Μετά από τρεις μήνες γεμάτους ζωντανή μουσική, το φετινό συναυλιακό καλοκαίρι έκλεισε, καταπώς φαίνεται, με την φορτισμένη συναισθηματικά συναυλία-αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο. Κι έτσι αποχωρήσαμε από τον χώρο της Τεχνόπολης αποφορτισμένοι, με την ελπίδα του χρόνου να επιστρέψουμε εκεί όρθιοι, κι όχι πακτωμένοι σ’ αυτά τα άβολα καρεκλάκια. Και ήταν κάπως παρήγορο να παρακολουθείς την επανεκτέλεση των μεγάλων επιτυχιών του, που στόχο είχε να κάνει φανερό το ότι ο Θάνος Μικρούτσικος ζει ακόμα μες απ’ το έργο του. Άραγε τι μας συνδέει ακόμα μαζί του, εκτός από την κοινή γνώση πως όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα γίνεται όλο και πιο δικός μας;

Δεν νομίζω πως ωφελεί να εκθειάσουμε ξανά τον ίδιο και την παρακαταθήκη του. Ίσως είναι πλέον κάτι το αυτονόητο. Θα αναφέρω μόνο πως στα δικά μου μάτια δεν καταλάσπωσε στιγμή το ελληνικό τραγούδι και πως δεν το υπηρέτησε δια της τεθλασμένης. Αυτά αρκούν. Στο μουσικό αυτό αφιέρωμα μας υποδέχτηκαν από κοινού ο Γιάννης Κότσιρας και ο Χρήστος Θηβαίος, οι οποίοι έξυσαν τον πάγο με τις «Μικρές νοθείες» και το «Σαν πλανόδιο τσίρκο». Το πρώτο αυτό ζέσταμα δεν ήταν παρά η απόδειξη πως οι μουσικές του θα είναι ο νυχτοφύλακας στα σκοτάδια μας, μια «πατρική φιγούρα» για την οποία «θα μιλάμε πάντα στον ενεστώτα», όπως έχουν δηλώσει κι οι ίδιοι οι καλλιτέχνες.

Πιο συγκεκριμένα, ο Γιάννης Κότσιρας μας «κέρδισε» όλους με την μελίρρυτη ερμηνεία του και την ταπεινή στάση του, δένοντας αρμονικά ένα μεγάλο πλήθος κομματιών, στα οποία ενστάλαξε τόσο τη λαϊκή του παιδεία, όσο και τον εσωτερικό του κόσμο. Το δικό του πρόγραμμα περιλάμβανε επιτυχίες του Μικρούτσικου, τις οποίες θα μπορούσε με άνεση να αποδώσει, όπως τα «Αυτός ο ήλιος», «Κοίτα μια νύχτα», «Για μια Ντολόρες», «Τυμβωρύχος», «Πάντα γελαστοί». Μια από τις πιο συμβολικές στιγμές της βραδιάς ήταν στο τραγούδι «Φεύγω και μη με περιμένεις», το οποίο αφιέρωσε στην οικογένεια μεγάλου συνθέτη, που παρακολουθούσε τη συναυλία. «Καληνύχτα, Θάνο», ψέλλισε στο τέλος χωρίς να κρύβει τη συγκίνησή του.

Έπειτα ο Χρήστος Θηβαίος, φλογισμένος κι αυτοπυροδοτούμενος, ανεβοκατέβαινε πάνω στη σκηνή με τα όπλα στο χέρι, μεταφέροντας την «αλλοκοτιά» της διάθεσής του και κάνοντας την καρδιά σου να χτυπά - όχι από το άγχος, αλλά από αδιαπέραστη χαρμοσύνη. Εκτός από τα τραγούδια που όλοι περίμεναν να σιγοτραγουδήσουν («Ο Άμλετ της σελήνης», «Δεν είμαι άλλος»), αυτά που προηγήθηκαν αποδείχτηκαν ταιριαστά στο ύφος του και δεν θα μπορούσε να τα υποστηρίξει δίχως πάθος, μετρημένο γρέζι και ευαισθησία («Μπουμ», «Άννα μην κλαις», «Ταπεινό ρέκβιεμ για το μέλλον»).

Ήταν σχετικά αναζωογονητικό να ακούς τη Βίκυ Καρατζόγλου να τραγουδά με φωνή διαυγή μα συγκρατημένη τους στίχους των τραγουδιών του μεγάλου μουσικοσυνθέτη («Ελένη», «Η αγάπη είναι ζάλη», «Μια πίστα από φώσφορο», «Ψάξε στ' όνειρό μας), χωρίς να παραβιάζει τις βασικές αρχές της κλίμακας και της μεγαλοπρέπειάς τους, αλλά και δίχως εκείνη την ανασφάλεια που εύκολα θα την οδηγούσε στον κακό μιμητισμό. Αντιθέτως, αποδείχθηκε κάτι παραπάνω από διαβασμένη.

Η μακρόχρονη αγάπη του Μικρούτσικου για την ποίηση του Νίκου Καββαδία ήταν μια ενότητα που ξεχώρισε από το μουσικό πρόγραμμα, με επιλογές που θα ήταν άπρεπο να λείψουν, όπως τα «Το καραντί», «Σταυρός του νότου», «Ένα μαχαίρι», «Θεσσαλονίκη». Τα «στιχάκια», άλλωστε, του αιώνιου βάρδου των θαλασσών (όπως κακώς έχει σφραγιστεί ο ποιητής στο φαντασιακό μας) δεν θα πάψουν να είναι διαχρονικά, αφού αντιπροσωπεύουν τη μέγιστη ακρίβεια, προκειμένου να γραπώσουμε το όνειρο και να φτάσουμε τον Νότιο Σταυρό.

Χωρίς την επιθυμία να αλλοιωθεί η εντύπωση των αρχικών ενορχηστρώσεων, η ομάδα των σπουδαίων μουσικών που συντρόφευσε τους τραγουδιστές επί σκηνής, κατασκεύασε την κατάλληλη ηχητική ατμόσφαιρα, ώστε οι δεύτεροι να ελίσσονται σεβαστικά εντός της. Τιμώντας τη φιλία του με το συνθέτη, ο Θύμιος Παπαδόπουλος, εκτός από το ότι επιμελήθηκε το πρόγραμμα φροντίζοντας να ανοιχτεί το μεγαλύτερο μέρος της βεντάλιας της μουσικής κληρονομιάς του, συνέβαλε στην κορύφωση του κλίματος μέσα από τις ειλικρινείς ανάσες με τις οποίες ανάσταινε τα πνευστά του.

Για το ανκόρ οι τρεις καλλιτέχνες ανέβηκαν μαζί στη σκηνή για το «Ερωτικό (Με μια πιρόγα)», τη «Ρόζα» και το «Η πιο όμορφη θάλασσα». Στο σύνολό της ήταν μια βραδιά κατά την οποία δεν υπήρξε κάποια απουσία στοιχειώδους διέγερσης, ακόμα κι αν αυτή δεν εκδηλώθηκε με εκκωφαντικές κραυγές και επευφημίες, που δεν θα εξέλειπαν υπό λιγότερο ανελεύθερες συνθήκες. Θα προτιμούσα μια μεγαλύτερη έμφαση στην πολιτική διάσταση του έργου του συνθέτη, γι’ αυτό και εν μέρει βλέπω αυτό το αφιέρωμα ως κοινωνικοπολιτικά «ακίνδυνο», μολονότι ετερόκλητο. Διαχρονικός και ζωντανός, εντούτοις, ο Θάνος Μικρούτσικος, όχι μόνο μέσα από τη μουσική του, αλλά και μέσα από τις λέξεις του.

* Φωτογραφίες για το 2020mag.gr: Χάρης Ζησιμόπουλος