Το Feathers εντυπωσίασε τους κριτικούς στις Κάννες με το πρωτότυπο σενάριο του: πρωταγωνίστρια είναι μια παντρεμένη γυναίκα με τρία παιδιά, υπάκουη και σιωπηλή, της οποίας η ζωή ανατρέπεται όταν ο άντρας της, κατά τη διάρκεια της γιορτής των γενεθλίων του ενός γιου, μεταμορφώνεται από έναν ταχυδακτυλουργό σε ….κότα.

Στην συνάντηση μου με τον Ομάρ στη συνοικία Ζαμάλεκ στο Κάιρο μιλήσαμε για την ταινία του και την κινηματογραφική του γραφή, την έμπνευση του, τη βράβευση στις Κάννες, αλλά και για την Ελλάδα και τον ελληνικό κινηματογράφο.

O Λάνθιμος έχει μεγάλο ταλέντο και οι ιστορίες που σκηνοθετεί είναι καταπληκτικές. Κανείς στην εποχή του δεν τόλμησε να κάνει τόσο πρωτοποριακό κινηματογράφο

Η ταινία σου χαιρετίστηκε στην Ελλάδα ως μια μεγάλη εθνική επιτυχία στις Κάννες.
Γνωρίζω την Ελλάδα, έχω δουλέψει για πολύ καιρό στην Αθήνα ως διαφημιστής. Η Heretic, που έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς συμπαραγωγές, ήθελε να συμβάλει στην παραγωγή μιας ταινίας που θα είχε στοιχεία κοινά με την ελληνική κουλτούρα, και στη δική μου υποθέτω πως το βρήκαν αυτό. Όλη η ομάδα της Heretic, ο Γιώργος Καρναβάς και οι άλλοι, με βοήθησαν πολύ. Μέρος της παραγωγής έγινε στην Ελλάδα και έτσι θα μπορούσε να πει κανείς ότι το Feathers είναι μια αιγυπτιο- ελληνική ταινία. Ήταν όμως μια ακριβή παραγωγή και έτσι συμμετείχαν και εταιρείες από τη Γαλλία και την Ολλανδία.

Ποιος είναι ο τόπος στον οποίο συμβαίνει η ιστορία;
Δεν είναι κάποιο συγκεκριμένο μέρος. Τα πάντα στήθηκαν από την αρχή. Κανένα μέρος του σκηνικού δεν αντιστοιχεί  κάπου συγκεκριμένα. Το ίδιο και οι πρωταγωνιστές της ταινίας, που δεν έχουν ονόματα. Είναι μια παράλογη ιστορία που συμβαίνει στο πουθενά, σε ένα παράλογο μέρος.

Έχει όμως και τα ρεαλιστικά του στοιχεία.
Ναι, βέβαια. Ήθελα όμως να αποσυνδέσω την ιστορία από τις παραμέτρους του τόπου για να μιλήσω για την ανθρώπινη εμπειρία. Η ιστορία αυτή θα μπορούσε ίσως να έχει συμβεί και στην Ελλάδα, μια επίσης πατριαρχική κοινωνία όπου η θέση του άντρα είναι πολύ ισχυρή. Το σινεμά όμως στις μέρες είναι κάτι παγκόσμιο. Θέλεις να πεις μια διαφορετική ιστορία σε ένα ακροατήριο από όλο τον κόσμο. Η ιδέα της ταινίας νομίζω πως ήταν πολύ κοντά στις ταινίες του ελληνικού weird wave.

Ποια είναι η γνώμη σου για τον ελληνικό κινηματογράφο;
Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει διεθνή απήχηση. Μου αρέσει πολύ ο Θόδωρος Αγγελόπουλος αλλά και ο Γιώργος Λάνθιμος. Για μένα είναι ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες της τελευταίας εικοσαετίας γιατί είναι πολύ ξεχωριστός, έχει πολύ πρωτότυπες ιδέες. Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει να επιδείξει πολλές σπουδαίες ταινίες τα τελευταία χρόνια.

Είναι καλό να ακούμε κάποιον να επαινεί τον ελληνικό κινηματογράφο, γιατί εμείς έχουμε πάντα την τάση να τονίζουμε τα κακώς κείμενα.
Κι όμως είναι ένας πολύ γερός εθνικός κινηματογράφος. Αν μια "μικρή" κινηματογραφικά χώρα μπορεί να βγάζει μια-δυο καλές ταινίες το χρόνο, νομίζω πως αυτό είναι υπεραρκετό. Νομίζω πως ο Λάνθιμος έχει μεγάλο ταλέντο και οι ιστορίες που σκηνοθετεί είναι καταπληκτικές. Κανείς στην εποχή του δεν τόλμησε να κάνει τόσο πρωτοποριακό κινηματογράφο. Μου αρέσουν οι "ενοχλητικές" του ιδέες, κάθε ταινία του είναι κάτι καινούργιο. Μιλάει σε όλο τον κόσμο, δεν είναι μόνο ελληνικός αλλά και παγκόσμιος κινηματογράφος.

Ας μιλήσουμε όμως τώρα για τον δικό σου κινηματογράφο. Πώς θα περιέγραφες την κεντρική ιδέα γύρω από την οποία κινείται η ταινία σου;
Εξαρτάται από το πως το βλέπει κανείς. Για μένα είναι η ιστορία μιας γυναίκας που η ζωή της διαλύθηκε εξαιτίας μιας κότας. Τόσο απλά!

Δεν αφορά τη θέση που έχουν οι γυναίκες στις κοινωνίες μας της ανατολικής Μεσογείου;
Όχι. Μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι θέλει, ότι είναι για τη θέση της γυναίκας, για τη φτώχεια, για τη ζωή στην Αίγυπτο, αλλά εγώ ως σκηνοθέτης ήθελα να εστιάσω στο χαρακτήρα αυτής της γυναίκας. Είναι μια αντι-ηρωίδα, στην αρχή σχεδόν δεν την αντιλαμβάνεται κανείς για ανθρώπινο πλάσμα και δεν περιμένει από αυτή καμία αντίδραση.

Δεν με ενδιαφέρουν σύνθετες καταστάσεις ή θέματα. Μου αρέσει να πλάθω χαρακτήρες και να ανακαλύπτω συναισθήματα. Πιστεύω όμως πως μια πραγματικά πετυχημένη ταινία είναι αυτή που αφήνει τον θεατή να σχηματίσει την δική του άποψη, όπως συμβαίνει και με τα καλά βιβλία. Εμένα μ’ ενδιαφέρει η ιστορία που λέω, όχι ό,τι πιθανόν να υπάρχει πίσω από την ιστορία.

Πες μου λοιπόν για τον χαρακτήρα της αντι-ηρωίδας.
Δεν έχει επίγνωση του τι συμβαίνει, απλά αντιδράει σαν ένα ανθρώπινο πλάσμα που προσπαθεί να επιβιώσει. Στην πορεία ανακαλύπτει πως οι άνθρωποι δεν είναι αυτό που φαίνονται. Η ίδια έχει πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δεν πιστεύει στον εαυτό της. Υπάρχει μόνο μέσα από την οικογένεια και τα παιδιά της. Για μένα είναι κάτι πολύ προσωπικό, η εικόνα αυτού του δειλού, φοβισμένου ανθρώπου που δεν έχει θάρρος να αντιμετωπίσει τη ζωή. Στην αρχή ο χαρακτήρας της δεν έχει κανένα ενδιαφέρον, φαίνεται πολύ παθητική. Στη συνέχεια γίνεται όλο και πιο ενεργητική.

Οι πρωταγωνιστές είναι επαγγελματίες ηθοποιοί;
Όχι, καθόλου. Δεν είχαν ξαναπαίξει ποτέ. Και όταν ξεκίνησαν να παίζουν, δεν ήξεραν καν το σενάριο. Δεν υποδύονταν κάποιο ρόλο. Είναι εύκολο για μένα, είναι ο τρόπος που δουλεύω. Δεν τραβάω σκηνές, απλά κινηματογραφώ δράσεις και μετά στο μοντάζ στήνω την ιστορία μου. Κρατάω ακόμα και τα "λάθη" που κάνουν οι ηθοποιοί, γιατί και αυτά προσθέτουν. Θα πρόσεξες ότι δεν κοιτάνε την κάμερα, δεν θέλω να έχουν την αίσθηση ότι παίζουν. Δεν θέλω να έχουν να αντιμετωπίσουν κάτι πολύπλοκο. Ήξεραν την ιστορία αλλά όχι το ακριβές σενάριο. Αν δεν έχουν αντίληψη του γεγονότος πως υποδύονται έναν ρόλο, τότε προχωράνε ένα βήμα παραπέρα, δημιουργούν ζωή. Είναι πραγματικοί χαρακτήρες.

Για τον χαρακτήρα της γυναίκας ήθελα κάποια που να μην έχει έρθει ποτέ πριν στο Κάιρο. Και πράγματι, η γυναίκα είναι από ένα χωριό. Ήρθε κατ’ευθείαν από εκεί και αρχίσαμε τα γυρίσματα χωρίς να μεσολαβήσει κανενός είδους προετοιμασία. Έδινα τις ελάχιστες οδηγίες και σπάνια ξαναγυρίζαμε σκηνές. Όπως στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Στην αρχή ήταν πολύ νευρική και αμήχανη, και χρησιμοποίησα αυτά της τα συναισθήματα για να "φτιάξω" τον χαρακτήρα- της ταινίας.

Στο σινεμά μου δεν χρειάζονται οι υποκριτικές ικανότητες. Πρέπει μόνο να έχεις μια σαφή εικόνα στο μυαλό σου και έξυπνες ιδέες. Οι εικόνες που θα επιλέξεις θα δημιουργήσουν την ταινία.

Κάνεις μόνος σου το μοντάζ.
Όχι, αλλά συνεργάζομαι στενά με τον μοντέρ. Το σινεμά είναι αυτό που ακούς κι αυτό που βλέπεις. Δεν βλέπεις το πρόσωπο αλλά το πως αυτό αντιδράει. Στις ταινίες μου το σημαντικό στον ηθοποιό είναι το βλέμμα του. Τα μάτια λένε πολλά. Έτσι φτιάχνω το σινεμά μου, κάθε φορά ανακαλύπτω κάτι καινούργιο.

Είναι κι ο κόκορας πρωταγωνιστής;
Όχι, ο άντρας της δεν μεταμορφώθηκε σε κόκορα αλλά σε κότα. Ο κόκορας θα είχε ένα εύκολο συμβολισμό, είναι αρσενικός και έχει μια δυνατή προσωπικότητα. Εγώ ήθελα να δώσω κάτι πολύ εύθραυστο, που δημιουργεί όμως πολύ μεγάλη πίεση. Και να έχει και πλάκα. Μια κότα έχει πιο πλάκα από έναν κόκορα.

Όταν ελπίζουμε, τα συναισθήματα μας είναι πολύ εύθραυστα. Εκεί στηρίζεται κι η θρησκεία, στην ελπίδα για το επέκεινα. Έτσι μπορούν οι άνθρωποι να αποδεχτούν τον θάνατο

Και έτσι η πρωταγωνίστρια σου βρίσκεται με δυο παιδιά μικρά, ένα μωρό και μια κότα που πρέπει να προσέχει. Μια μάλλον ζοφερή πραγματικότητα.
Ναι. Αυτή η εικόνα της ανημπόριας είναι κάτι που με πληγώνει πολύ. Είναι η προσωπική μου εμπειρία με τον πατέρα μου, που ήταν ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος που δεν πίστευε στον εαυτό του. Κι έτσι κατάστρεψε τη ζωή του, τη ζωή της γυναίκας του, τα πάντα. Φοβόταν τη ζωή. Έφυγε από την Αίγυπτο, πήγε στις Η.Π.Α. και πέθανε στην κυριολεξία στο δρόμο. Κι όλα αυτά επειδή φοβόταν να αντιμετωπίσει τη ζωή. Εγώ σαν γιος υπέφερα. Καταντάει γελοίο, πέθανε όπως πέθανε εξαιτίας αυτού του φόβου του. Αυτό ήθελα να αναδείξω μέσα από την ιστορία μου, αυτή την ατμόσφαιρα και πως, όταν συμβαίνει κάτι, όσο παράλογο και να είναι, ανακαλύπτει κάποιος τις δυνάμεις που κρύβει μέσα του.

Πόσο καιρό διάρκεσαν τα γυρίσματα;
Πέντε βδομάδες σε διάρκεια τεσσάρων μηνών. Δεν ήταν εύκολο γιατί δεν υπήρχε τίποτα γραμμένο και φτιάξαμε τα σκηνικά από το μηδέν. Όλοι, ακόμα και οι ηθοποιοί, συμβάλαμε με τις ιδέες μας για το πως θα τα φτιάξουμε.

Ένας άντρας μεταμορφώνεται σε κότα. Είναι μαγεία ή το παράλογο της ζωής;
Η ταινία αντιμετωπίζει την κατάσταση από την οπτική της πρωταγωνίστριας, όχι τη δική μου. Είναι ένας παθητικός χαρακτήρας που υπακούει τον άντρα της και θέλει να πιστεύει στη μαγεία, θέλει να έχει ψευδαισθήσεις. Πιστεύει στις ταχυδακτυλουργίες του μάγου. Πιστεύει πως αυτός ο άνθρωπος έχει κάποια επαφή με μεταφυσικές δυνάμεις. Εμείς μπορεί να μην το πιστεύουμε αλλά αυτή πιστεύει. Κι όταν κοιτάει την κότα, που έχει κι αυτή μια ψυχή, τρέφει γι αυτήν συναισθήματα γιατί θέλει να πιστέψει πως είναι ο άντρας της. Στην πραγματικότητα κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει κότα. Τελεία και παύλα.

Η ιστορία αφορά λοιπόν αυτή την κατάσταση όπου κάποιος πιστεύει κάτι παράλογο. Σεβόμαστε τα συναισθήματα της γιατί φοβάται ότι θα χάσει τον άντρα της. Και έχει μέσα της την ελπίδα. Όταν ελπίζουμε, τα συναισθήματα μας είναι πολύ εύθραυστα. Εκεί στηρίζεται κι η θρησκεία, στην ελπίδα για το επέκεινα. Έτσι μπορούν οι άνθρωποι να αποδεχτούν τον θάνατο.

Και έτσι ήρθε η μεγάλη επιτυχία στις Κάννες.
Ναι, ήταν μια τεράστια επιτυχία. Δεν το περίμενα καθόλου. Σημαίνει πολλά για την καριέρα μου ως σκηνοθέτη. Είναι η πρώτη φορά που μια αιγυπτιακή ταινία κερδίζει βραβείο στις Κάννες. Δεν περίμενα ότι μια τόσο περίεργη ιστορία θα άρεσε και στην επιτροπή και στους κριτικούς. Ήταν η πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινίας και αυτή η υποδοχή ήταν ιδιαίτερα κολακευτική. Ήμουν πολύ τυχερός με τους παραγωγούς μου. Ειδικά η ελληνική ομάδα με υποστήριξε πολύ και πήρε το ρίσκο. Ήταν μια δουλειά που την ευχαριστήθηκα πολύ.

Ο κόσμος εδώ στην Αίγυπτο χάρηκε επίσης πολύ με τη βράβευση. Η ταινία θα προβληθεί στο φεστιβάλ της Ελ Γκούνα τον Οκτώβριο και μετά στις αίθουσες.

* Η ταινία Feathers προβάλλεται στις 12/11 στις 6.00 στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα και  διαδικτυακά σε όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ.