr και σε όλα τα καταστήματα Public

Πληροφορίες

https://www.facebook.com/megaron.gr

https://www.instagram.com/megaron_athens/ https://www.youtube.com/user/AthensConcertHall

https://twitter.com/MegaronAthens

* Επικοινωνία: Χρήστος Καρυώτης