Στις τελευταίες μέρες αυτού του νευραλγικού ως προς τα πάντα Σεπτέμβρη, εσείς κι εγώ βάλαμε τα καλά μας, φορέσαμε τα πουκάμισά μας, τα λουλουδάτα φορέματά μας και βολτάραμε ως το Μέγαρο για την Τελετή Έναρξης του Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας». Εκεί, στο γυαλιστερό αίθριο, όλοι θέλαμε να πείσουμε πως ταιριάζουμε ο ένας με τον άλλον, πως μας διακρίνουν κοινές αισθητικές αξιώσεις. Οι πρεμιέρες επιβαρύνονται πάντοτε από ένα άγχος και μια διάθεση καθυστέρησης εξαιτίας αυτού. Σκοτώνεις όσο μπορείς το χρόνο, χωρίς αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και δεν γίνεται παρά να δικαιολογήσω το πέρασμα μιας και παραπάνω ώρας έως ότου ξεκινήσει η προβολή.

Αφού καθίσαμε στις θέσεις μας και γέμισε επιτέλους η επιβλητική αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας», Λουκάς Κατσίκας, ανέβηκε στη σκηνή για να μας καλωσορίσει και να εκφράσει τη συγκίνησή του για την επιστροφή όλων στις μεγάλες αίθουσες. Οι προσκεκλημένοι ξεσπάσαμε σε ένα παρατεταμένο, θερμό χειροκρότημα, επευφημώντας ηχηρά για την υλοποίηση του Φεστιβάλ και χαμογελώντας με χαρά πίσω από τις μάσκες και τα θολωμένα από το χνώτο γυαλιά μας.

Στο πλαίσιο αυτό, κλήθηκε στη σκηνή ο Δήμαρχος Αθηνών, Κώστας Μπακογιάννης, προκειμένου να κηρύξει την έναρξη του Φεστιβάλ, ως ο «πρώτος πολίτης» της πόλης. Μετά από μια μικρή ένταση που προκλήθηκε κατά τον χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος ευχήθηκε να είμαστε όλοι καλά και υγιείς ώστε να αναβιώνουμε το θεσμό και στα 40, αλλά και στα 60 χρόνια. Άλλωστε ανέκαθεν οι επικρίσεις γίνονταν, δυστυχώς ή ευτυχώς, στο όνομα των ιδεών και της πρότερης στάσης κάποιου και φωνάζοντας, κατά συνέπεια, «Ουστ», επιθυμούμε μάλλον να απομακρύνουμε τον άλλον για… το καλό μας.

Ο ήρωας του Ασγκάρ Φαραντί

Και τώρα στα σημαντικά. Η ταινία που αποφασίστηκε να «ανοίξει» το 14ήμερο αυτό Φεστιβάλ, ήταν το νέο πόνημα του δύο φορές βραβευμένου με Όσκαρ Ιρανού σκηνοθέτη Ασγκάρ Φαραντί, με τίτλο «Ένας ήρωας» (“A hero”). Η ταινία, λοιπόν, προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Καννών το καλοκαίρι που μας πέρασε και ενθουσίασε, μα και δίχασε, τους κριτικούς. Ο σκηνοθέτης δυστυχώς δεν κατάφερε να παραβρεθεί στην εκδήλωση, καθώς είναι πολύ απασχολημένος με την προώθηση της ταινίας, ωστόσο χαρήκαμε πολύ όταν τον είδαμε να μας απευθύνει χαιρετισμό μέσα από ένα βίντεο που ετοίμασε.

Σχετικά με την υπόθεση, η βασική ιδέα γύρω από αυτήν αφορά στον Ραχίμ, ένα διαζευγμένο πατέρα, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή λόγω ενός χρέους στον πρώην κουνιάδο του, που δεν μπόρεσε να αποπληρώσει. Κατά τη διάρκεια μιας διήμερης άδειας από τη φυλακή, λοιπόν, η τωρινή του φίλη (Σαχάρ Γκόλντουστ) βρίσκει μια τσάντα στο δρόμο με χρυσά νομίσματα. Άραγε αν τα πουλούσε σε έναν έμπορο χρυσού, δεν θα κατάφερνε να συγκεντρώσει αρκετά χρήματα για να πείσει τον πιστωτή του να του συγχωρήσει το χρέος; Και τότε είναι που τα πράγματα θα εξελιχθούν διαφορετικά απ’ αυτό που είχε υποθέσει. Κι όλα αυτά για να βρεθεί ξανά πίσω στην οικογένειά του, στον ευαίσθητο γιο του με το πρόβλημα ομιλίας, στην αδερφή του που τον στηρίζει, στην γυναίκα που αγαπά μυστικά. Η ελπίδα στο πρόσωπο του Ραχίμ είναι ταυτόχρονα συγκινητική και πικρή.

Αφού μετανιώσει για την ιδέα να πουλήσει τα νομίσματα και να πείσει τον πιστωτή του να αποσύρει τις κατηγορίες εναντίον του, αποφασίζει να τοποθετήσει μια αγγελία, προκειμένου να καλέσει τον ιδιοκτήτη της τσάντας να την παραλάβει. Αυτό από τη μία τον αναδεικνύει ως ήρωα, από την άλλη όμως περιπλέκει τα πράγματα ακόμα περισσότερο, όταν οι αρχές ζητούν παραπάνω πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα της μυστηριώδους αυτής γυναίκας που εμφανίστηκε ως η ιδιοκτήτρια της τσάντας. Ο Ραχίμ (Αμίρ Τζαντιντί) θα βρεθεί να παλεύει για το όνομά του, το οποίο ενώ εμφανίστηκε αρχικά δίπλα από τις λέξεις «καλός», «ενάρετος», «ήρωας», «άγιος» στην τηλεόραση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αργότερα θα συνδεθεί με αρνητικά επίθετα, όπως «κακοποιός», «βίαιος» και «απατεώνας».

Ο εξεταστικός φακός του Φαραντί στριφογυρίζει συνήθως στις γειτονιές του σύγχρονου Ιράν, εκεί όπου μαίνονται διαμάχες για διάφορους οριακούς σπονδύλους της αξιακής ραχοκοκαλιάς των κατοίκων, όπως η τάξη, το φύλο, η θρησκεία. Αυτό το οποίο διακυβεύεται στην ταινία αυτή είναι η τιμή και η υπόληψη στη μορφή ενός ηθικού διλήμματος. Και τίποτα δεν θα συνέβαινε αν οι διοίκηση των φυλακών δεν αξιοποιούσε αυτή την ηρωική πράξη του κρατούμενου Ραχίμ για να επιβάλει τους δικούς της ηθικούς κανόνες και ταυτόχρονα να ξεπλένει τη δική της ανεπάρκεια, με αφορμή την ένταση που προκάλεσε μια πρόσφατη αυτοκτονία. Και τότε είναι που η ελπίδα του πρωταγωνιστή γίνεται ένας απελπισμένος αγώνας για να σωθεί από την κατακραυγή.

Ο Φαραντί μπορεί και χτίζει στο πρώτο μέρος έξυπνα ένα μυστήριο πίσω από την προσωπικότητα και τις προθέσεις του Ραχίμ, και δεν παραδίδεται σχεδόν ποτέ απ’ αυτό κατά την εξέλιξη της πλοκής. Το ταλαιπωρημένο, αλλά καθ’ όλα αγγελικό πρόσωπο του Αμίρ Τζαντιντί γίνεται ο ιδανικός καμβάς ώστε να αναρωτιέται ο θεατής για τα πραγματικά κίνητρα του ήρωα, για το αν είναι ηθικός, αν του αξίζει η ελευθερία και η ευτυχία κοντά στους αγαπημένους του, ή αν οφείλει τελικά να τιμωρηθεί για τις πράξεις του. Τα κίνητρά του ιχνηλατούνται εύκολα στις σχέσεις του με τα αγαπημένα του πρόσωπα, αλλά ποτέ δεν αποκαλύπτονται απόλυτα. Κι από κίνητρα μιας ελεύθερης ζωής μετατρέπονται ερήμην του σε κίνητρα υπαρξιακής επιβίωσης.

Σε σχέση με προηγούμενες ταινίες του Φαραντί, όπως ήταν, για παράδειγμα, το «Ο εμποράκος», ή το «Ένας χωρισμός», ορισμένες ελλείψεις κι ευκολίες στην πλοκή δεν την καθιστούν σε καμία περίπτωση πιο δουλεμένη σεναριακά από τις προηγούμενες. Πρόκειται, παρ’ όλα αυτά για μια αποτελεσματική νατουραλιστική αφήγηση, με ισορροπίες ανάμεσα στους νεκρούς χρόνους και στην απεραντολογία των ηρώων, με ένα βουβό δράμα που χτίζεται μεθοδικά. Για άλλους ο «ήρωας» του Φαραντί θα είναι ένας άνθρωπος ήσσονος τόνου που πασχίζει να επιβιώσει μιας μικροψυχίας που έχει μηχανευθεί εις βάρος του, ενώ για άλλους θα είναι η προσωποποίηση της άποψης πως δεν υφίσταται αθώο θύμα.

Δείτε εδώ ένα απόσπασμα από την ταινία, που δόθηκε στη δημοσιότητα από το γραφείο τύπου του Φεστιβάλ των Καννών: