Ένα ακόμη βιβλίο, τι πειράζει; Όσοι αγαπούν τα βιβλία μπορούν να καταλάβουν πώς είναι να μη θέλεις να σταματήσεις να διαβάζεις. Και δεν φτάνει μόνο αυτό, είναι κι εκείνη η μανία που σε πιάνει και δεν μπορείς να βάλεις φρένο στο να αγοράσεις μια παλιά ή καινούρια έκδοση, ακόμα κι αν έχεις ήδη συγκεντρώσει δυο ντάνες με αδιάβαστα αντίτυπα στη βιβλιοθήκη σου.

Ξέρω ποια βιβλία διάβασες φέτος το καλοκαίρι (Μέρος 1ο)

Διαβάζω πως «η βιβλιομανία μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής που περιλαμβάνει τη συλλογή ή ακόμη και την μαζική συσσώρευση βιβλίων, σε σημείο που βλάπτονται οι κοινωνικές σχέσεις ή η υγεία». Εγώ μια φορά το κάνω και δεν το μετανιώνω. Μια μεγάλη συλλογή βιβλίων μες στο σπίτι σου, απ’ την οποία μπορείς ανά πάσα στιγμή να «αγοράσεις» κάποιο και να το διαβάσεις, θεωρείται πλεονέκτημα. Μπορεί να μην πέτυχα το στόχο μου και να μην διάβασα όσο ήθελα, αλλά πείσμωσα για τον στόχο του φθινοπώρου.

4. Ρόμπερτ Γκάλμπρεϊθ (Τζ. Κ. Ρόουλινγκ), «Θανάσιμο Λευκό», εκδόσεις Ψυχογιός.

Δεν νοείται καλοκαίρι χωρίς ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Για την φετινή επιλογή δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη αναζήτηση, αφού προτίμησα κάτι γνώριμο σε εμένα, την πένα της αγαπημένης μου Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, που εδώ και λίγα χρόνια φοράει τη μάσκα του Ρόμπερτ Γκάλμπρεϊθ, προκειμένου να αφηγηθεί σαν άλλη Ρουθ Ρέντελ τις μυστηριώδεις υποθέσεις ενός Βρετανού ντεντέκτιβ, του Κόρμοραν Στράικ. Το τέταρτο βιβλίο της σειράς, «Θανάσιμο λευκό» κυκλοφόρησε επιτέλους και στα ελληνικά τον Ιούλιο, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία του πρωτότυπου.

Το βιβλίο ξεκινά από εκεί που μας άφησε το τρίτο βιβλίο της σειράς, «Η σοδειά του κακού», το οποίο προσωπικά μου άφησε μια γλυκόπικρη γεύση, κυρίως επειδή η πλοκή της συγκεκριμένης υπόθεσης ήταν κάπως προβλέψιμη, σε σχέση τουλάχιστον με τα δύο πρώτα βιβλία της σειράς («Το κάλεσμα του κούκου», «Ο μεταξοσκώληκας»), στα οποία η αγωνία ήταν μεγάλη μέχρι και τις τελευταίες σελίδες. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί και η ευδιάκριτη διαφορά στη μετάφραση, την οποία στα τρία πρώτα βιβλία είχε αναλάβει ο Χρήστος Καψάλης, ενώ αυτή τη φορά παρέδωσε τη σκυτάλη στον Αύγουστο Κορτώ, χωρίς ακόμα να είμαι σίγουρος για το αν μου αρέσει αυτό ή όχι..

Η πλοκή στο «Θανάσιμο λευκό» σε μπερδεύει ήδη από τις πρώτες σελίδες του. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στο Λονδίνο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012, ενώ οι δυο πρωταγωνιστές, ο ντεντέκτιβ Στράικ και η βοηθός του Ρόμπιν Έλακοτ, έχουν κληθεί αυτή τη φορά να εξιχνιάσουν ένα μυστήριο, το οποίο σε τρέχει σε πολυτελείς λέσχες της πόλης, στο κοινοβούλιο και σε κακόφημες γειτονιές. Αρκετά δεμένη ιστορία, πράγμα συνηθισμένο για μια υπεραναλυτική και περιγραφική συγγραφέα όπως η Ρόουλινγκ, με έντονες τις συγκρούσεις ανάμεσα στους χαρακτήρες, πολιτικό δράμα και δραματικές αποκαλύψεις.

Ξέρω ποια βιβλία διάβασες φέτος το καλοκαίρι (Μέρος 1ο)

5. Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, «Τι φοβάσαι να χάσεις: Ρίσκα και ασυμμετρίες στην κανονική ζωή», εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Ένα ακόμη στοχαστικό έργο που διάβασα το φετινό καλοκαίρι ήταν το βιβλίο «Τι φοβάσαι να χάσεις: Ρίσκα και ασυμμετρίες στην κανονική ζωή», του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Αποτελεί συνέχεια της γνωστής συλλογής σχολιαστικών/φιλοσοφικών/πρακτικών «συζητήσεων» του συγγραφέα με τίτλο “Incerto”. Ο τίτλος του στα αγγλικά είναι “Skin in the game” (όπου “skin” εννοείται ο άνθρωπος, ενώ με τον όρο “game” εννοείται το κάθε είδους διακύβευμα – προσωπικό, πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό) και στο πόνημα αυτό ο συγγραφέας αναζητά απαντήσεις για το προσωπικό διακύβευμα του ανθρώπου,  όχι μόνο ως ζήτημα κινήτρων, αλλά κυρίως αναφορικά με τη συμμετρία - σαν να μετέχει, δηλαδή, κι ο άνθρωπος στη ζημιά που συντελείται.

Μια ηθική μελέτη με αξιόλογα σημεία για το πώς ζει ο σημερινός άνθρωπος. Η συλλογική δράση για τον Ταλέμπ είναι κάτι που μπορεί να αποφέρει πολλά και σημαντικά οφέλη, αλλά, προκειμένου να είναι συμμετρική και ηθική, απαιτείται πάντοτε η συμβολή «παικτών». Η συμμετοχή και συνεισφορά των παικτών, όμως, συνεπάγεται και κινδύνους. Ο συγγραφέας εκδηλώνει την απόλυτη περιφρόνησή του για τους ανθρώπους στην εξουσία που δεν το αντιλαμβάνονται αυτό, και παράλληλα θεωρεί πως με τον τρόπο αυτό κινδυνεύουν να καταστρέψουν τα συστήματα από τα οποία εξαρτιόμαστε. Παράδειγμα η οξύμωρη επίθεσή του προς τους ακαδημαϊκούς και τους λόγιους (την ώρα που ο ίδιος αυτοπροβάλλεται ως τέτοιος) και η κάπως αμφιλεγόμενη άποψη περί ανωτερότητας της πρακτικής εφαρμογής έναντι της θεωρίας (στο κεφάλαιο «Πράξεις, όχι λόγια»).

Δυστυχώς, παρά το ότι στις πρώτες σελίδες του βιβλίου αυτά τα οποία ισχυρίζεται ο Ταλέμπ περί της συμμετρικής δικαιοσύνης και των ανισορροπιών της εξουσίας έχουν έρεισμα και προβληματίζουν ευχάριστα, η συνεχής αναφορά στο προηγούμενο έργο του ως βιβλιογραφική προϋπόθεση κατανόησης σού δίνει την εντύπωση πως μειονεκτείς αν δεν το έχεις μελετήσει. Το ίδιο και με το «τεχνικό παράρτημα» στο τέλος, όπου οι μαθηματικοί τύποι και όροι ολοκληρώνουν το επιστημονικό πόνημα με τρόπο προβληματικό για τον καθημερινό αναγνώστη. Το θετικό τουλάχιστον είναι, πως, ρίχνοντας μια ματιά στις βιβλιογραφικές παραπομπές, μπορεί κανείς να εντοπίσει νέα, πιο υποσχόμενα βιβλία, για να διαβάσει.

6. Mάγκι Νέλσον, «Οι Αργοναύτες», εκδόσεις Αντίποδες.

Στους «Αργοναύτες», η Μάγκι Νέλσον καταγράφει με τρόπο ειλικρινή και χαρισματικό τα όσα έχει  μάθει από τη φεμινιστική και queer θεωρία μέσα από τη μορφή απομνημονευμάτων και προσωπικών διηγήσεων. Το βιβλίο έχει χαρακτηριστεί έργο «αυτοθεωρίας», όπως αυτή νοείται στη λογοτεχνία ως το είδος που συνδυάζει υβριδικά  την αυτοβιογραφία με την θεωρητική προσέγγιση και τη φιλοσοφία. Ο όρος της «αυτοθεωρίας», ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες πρακτικές και να θεωρηθεί ως ένας σύγχρονος τρόπος καλλιτεχνικής έκφρασης που οφείλεται στην τέχνη, τον φεμινισμό και τον ακτιβισμό. Περισσότερα γι’ αυτό μπορεί να διαβάσει κανείς στη μονογραφία της Λόρεν Φουρνιέ με τίτλο «Η αυτοθεωρία ως φεμινιστική πρακτική στην τέχνη, τη γραφή και την κριτική» (“Autotheory as Feminist Practice in Art, Writing and Criticism”).

Η Νέλσον, λοιπόν, αφηγείται όλες τις αλλαγές που παρατήρησε στο σώμα της κατά τη διάρκεια της κυοφορίας του γιου της, Ίγκυ, αλλά και στο σώμα του συντρόφου της, Χάρυ Ντοτζ (στον οποίο κι αφιερώνει το βιβλίο) που υποβλήθηκε σε μαστεκτομή, επειδή υποστηρίζει τη ρευστότητα του φύλου του. Οι αλλαγές αυτές σε βυθίζουν στον κόσμο της ασυμβίβαστης ελευθερίας στον οποίο ζει η συγγραφέας, έναν κόσμο που δεν έχει απολύτως κανονικοποιηθεί. Γι’ αυτό και μέσα από αυτό το «ταξίδι» των σωμάτων τους, η συγγραφέας στοχάζεται πάνω σε ζητήματα ταυτότητας, στη ρευστότητα του φύλου, τη μητρότητα, τον έρωτα και τα όριά του, που προκαλούν τη σκέψη και σε εξερεθίζουν θετικά.

Κι εκτός από το ότι τα γραφόμενα είναι χρονολογικά ασύνδετα μεταξύ τους, η Νέλσον στηρίζει ταυτόχρονα τις σκέψεις της επάνω σε διάφορα αποσπάσματα από αγαπημένους της διανοητές και θεωρητικούς, όπως ο Ρολάν Μπαρτ, η Ιβ Κοσόφσκι Σέντγκουικ, ο Ντόναλντ Γουΐνικοτ και άλλοι. Συγκεκριμένα ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από έναν πολύ ενδιαφέροντα ορισμό του Μπαρτ, απ’ το βιβλίο του «Ο Ρολάν Μπαρτ από τον Ρολάν Μπαρτ» (εκδόσεις Ράππα). Ειδικότερα: «μια συχνή εικόνα είναι η εικόνα του πλοίου της Αργούς, κάθε κομμάτι του οποίου σταδιακά αντικατέστησαν οι Αργοναύτες, έτσι ώστε να τελειώσουν με ένα εντελώς νέο πλοίο, χωρίς να χρειάζεται να αλλάξουν ούτε το όνομα ούτε τη μορφή του… όπως ακριβώς τα μέρη της Αργούς μπορεί να αντικατασταθούν με τον καιρό αλλά το πλοίο να λέγεται και πάλι Αργώ, κάθε φορά που ο εραστής εκφέρει τη φράση “Σ’αγαπώ”, το νόημά της πρέπει να ανανεώνεται με κάθε χρήση».