Ξέρω ποια βιβλία διάβασες φέτος το καλοκαίρι (Μέρος 1ο)

Έξι διαλεχτά βιβλία που συνόδευσαν το φετινό καλοκαίρι - Μέρος 1ο

Ξέρω ποια βιβλία διάβασες φέτος το καλοκαίρι (Μέρος 1ο)
ΠΡΟΒΟΛΗ

Αρχές Σεπτεμβρίου σημαίνει απολογισμοί καλοκαιριού. Κι όχι, οι απολογισμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν τόσο μπάνια, παγωτά ή έρωτες, όσο βιβλία κι ευχάριστες αναγνώσεις. Η λίστα με τα «αδιάβαστα» ήταν καιρός να μειωθεί, προκειμένου να κάνει χώρο για τα νέα. Έτσι, το περασμένο τρίμηνο περιλάμβανε παλιά βιβλία που αναζητούσα κι επιτέλους αγόρασα, βιβλία από αγαπημένους συγγραφείς που περίμενα να κυκλοφορήσουν, αλλά και νέες εκδόσεις που πολύ γενναιόδωρα μας εστάλησαν.

1. Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, «Σώσα» (εκδόσεις Κίχλη)

Παρ’ όλο που άργησα πολύ να δω το “Unorthodox“ στο Netflix, μπορώ να ομολογήσω πως με το που τελείωσε αυτή η mini σειρά, είχα ήδη μάθει αρκετά για τις Χασιδικές κοινότητες και τους υπερορθόδοξους Εβραίους, ενώ προηγουμένως αγνοούσα σχεδόν τα πάντα. Τη γνώση ήρθε να ενισχύσει το βιβλίο του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, με τίτλο «Σώσα». Το μυθιστόρημα αυτό κυκλοφόρησε το 1978, αλλά πλέον μπορεί να διαβαστεί και στα ελληνικά, εξαιτίας αυτής της πολύ περιποιημένης έκδοσης από τις εκδόσεις Κίχλη και της πολύ καλής απόδοσης που έκανε ο Μιχάλης Πάγκαλος.

Η «Σώσα» αποτελεί, θα έλεγε κανείς, το καθρέφτισμα κάποιων πτυχών από τη ζωή του Σίνγκερ, ένα πολύ αυτοβιογραφικό έργο που θα προβληματίζει πάντοτε τους αναγνώστες σχετικά με τα ζητήματα ταυτότητας και τον έρωτα. Κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης είναι ο νεαρός Άαρον (ή Άρελε), ο οποίος σε πρώτο πρόσωπο μιλά για τη ζωή του σε μια φτωχική γειτονιά της Βαρσοβίας, όπου μεγαλώνει σε μια ορθόδοξη εβραϊκή οικογένεια, κάπου στη δεκαετία του ’30. Ο Άρελε αρνείται να γίνει ραβίνος, αψηφώντας τις απαιτήσεις που έχει η οικογένειά του για τον ίδιο και ακολουθεί το όνειρό του, που είναι να καθιερωθεί ως συγγραφέας.

Ένας άθεος και "άσωτος" Εβραίος, ο δρ Φάιτελτσον, θα συστήσει τον Άρελε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό απ’ αυτόν μες στον οποίο ανατρέφεται. Ανάμεσα στις πολυάριθμες γυναίκες τις οποίες γνωρίζει και στις οποίες θα μπορούσε να βρει την αγάπη, εκείνος αγκιστρώνεται από την αγάπη της Σώσα, μιας παιδικής του φίλης. Η Σώσα, εξαιτίας μιας ασθένειας, μπορεί και βλέπει τα πράγματα μόνο μέσα από τα μάτια ενός αιώνιου παιδιού, με τρόπο αθώο κι εξιδανικευμένο. Έτσι ο ίδιος δεν θα μπορέσει να φύγει από την Πολωνία, την ώρα που ο Χίτλερ κι ο στρατός του έρχονται εναντίον των Εβραίων.

Είναι η αθωότητα της Σώσα αυτό που θα φέρει τον Άρελε αντιμέτωπο με το Ολοκαύτωμα και το ενδεχόμενο του θανάτου του. Έτσι, δεν θα πάψει στιγμή να αναρωτιέται για την ύπαρξη του θεού, για την θυσία του ίδιου απέναντι στα συναισθήματα της Σώσα, για το αν οι Εβραίοι αξίζει να βιώσουν αυτό το μίσος που μαίνεται εναντίον τους. Αν έχεις χρόνο για ένα βαρύ, πυκνογραμμένο μυθιστόρημα, με πολλές φιλοσοφικές διερωτήσεις στο πλαίσιο ενός καταστροφικού περιβάλλοντος, το «Σώσα» αξίζει οπωσδήποτε μια ανάγνωση.

2. Πασκάλ Μπρυκνέρ, «Η μελαγχολική δημοκρατία» (εκδόσεις Αστάρτη)

Και τώρα λίγη σύγχρονη δυτική φιλοσοφία. Το βιβλίο αυτό το σέρνω οπουδήποτε κι αν πηγαίνω τον τελευταίο καιρό, σημειώνω διαρκώς πάνω στις σελίδες του, ενώ ταυτόχρονα το προτείνω σε όλους όσους συναναστρέφομαι. Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ έχει γίνει για εμένα ένας από τους αγαπημένους μου στοχαστές, διότι πάντοτε στα βιβλία του καταγράφει τις σκέψεις του με τρόπο πνευματικά προκλητικό, ενώ ταυτόχρονα θέτει καίριους προβληματισμούς για την κοινωνία, την πολιτική και τις ανθρώπινες σχέσεις, κι ας έχουν κυκλοφορήσει πριν χρόνια.

Ναι, δεν διαφωνώ, μπορεί το γεγονός ότι το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1990 να φέρνει στον αναγνώστη μια σχετική μυρωδιά «γεροντίλας», ή την αίσθηση πως το περιεχόμενο είναι πλήρως ξεπερασμένο το 2021, νομίζω, ωστόσο, πως είναι μια ανάγνωση που αξίζει, αν κανείς επανεξετάσει τις απόψεις του Μπρυκνέρ σχετικά με αυτή τη διάθεση πολιτικής και πολιτιστικής απογοήτευσης και κατάθλιψης, υπό την σύγχρονη ματιά του σήμερα. Εκείνος, 30 χρόνια πριν, ως Γάλλος πολίτης την απέδωσε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επακόλουθη έλλειψη σύγκρουσης εκ μέρους τη χώρας του. Εμείς σήμερα, πού την αποδίδουμε;

Σήμερα, πάλι, έχοντας διαβάσει το βιβλίο ήδη δυο φορές, βρίσκω πολύ μεγάλο νόημα κι ένα αίσθημα υπαρξιακής ανακούφισης στην μακάβρια παραδοξολογία που συναντά ο Μπρυκνέρ, σύμφωνα με την οποία «βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας είναι να είναι κατ’ ουσίαν ανολοκλήρωτη. Θέτοντας τρεις στόχους τόσο αντιφατικούς και απραγματοποίητους όπως είναι η ελευθερία, ισότητα και η αδελφότητα, συντηρεί, στην καρδιά της ανθρώπινης κοινότητας, μια εστία αιώνιων συγκρούσεων. Μας στερεί, επομένως, την ανακούφιση της τελειωμένης δουλειάς, το μαλακό προσκεφάλι της αυτοϊκανοποίησης. Αφού η δύναμή της έγκειται στην ίδια την αοριστία της, μας σπρώχνει στο δρόμο της ακαθόριστης φροντίδας, της δημιουργικής αβεβαιότητας».

3. Πέτρος Μπιρμπίλης, «Μπελ Ετουάλ» (εκδόσεις Θράκα)

Μπελ Ετουάλ. Στα γαλλικά θα πει «όμορφο αστέρι». Το διάβασα απνευστί ένα απόγευμα του Ιουνίου, με αφορμή την τραγική ιστορία της Δήμητρας της Λέσβου, που εκείνες τις μέρες πληροφορηθήκαμε πως έπεσε θύμα θανατηφόρου τροχαίου με εγκατάλειψη. Ο ίδιος ο Πέτρος Μπιρμπίλης έχει δηλώσει πως ενώ το βιβλίο γράφτηκε, στην αρχική του μορφή, μέσα σε δέκα μόλις μέρες, στην πορεία χρειάστηκε να το ξαναγράψει πάνω από είκοσι φορές. Ένα εκτενές μυθιστόρημα που κατέληξε σε αυτή την μικρή ελκυστική νουβέλα.

Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία μιας ηλικιωμένης, της Μέμης, η οποία, όπως διαβάζουμε, έχει χάσει τους γονείς της σε νεαρή ηλικία εξαιτίας ενός τροχαίου δυστυχήματος. Η ίδια αποξενώνεται με την αδερφή της μετά από αυτό το δραματικό χτύπημα της μοίρας, ενώ ταυτόχρονα διαγιγνώσκεται με ψυχική διαταραχή, η οποία την εγκλωβίζει για χρόνια σε μια κλινική. Η Μέμη, γριά πια, αποφασισμένη να ανατρέψει ένα μεγάλο λάθος από το παρελθόν της κι επιχειρεί κάτι πολύ παράτολμο, που με τη σειρά του την εμπλέκει σε μια σειρά από ιλαροτραγικές περιπέτειες, άλλες ονειρικές, άλλες πιο ρεαλιστικές και δραματικές.

Στη νουβέλα αυτή, ο συγγραφέας επικεντρώνεται κυρίως στο να ψυχογραφήσει την κεντρική ηρωίδα, ενώ τα αφηγούμενα επεισόδια αποδίδονται σε λιτό, αλλά φροντισμένο, παρ’ όλα αυτά, ύφος, με πολλές σουρεαλιστικές και ποιητικές εξάρσεις. Η ιστορία της Μέμης είναι μια ανάγνωση γλυκόπικρη και αποδεικνύει στο τέλος πως δεν είναι ποτέ αργά για να τακτοποιήσει κανείς τους ανοιχτούς λογαριασμούς του.

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ