Άλλη μια κλασική ταινία του Μπίλι Γουάιλντερ, η Τροτέζα του 1963, με το ίδιο εκρηκτικό πρωταγωνιστικό δίδυμο Λέμον – ΜακΛέην της Γκαρσονιέρας, που τον γέμισε Όσκαρ το 1961. Η ιστορία της καλοκάγαθης πόρνης Ίρμα, που την ερωτεύεται ένας αστυνομικός που ζηλεύει φριχτά όλους τους πελάτες της. Έτσι δημιουργεί ένα alter ego, έναν Άγγλο ευγενή ο οποίος επιμένει να είναι ο μόνος της πελάτης. Και πληρώνει γι αυτό.  Κέφι, χιούμορ, μουσική χορός και συναίσθημα αλά Γουάιλντερ, παρισινά σοκάκια και μπιστρό, εγγύηση για ένα ξέγνοιαστο βράδυ.

Οι Εραστές του Αρκτικού Κύκλου του Ισπανού Χούλιο Μέντεμ είναι μια ιστορία δύο "καταραμένων εραστών", που η μοίρα τους ήθελε να αγαπηθούν πολύ και να χωριστούν για πάντα, παίζοντας τους άσχημα παιχνίδια στο χώρο και το χρόνο.

Τέλος το Μη ζητάς Ανθρώπινη Αγάπη (ο Άσπρος Μπιμ με το Μαύρο Αυτί όπως ήταν ο ρωσικός τίτλος) είναι η πραγματικά σπαραξικάρδια ιστορία ενός όμορφου σέτερ που ζει μαζί με έναν καθηγητή. Όταν ο τελευταίος πάθει καρδιακό επεισόδιο και οδηγηθεί στο νοσοκομείο, ο σκύλος του ψάχνει να τον βρει και περιπλανιέται μόνος, γνωρίζοντας πολλούς ανθρώπους και αντιμετωπίζοντας άλλοτε την αγάπη και άλλοτε την σκληρότητα.

Ο πράσινος Ιππότης (The Green Knight)

Δύσκολες εποχές και απαραίτητη η παραμυθία. Δύσκολες εποχές και τα παραμύθια τους σκοτεινά. Μπορεί κάποτε, πριν από δυο περίπου αιώνες, να εξωραϊστήκαν και να απευθύνθηκαν σε παιδικά αποκλειστικά ακροατήρια, οι σκοτεινές εποχές όμως τα καλούν και πάλι να παίξουν τον πρώτο τους ρόλο, να αφηγηθούν τους φόβους και τα πάθη, τα λάθη και τα ατοπήματα κι ό,τι η λογική προσπαθεί να κρύψει. Δύσκολες εποχές και είναι καιρός τα βράδια να μας συντροφέψουν και πάλι τα παραμύθια.

Παραμύθια όπου η εικόνα έχει υπερκεράσει το λόγο, όπως παντού σήμερα. Παραμύθια με τεράστιες εικόνες, στη μεγάλη αίθουσα. Παραμύθια καινούργια, μετα-νεωτερικής σύλληψης, όπως η Annette του Λεός καράξ, που έκανε πρεμιέρα την προηγούμενη βδομάδα. Παραμύθια παλιά, που ο σύγχρονος αοιδός τα τραγουδάει με άλλο ύφος, όπως ο Πράσινος Ιππότης που θα δούμε αυτή τη βδομάδα.

Μια -ακόμα- ταινία με θέμα από τον κύκλο των επικών ιπποτικών ποιημάτων γύρω από τη ζωή και τα κατορθώματα του βασιλιά Αρθούρου και των ιπποτών του της Στρογγυλής Τράπεζας.

Ο βασικός κορμός της μεσαιωνικής επικής ποίησης στην Αγγλία κατάφερε να γίνει μέσα από τον κινηματογράφο το παγκοσμιοποιημένο μας παραμύθι.
Ο Μέρλιν, η Μοργκάνα, η Γκουίνεβιρ και ο Λάνσελοτ είναι πια πρωτοξάδελφα του Οδυσσέα και του Μάρκου Μπότσαρη. Επενδυμένα βέβαια με πολύ όμορφες και εντυπωσιακές εικόνες.

Αυτή εδώ όμως η ταινία του Ντέηβιντ Λόουερυ δεν καταπιάνεται με τα εύκολα. Το υλικό του είναι ένας από τους πιο δυσνόητους μύθους του αρθουριανού κύκλου, Ο Σερ Γκάγουιν και ο Πράσινος Ιππότης.

Πρόκειται για την ιστορία του Γκάγουιν, ανιψιού του Αρθούρου από την ετεροθαλή αδελφή του Μοργκάνα, ο οποίος μια παραμονή Χριστουγέννων αντιμετώπισε έναν απρόσμενο επισκέπτη. Τον θεόρατο Πράσινο Ιππότη, που προσκάλεσε τον πιο γενναίο να μονομαχήσει μαζί του και αφού άφησε τον Γκάγουιν να τον αποκεφαλίσει με ένα χτύπημα, σηκώθηκε ορθός και με το κεφάλι στο χέρι κάλεσε τον Γκάγουιν να πάει μετά από ένα χρόνο στo Πράσινο Παρεκκλήσι για να του ανταποδώσει το χτύπημα. Μετά από ένα χρόνο ο Γκάγουιν, πιστός στους νόμους της ιπποσύνης, ξεκίνησε για να πάει να βρει το πεπρωμένο του.

Εκατοντάδες ερμηνείες έχουν επιχειρηθεί για αυτή την αλλόκοτη ιστορία που είναι έμπλεη συμβόλων – όπως και κάθε παλιό ή καινούργιο παραμύθι. Αριθμοί, χρώματα, υφάσματα και αντικείμενα συνθέτουν ένα δυναμικό σύνολο που επιδέχεται ανάλυση από φιλόλογους, θρησκειολόγους και φεμινίστριες.

Ο Λόουερυ τους έχει όλους μελετήσει προσεκτικά πριν προχωρήσει σε μια ανάγνωση περασμένη μέσα από το δικό του φίλτρο που ξέρει πως να συνδέει μαγικά τον εδώ κόσμο με το επέκεινα – όπως αριστουργηματικά μας έχει δείξει με το Ghost Story, που δεν αξιωθήκαμε να δούμε στις ελληνικές αίθουσες. Βρίσκει τον νεαρό του ήρωα να ξημερώνεται, ανήμερα των Χριστουγέννων, σε έναν οίκο ανοχής, δίπλα στην ερωμένη του, και να φεύγει βιαστικά για να νιφτεί και να ντυθεί σπίτι του και να προλάβει το στρογγυλό τραπέζωμα. Απ’ όλους τους ιππότες που βρίσκονται εκεί και γιορτάζουν ο Αρθούρος θα καλέσει αυτόν, τον μικρό του ανιψιό που δεν έχει ακόμα χριστεί, να κάτσει δίπλα σ’ αυτόν και την Γκουίνεβερ. Και ο αψύς Γκάγουιν ανταποδίδει βγαίνοντας μπροστά να αντιμετωπίσει τον Πράσινο Ιππότη, εκεί που οι άλλοι κάνουν πίσω. Και να βρεθεί μπροστά στη μοίρα του.

Όταν, ένα χρόνο αργότερα, ο Γκάγουιν -που στο μεταξύ έχει γίνει διάσημος ως ο πιο γενναίος ιππότης της Στρογγυλής Τράπεζας- παίρνει το δρόμο που θα τον οδηγήσει στο Πράσινο Παρεκκλήσι, ο Λόουερυ παίρνει κι αυτός το δικό του δρόμο, που τον απομακρύνει και τον τοποθετεί κριτικά απέναντι στο μύθο. «Γιατί φεύγεις;» τον ρωτάει η Έσσιλ, η ερωμένη του. «Για να γίνω σπουδαίος. Γιατί πρέπει κάποιος να είναι σπουδαίος; Δεν αρκεί να είναι καλός;»

Ο Γκάγουιν παίρνει το μονοπάτι που έχουν ακολουθήσει όλοι οι ήρωες των μαγικών παραμυθιών που κάποια στιγμή εγκαταλείπουν το παλάτι και ρίχνονται στην αναζήτηση αυτού του ανθρώπου ή αντικειμένου που θα λύσει το γόρδιο δεσμό του μύθου. Ο Γκάγουιν όμως αναζητάει τον ίδιο του τον θάνατο. Και το κάνει αυτό υπακούοντας σε κάποιους άγραφους, άτυπους κανόνες που υπαγορεύουν τη ζωή των ανθρώπων. Είναι οι πέντε κανόνες της ιπποσύνης; Είναι μια πορεία όπως του Ιησού προς τον Γολγοθά, όπως υποστηρίζουν κάποιοι; Είναι μια κατάσταση μετάβασης, όπως η περίοδος της μύησης στις αρχαϊκές κοινωνίες;

Όποια κι αν είναι η ερμηνεία που επιλέγει ο θεατής, το οπτικό ποίημα του Λόουερι επιλέγει το ταξίδι. Η ταινία επικεντρώνεται στη μοναχική πορεία του Γκάγουιν από τις πύλες του Κάμελοτ μέχρι το Πράσινο Παρεκκλήσι. Στο δρόμο του συναντάει εμπόδια, αναποδιές, άθλους που πρέπει να εκπληρώσει, ζώα βοηθούς, όπως σε κάθε κατά Προπ μαγικό παραμύθι. Αλλά σε κάθε ένα βήμα κρύβεται και μια ανατροπή. Ο χαρακτήρας του ήρωα αποδομείται, οι προθέσεις είναι συνεχώς υπό αμφισβήτηση και να κίνητρα του δεν είναι σαφή. Οι πέντε αρετές της ιπποσύνης – φιλία, γενναιοδωρία, αγνότητα, αβρότητα, ευσέβεια – αποδεικνύονται κενές νοήματος  καθώς ο Γκάγουιν τρέχει κυνηγημένος προς τη Μοίρα που ολόψυχα επιθυμεί να αποφύγει. Η διαδρομή του γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς η ήδη σκούρα παλέτα της ταινίας –λες και πάνω από όλα τα χρώματα έχει περάσει μια πινελιά γκρίζο, εκτός από τον χρυσοκίτρινο μανδύα που φοράει ο Γκάγουιν– σκοτεινιάζει ακόμα περισσότερο: οι πανύψηλοι κορμοί δέντρων σχηματίζουν δάση αδιαπέραστα από τον ήλιο, ο πάντα συννεφιασμένος ουρανός και τα εφιαλτικά βραδινά τοπία μέσα στην ομίχλη που λες και δεν θα τελειώσει ποτέ συνθέτουν το σκηνικό του μυητικού ταξιδιού προς την ενηλικίωση – αποδοχή του Θανάτου.

O Λόουερι αρέσκεται στα μεταφυσικά παιχνίδια. Τα πνεύματα, οι υπέργειες δυνάμεις, οι ζωντανοί και οι νεκροί βρίσκονται σε συνεχή διάδραση καθώς ο Γκάγουιν πλησιάζει τον προορισμό του. Προς το τέλος, όταν φτάνει πια στο παρεκλήσσι, τους γκριζομαυροπράσινους τόνους διαδέχεται ένα διάχυτο χρυσό φως που λάμπει όπως ο κόσμος, όταν το βλέπει το έμβρυο που μόλις βγαίνει από τη μήτρα.

Κι ο Πράσινος Ιππότης, που θυμίζει πολύ τον Δεντρογένη και τους συντρόφους του από τον Άρχοντα των Δακτυλιδιών (ο Τόλκιν, λάτρης των αγγλικών και σαξονικών μύθων, ήταν ένας από τους μεταφραστές του ποιήματος στα σύγχρονα αγγλικά), είναι ένας σοφός γέρος που δεν θέλει να τιμωρήσει ούτε να εκδικηθεί, αλλά να δώσει μαθήματα.

(Ακολουθούν spoilers)

Το ανοικτό τέλος σε πολλούς θύμισε το νοητικό ταξίδι του Ιησού στον Τελευταίο Πειρασμό του Καζαντζάκη (και στη συνέχεια του Σκορσέζε), με τον Γκάγουιν να διχάζεται ανάμεσα στη ζωή χωρίς τιμή και την τιμή χωρίς ζωή και τον Πράσινο Ιππότη να απαντάει σαν τη Πυθία.

Η αποκάλυψη είναι ο Ντεβ Πατέλ που ξεπέρασε εαυτόν. Σκηνοθετημένος με έμπνευση και μαεστρία, έδωσε μια πολύ σωματική ερμηνεία – οι σκηνές με απίστευτη σεξουαλικότητα χωρίς καμιά απεικόνιση ερωτικής προσέγγισης είναι από τα χαρακτηριστικά της ταινίας–  αντάξια μεγάλων ηθοποιών της Μεθόδου.

Έχω δε να δω τόσο συγκλονιστικό προφίλ γραμμένο από κινηματογραφική κάμερα από τον Νικολάι Τσερκάσοφ στον Ιβάν τον Τρομερό.

Νομίζω πως έχει στο τσεπάκι την υποψηφιότητα για Όσκαρ Α αντρικού ρόλου.