Ειδήσεις. Οι Ταλιμπάν ανακατέλαβαν το Αφγανιστάν. Χάος στο αεροδρόμιο. Σε μια φωτογραφία που περνάει στην οθόνη μου, βλέπω να σβήνονται με μπογιά οι φωτογραφίες γυναικών από βιτρίνες στην Καμπούλ. Οι ώρες είναι κρίσιμες. Οι γυναίκες σε κίνδυνο, έτοιμες και δυνατές, ωστόσο, να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Άνθρωποι τρομοκρατημένοι πάλι. Το πιστεύεις; Ο κόσμος μας ένα αδιάκοπο πισωγύρισμα. Ταυτόχρονα βρίσκομαι στα τελειώματα ενός βιβλίου του οποίου η ανάγνωση μοιάζει κρίσιμη όσο ποτέ. Για να μας υπενθυμίσει πως, ακόμα κι εν έτει 2021, η ειρήνη για κάποιους δεν είναι δεδομένη. Τώρα που η ανατριχίλα έχει ξαναρχίσει.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Είμαστε αλλού – Κορίτσια της προσφυγιάς» και μας εστάλη πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Συγγραφέας η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, Μαλάλα Γιουσαφζάι, το κορίτσι από το Πακιστάν, του οποίου η ιστορία έγινε γνωστή το 2012, όταν κινδύνεψε να χάσει τη ζωή της εξαιτίας της δολοφονικής επίθεσης που έγινε εναντίον της από τους Ταλιμπάν. Η Μαλάλα ήταν 15 ετών τότε και ήδη ανεπιθύμητη στο φονταμενταλιστικό καθεστώς για την ακτιβιστική της δράση, αφού μέσα από το μπλογκ της σε ιστότοπο του BBC βοηθούσε τον κόσμο έξω από τη χώρα της να μάθει την αλήθεια σχετικά με την επίθεση στο δικαίωμα των κοριτσιών στην παιδεία.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη.

Στο πρώτο, το οποίο ονομάζεται «Εκτοπισμένη», η Γιουσαφζάι εξιστορεί την ιστορία της, ξεκινώντας από την ήρεμη καθημερινότητα στην παραδεισένια κοιλάδα του Σουάτ. Αφού η περιοχή καταλήφθηκε από τους Ταλιμπάν, η μαθήτρια γίνεται στόχος τους, επειδή μιλούσε ανοιχτά υπέρ της εκπαίδευσης των κοριτσιών και υπέρ της ειρήνης. Και μετά τον πρώτο εσωτερικό εκτοπισμό της, επιστρέφει στο σπίτι της, για να φύγει και πάλι λίγο αργότερα, προκειμένου να παλέψει για τη ζωή της. Για το καλό όλων μας η Μαλάλα είναι ακόμη εδώ και διηγείται την ιστορία της για να τιμήσει τους ανθρώπους που γνώρισε, αλλά και αυτούς που δεν θα γνωρίσει ποτέ.

Στο δεύτερο μέρος διαβάζουμε για τις «Εκτοπισμένες», τις ιστορίες, δηλαδή, των κοριτσιών που γνώρισε η Μαλάλα και αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα τους και να αναζητήσουν καταφύγιο αλλού, για να επιβιώσουν. Κορίτσια της προσφυγιάς, εκδιωγμένα εξαιτίας πολέμων, επιθέσεων από εξτρεμιστές, εξαιτίας της οργανωμένης βίας. Τα ονόματά τους: Ζέιναμπ, Σαμπρίν, Μουζούν, Νετζλά, Μαρία, Αναλίζα, Μαρί Κλαιρ, Τζέννιφερ, Αγίντα, Φάρα. Όπως εκδιώχθηκε η Μαλάλα από το Πακιστάν, έτσι αναγκάστηκαν και τα κορίτσια αυτά να εγκαταλείψουν το σπίτι τους στην Υεμένη, στη Συρία, στο Ιράκ, στην Κολομβία, στη Γουατεμάλα, στο Κονγκό, στη Μυανμάρ, στην Ουγκάντα και να σκορπιστούν σε πόλεις της Ευρώπης και των Η.Π.Α.

Τελειώνοντας κανείς την ανάγνωση αναρωτιέται, επηρεασμένος κι από την τρέχουσα επικαιρότητα, γιατί η Δύση να τρέμει πάντα πρώτα για την είσοδο των προσφύγων εντός των συνόρων της και μετά για όλα τα υπόλοιπα;

Σκεπτόμενος την απάντηση μου έρχεται στο μυαλό η αιώνια ανωτερότητα που επιδεικνύει η Δύση προς τους λαούς της Ανατολής και δεν μπορώ παρά να μην ανατρέξω πάλι στα δηκτικά λόγια του Πασκάλ Μπρυκνέρ, ενός εκ των σημαντικότερων σύγχρονων Γάλλων συγγραφέων και εκπροσώπων της νεότερης φιλοσοφίας: «Πώς αυτοί οι πρωτόγονοι που μόλις σώθηκαν χάρη σε μας από τα βαθιά σκοτάδια, έχουν αξιώσεις στο Διαφωτισμό μας! Τι χωριατιά να ορμούν έτσι όλοι αυτοί οι λαοί στους ιδιωτικούς μας κυνηγότοπους!».

Ένα βιβλίο κατατοπιστικό για όποιον επιθυμεί να πληροφορηθεί από πρώτο χέρι πώς είναι να είσαι ταυτόχρονα γυναίκα και πρόσφυγας. Μια πραγματικότητα την οποία ο δυτικός κόσμος φαίνεται να αγνοεί ακόμα και τώρα, που οι ιστορίες τους είναι πολύ πιο κοντά μας. Μοιάζει ίσως απίστευτο σε κάποιους το γεγονός ότι την ίδια ώρα που εσύ παλεύεις για το όνειρό σου – όποιο κι αν είναι αυτό - κάποιος άλλος εκδιώχνεται από τη χώρα του και αναγκάζεται να ματαιώσει το δικό του, γιατί πρέπει να βρει κάτι καινούριο από το οποίο θα μπορέσει να πιαστεί και να επιβιώσει. Γιατί, όπως αναφέρει και η Μαλάλα, πίσω από τον κάθε πρόσφυγα αυτού του κόσμου, βρίσκεται ένας άνθρωπος. Η πραγματική τραγωδία για τον άνθρωπο αυτό είναι να καταλήξει η ιστορία του ένας ακόμη αριθμός στη λίστα των προσφυγικών ροών.

Με αφορμή, τέλος, τις πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν, η Μαλάλα εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία της για την ασφάλεια των γυναικών και των κοριτσιών στη χώρα, ενώ ταυτόχρονα απηύθυνε έκκληση στους ηγέτες της διεθνούς κοινότητας να αναλάβουν δράση επειγόντως. Σε συνέντευξή της στο BBC δήλωσε: «Εκτυλίσσεται επείγουσα ανθρωπιστική κρίση αυτή τη στιγμή και πρέπει να προσφέρουμε τη βοήθεια και την υποστήριξή μας», αναφέροντας επίσης πως έχει ήδη επικοινωνήσει με τον πρωθυπουργό του Πακιστάν, ζητώντας του να υποδεχθεί Αφγανούς πρόσφυγες και να εξασφαλίσει ότι τα παιδιά «θα έχουν πρόσβαση στη μόρφωση, θα είναι ασφαλή και προστατευμένα, ότι δεν θα πάει χαμένο το μέλλον τους».

Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν και τα υπόλοιπα βιβλία που υπογράφει η Μαλάλα Γιουσαφζάι, τα «Με λένε Μαλάλα» και «Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα».