Η πιο πολυαναμενόμενη ταινία της χρονιά είναι η τρίτη απόπειρα για κινηματογραφική μεταφορά του αιρετικού μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας που είχε γράψει το 1965 ο Φρανκ Χέρμπερτ. Ένα έργο που θα μπορούσε σήμερα να χαρακτηριστεί προφητικό και η μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη "έκαψε" δυο μεγάλους σκηνοθέτες: τον Αλεχάντρο Χοδορόβσκι και τον Ντέηβιντ Λιντς. Η μια ταινία δεν τέλειωσε ποτέ και η άλλη πέρασε στα αζήτητα.

Η μεταφορά του 2021 από τον Ντενίς Βιλνέβ διαφέρει.

Είναι χολιγουντιανών προδιαγραφών. Ο καναδός σκηνοθέτης όμως έχει αποδείξει ότι, αν και σοβαρός επαγγελματίας που γνωρίζει τους κανόνες του παιχνιδιού, ξέρει πως να αφήνει την προσωπική του πινελιά σε ταινίες τεράστιων προϋπολογισμών. Κάτι που δεν είναι διόλου εύκολο ούτε αμελητέο.

Κάθε απόπειρα απόδοσης ενός καλλιτεχνικού έργου αφορά πρώτα και κύρια την εποχή στην οποία γίνεται η απόπειρα και σε δεύτερο χρόνο στο ίδιο το έργο. Ο Βιλνέβ σκηνοθετεί το Dune, τον Αμμόλοφο, το έργο του Χέρμπερτ που είχε έντονες αναφορές στη γεωγραφία, τη θρησκεία και τον πολιτισμό της ερήμου, σε μια εποχή που έχει δηλητηριαστεί από τη θεωρία του "πολέμου των πολιτισμών". Μια θεωρία που ήρθε να αναπαράξει τη συγκρουσιακή σχέση του "Δυτικού" κόσμου με το Ισλάμ απαλλάσσοντας την αποικιοκρατία από τις ευθύνες της και μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους στον πολιτισμό και στη θεωρία των σταδίων της εξέλιξης: πρώτα η βαρβαρότητα και μετά ο πολιτισμός. Ο δικός μας βέβαια, γιατί αυτός είναι ο μόνος σωστός.

Ο Βιλνέβ στην ταινία καταγράφει αυτή τη σύγκρουση.

Τα γαλαξιακά φέουδα του Dune αποτυπώνονται κινηματογραφικά στα άκρα της χρωματικής παλέτας: σκούροι γκρίζοι και μπλε τόνοι, με το μαύρο και τη βροχή να κυριαρχούν για τον οίκο των Χαρκόνεν και των Ατρειδών (καθόλου τυχαία η αναφορά στο αρχαιοελληνικό βασίλειο) και στο άλλο άκρο η ροδόχρους έρημος του πλανήτη Αράκις, που κρύβει τα πορφυρά στίγματα του "μπαχαρικού", του ελιξίριου της ζωής.

Από τη μια ένας κόσμος στρατοκρατούμενος κι απ’ την άλλη μια γη ελευθερίας στα όρια του θανάσιμου κινδύνου. Οι δύο αυτοί κόσμοι έχουν συγκρουσιακή σχέση: είτε στοχεύοντας στην κατάκτηση λόγω στρατιωτικής υπεροχής, όπως οι Χαρκόνεν, είτε σε μια πιο ήπια διαδικασία διείσδυσης, όπως ο οίκος των Ατρειδών, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: δυο κόσμοι που έρχονται σε μια οξεία αντιπαράθεση.

Οι σκηνές της προσεδάφισης των διαστημόπλοιων των Ατρειδών στον εχθρικό πλανήτη είναι κινηματογραφημένες έτσι ώστε να θυμίζουν προσγείωση των αμερικανικών αρματαγωγών στην αραβική έρημο σ’έναν από τους πολλούς νεοαποικιακούς πολέμους "ενάντια στην τρομοκρατία". Όσο για τον Γκάρνεϋ Χάλεκ (Τζος Μπρόλιν), άνετα θα μπορούσε να είναι chief commander μιας επίλεκτης ομάδας πεζοναυτών. Ο δε στρατός του αυτοκράτορα είναι η επιτομή του μιλιταριστικού εφιάλτη.

Ανάμεσα στον ένα και στον άλλο κόσμο στέκεται ο Πολ Ατρείδης (Τιμοτέ Σαλαμέ). Γιος του αρχηγού του οίκου Λέτο (Όσκαρ Άιζακ) και της Τζέσικα (Ρεμπέκα Φέργκιουσον), ο Πολ αρνείται σθεναρά να αναλάβει το ρόλο του ηγέτη για τον οποίο τον προορίζει ο πατέρας του και έχει ενοράσεις σχετικά με τον Αράκις και μια παράξενη νέα γυναίκα με γαλαζοπράσινα μάτια.

Ο Πολ δεν στέκεται μόνο ανάμεσα στους δυο κόσμους της κυριαρχίας των αρσενικών. Στέκεται και ανάμεσα στον αντρικό κόσμο της επιβολής με τη βία και του γυναικείου κόσμου της ένταξης μέσω της ενσυναίσθησης.

Γιος μιας γυναίκας που ανήκει σ’ ένα πανίσχυρο γυναικείο μυστικιστικό τάγμα, από λάθος του έρωτα γεννημένος αγόρι, έχει κληρονομήσει από την μητέρα του την απόκρυφη γνώση που οδηγεί σε μια εντελώς διαφορετική αντίληψη. H εύθραυστη φιγούρα του Τιμοτέ Σαλαμέ συνηγορεί στην κινηματογραφική κατασκευή του ήρωα που κινείται στο όριο της πραγματικότητας και του ονείρου, του αντρικού και του γυναικείου κόσμου, επιλέγοντας ξεκάθαρα στην πορεία τον δεύτερο: ο πατέρας – πατριάρχης – αρχηγός του οίκου θα αφοπλιστεί και εξοντωθεί και ο γιος θα κληθεί μαζί με την μητέρα και με τη βοήθεια των μαγικών της δυνάμεων να πορευτεί μέσα στην αφιλόξενη έρημο, που δεν χαρίζεται σε κανέναν.

Παρ’όλο που η θηλυκή μεταφυσική γνώση της αδελφότητας Μπένε Γκεσερίτ, στην οποία ανήκει και η μητέρα του, τους οδηγεί μέχρι το κρησφύγετο των μαχητών Φερμέν, των γηγενών της ερήμου (η φαντασία μπορεί ελεύθερα να βρει αναλογίες στο σήμερα), εκεί ο Πολ Ατρείδης, για να γίνει αποδεκτός στην καινούργια του κοινότητα, θα πρέπει να περάσει ένα στάδιο μύησης στον βίαιο κόσμο των αντρών.

Φαντασμαγορικά γυρισμένη και αντάξια των προσδοκιών, με πληθώρα μεγάλων ονομάτων (Μπαρδέμ, Ρεμπλινγκ, Σκάσγκαρντ κ.ά) να πλαισιώνουν τους πρωταγωνιστές, η ταινία μας εισάγει στον ποιητικά φανταστικό κόσμο του Χέρμπερτ αλλά μας αφήνει πριν μπει η μπουκιά στο στόμα, πριν αρχίσει αυτό που περιμένουμε: η επαφή του Πολ με τους Φερμέν και το ταξίδι του στην έρημο.

Τα 163 λεπτά της αναλώνονται στην απόβαση των Ατρείδων, την εισβολή των Σαρντακουάρ επίλεκτων κομάντο ενός Αυτοκράτορα που αναρρώνει μέσα σε μια δεξαμενή από πετρέλαιο, και τη φυγή της Τζέσικα και του Πολ, και σταματάει τη στιγμή που αρχίζουν τα καλά, όπως βεβαιώνει και η όμορφη και μυστηριώδης Φερμέν Τσάνι/Ζεντάγια: «Όλα αυτά είναι μόνο η αρχή».

Να περιμένουμε λοιπόν το δεύτερο μέρος του Dune, το οποίο βρίσκεται ήδη σε στάδιο προ-παραγωγής (pre-production). Αν συνεχίσει έτσι, με έξι βιβλία σύνολο στη σειρά, έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.

Μέσα σε τόσους επώνυμους και καταξιωμένους ηθοποιούς, η υποκριτική ικανότητα του 26χρονου Σαλαμέ εντυπωσιάζει. Παρ’όλα τα σταριλίκια και την βαθιά -πιστεύω – επιθυμία του να κοσμήσει η αφίσα του τα δωμάτια εφήβων και των δυο φύλων, αντικρίζει τον φακό με ειλικρίνεια και ευαισθησία, και υποδύεται με όλα τα σημεία του σώματος και του προσώπου. Η έκδηλη υποδήλωση της θηλυκότητας σε αρμονία με το αντρικό στοιχείο μπορούν να τον κάνουν έναν από τους ηθοποιούς – σύμβολα μιας γενιάς που πειραματίζεται με την σεξουαλικότητα της.

Άλλο ένα στοίχημα που βάζω για τις υποψηφιότητες Ά αντρικού ρόλου στα Όσκαρ.