Να «σηκωθούμε λίγο ψηλότερα» κόντρα στην ευτέλεια που μας επιβάλλουν (review)

Κάθε πράξη Πολιτισμού, όπως η χθεσινοβραδινή συνάντηση του Αλκίνοου Ιωαννίδη με τη Μαρία Φαραντούρη στο «Μουσικό Κουτί» της ΕΡΤ, έχει χαρακτηριστικά κοινωνικής παρέμβασης. Και αυτό που φώναξαν δυνατά σε όλους μας οι δύο ερμηνευτές, λούζοντάς μας στο φως της σπουδαίας τέχνης τους, είναι πως η ομορφιά μπορεί και πρέπει να νικήσει την ευτέλεια.

Να «σηκωθούμε λίγο ψηλότερα» κόντρα στην ευτέλεια που μας επιβάλλουν (review)
ΠΡΟΒΟΛΗ

Ήταν λίγο μετά τις 10 το βράδυ, όταν στους τηλεοπτικούς μας δέκτες εμφανίστηκαν καθισμένοι πλάι πλάι στον καναπέ του «Μουσικού Κουτιού» η Μαρία Φαραντούρη και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Εκείνος με τις κιθάρες και τα «μπλιμπλίκια» του, όπως ο ίδιος αποκαλεί τα μηχανήματα που χρησιμοποιεί στα live του, και εκείνη με τα λαμπερά της μάτια και με τον θησαυρό της φωνής της.

Εκπρόσωποι δύο κόσμων διαφορετικών, με σημείο συνάντησης τη μουσική και τον λόγο. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης ένα «παιδί του πολέμου» από την Κύπρο -όταν έγινε η τουρκική εισβολή στο νησί ήταν μόλις 5 ετών- που μεταφέρει μέσα από τη φωνή και τα τραγούδια του τις εικόνες φωτός και ονείρου του, αλλά και το βαθύ σκοτάδι που έζησε. Η Μαρία Φαραντούρη ένα 17χρονο κορίτσι που της ανατέθηκε η τεράστια και πολύ τιμητική ευθύνη να κουβαλήσει στις πλάτες της από πολύ νωρίς τις μεγάλες μουσικές και τον σπουδαίο ελληνικό λόγο και εκείνη το έκανε ζωή ολόκληρη.

Στον καναπέ του «Μουσικού Κουτιού» είναι απλά ο Αλκίνοος και η Μαρία. Όπως θα ήταν στον δικό μας καναπέ ή στον δικό τους. Δύο άνθρωποι με καθαρό βλέμμα και παιδική αθωότητα, αγνοί και αθώοι όσο και οι μέρες που δεν γεννήθηκαν ακόμα. Και ας έζησαν τόσα πολλά που τους ωρίμασαν πρόωρα. Και ας εξέφρασαν και οι δύο με τη φωνή τους δύσκολες και πικρές αλήθειες, που πάντα πονούν αλλά ταυτόχρονα λυτρώνουν και οδηγούν στο φως.

Καθώς η συζήτηση πηγαίνει στα πρώτα μουσικά τους βιώματα, χρειάζεται να κάνουν προσπάθεια και οι δύο να αποσυνδεθούν από το παρόν και να γυρίσουν τόσο πίσω στον χρόνο. Να κάτι ακόμα που τους ενώνει, όπως προκύπτει και από τα λεγόμενά τους. Για τη Φαραντούρη, μεγαλύτερη σημασία έχει η βίωση της στιγμής. Του τώρα, κάτι που άλλωστε την κάνει και την ερμηνεύτρια που είναι, καθώς κάθε φορά που ερμηνεύει ένα τραγούδι το βιώνει με έναν τέτοιο τρόπο που αισθάνεσαι ότι το τραγουδάει για πρώτη φορά. Ο δε Ιωαννίδης είναι ο κατεξοχήν άνθρωπος και καλλιτέχνης της εξέλιξης και της ανατροπής, που -όπως τονίζει και ο ίδιος- δεν «ησυχάζει» ποτέ. Επομένως και η δική του σχέση με το παρελθόν έχει συνειδητά επιλέξει να μην είναι σε τίποτα δεσμευτική για το τώρα ή για το αύριο που θα ζήσει.

Με αυτό ως αφετηρία, η αδιαφορία και των δύο καλλιτεχνών για τα «γαλόνια» και τα «παράσημα» του καλλιτεχνικού τους παρελθόντος έρχεται ως μία πολύ διδακτική αλήθεια που αφοπλίζει. Καθώς ο Νίκος Πορτοκάλογλου παροτρύνει και τους δύο να θυμηθούν μία κορυφαία συναυλία τους που δεν θα ξεχάσουν ποτέ, η Μαρία Φαραντούρη αρκείται να πει πως έχει ζήσει τόσα πολλά που δεν θα μπορούσε να ξεχωρίσει κάτι και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς για έναν άνθρωπο που τρέφεται από τη στιγμή και ταυτόχρονα τροφοδοτεί με την ενέργειά της αποκλειστικά και μόνο τη στιγμή. Για τον Αλκίνοο Ιωαννίδη δε, ο αποφασιστικός τρόπος με τον οποίο «αποτάσσει» έννοιες όπως η καταξίωση μέσω της μαζικής αποδοχής αλλά και η συνεχής τάση του να εξελίσσεται, σε κάνει να πιστεύεις ότι τα κορυφαία έργα του δεν βρίσκονται αναγκαστικά ανάμεσα σε όσα πολύ αξιόλογα έχει γράψει μέχρι σήμερα και ότι τα ακόμα καλύτερα πιθανότατα είναι μπροστά.

Καθώς οι ερμηνείες από τον καναπέ του «Μουσικού Κουτιού» διαδέχονταν η μία την άλλη, με τους δύο ερμηνευτές να ξεκινούν με το «Ματωμένο φεγγάρι» του Μίκη Θεοδωράκη και του Νίκου Γκάτσου και τη Μαρία Φαραντούρη να συνεχίζει με το ανυπέρβλητο «Άσμα Ασμάτων» του Θεοδωράκη σε στίχους του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το φως είχε αρχίσει να διαχέεται άπλετο από τις οθόνες των τηλεοράσεων μέσα σε κάθε σπίτι. Η Μαρία Φαραντούρη, στη φωνή της οποίας «συρρέουν» οι δύο μεγάλοι ποταμοί του Πολιτισμού και της τέχνης μας, το δωρικό και το πομπώδες στοιχείο με τις αδρές γραμμές, από τη μια, και η λυρικότητα με την πλαστικότητα και την ευαισθησία, από την άλλη, είναι μία μοναδική ερμηνεύτρια απαράμιλλης εκφραστικότητας.

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, με όπλο τα σπουδαία τραγούδια του, την κρυστάλλινη φωνή του και τη βαθιά καλλιεργημένη αισθητική του, στάθηκε άξιος συμπαραστάτης της, ξεκινώντας τον κύκλο των τραγουδιών του με τον «Προσκυνητή» και συνεχίζοντας με το «Όνειρο ήτανε» -σε συνδυασμό με το «Και το όνειρο καπνός» των Θεοδωράκη και Γκάτσου- και το «Με τόσα ψέματα», κάνοντας ενδιάμεσα μία στάση στη «Χατζιδακιάδα», σε μουσική δική του και σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, οι οποίοι γράφτηκαν ως «πείραγμα» από τον στιχουργό και ποιητή προς τον μεγάλο του φίλο, Μάνο Χατζιδάκι. Είχε προηγηθεί «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» με τη Μαρία Φαραντούρη, σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, σε μία πανέμορφη διασκευή και εκτέλεση.

Το πρώτο μέρος της εκπομπής ολοκληρώθηκε με το πάντα διαχρονικό «Ποιος τη ζωή μου» του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, με τη Μαρία Φαραντούρη να το αποδίδει εξαιρετικά, και με το «Πέρασμα» του Αλκίνοου, με τη συνδρομή της Μαρίας ερμηνευτικά στον ρόλο που το αποτύπωσε δισκογραφικά σε πρώτη εκτέλεση η Σόνια Θεοδωρίδου.

Η ενότητα Jukebox της εκπομπής επιφύλασσε πολλές ενδιαφέρουσες εκπλήξεις, με τη Μαρία Φαραντούρη να κάνει μία βαθιά ερμηνεία στο παραδοσιακό νέγρικο spiritual “Sometimes I Feel Like a Motherless Child” και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης να της απαντά με ένα κυπριακό νανούρισμα, το οποίο απέδωσε με ευαισθησία. Είχε προηγηθεί το «Απόγευμα στο δέντρο» του Αλκίνοου, με τη Φαραντούρη να συνδυάζεται όμορφα μαζί του ερμηνευτικά. Ακολούθησε ο κλασικός «Γέρο νέγρο Τζιμ», σε μουσική Μάνου Λοΐζου και στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, και ο «Ναυαγός» των Μίκη Θεοδωράκη και Κώστα Καρτελιά από τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, ενώ ενδιάμεσα ο Αλκίνοος έδωσε τη δική του ερμηνεία στο Exit Music (For A Film) των Βρετανών Radiohead και λίγο αργότερα στο κορυφαίο δικό του τραγούδι «Γιατί δεν έρχεσαι», που το μοιράστηκε με τον Νίκο Πορτοκάλογλου, αλλά και τη συγκλονιστική του «Πατρίδα», με την μπάντα του «Μουσικού Κουτιού» να δίνει το δικό της ρεσιτάλ.

Τα «Να με προσέχεις» και «Αχ θάλασσά μου σκοτεινή» του Νίκου Πορτοκάλογλου είχαν επίσης το δικό τους μέρος στο πρόγραμμα, το πρώτο με την πολύ τρυφερή ερμηνεία της Φαραντούρη και το δεύτερο από τον Ιωαννίδη. Δύο ακόμη τραγούδια του διεθνούς ρεπερτορίου, το “Gracias a la Vida” της Violeta Parra και το “Hallelujah” του Leonard Cohen, με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, προετοίμασαν το μεγάλο «κλείσιμο» που ακολούθησε, με δύο αριστουργήματα του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, το «Ο ύπνος σε τύλιξε» και το «Λίγο ακόμα», που αποτέλεσε και το ιδανικό φινάλε της εκπομπής.

Μιας εκπομπής που απέδειξε ότι υπάρχει και άλλη τηλεόραση, όπως και ότι ο Πολιτισμός είναι πάντα επίκαιρος και ένα πολύτιμο στοιχείο ενδυνάμωσης, που όσο λείπει από την καθημερινότητά μας παραμένουμε εκτεθειμένοι σε όσα μας απειλούν ψυχικά και σωματικά.

Η συγκεκριμένη εκπομπή, όμως, έκανε και κάτι ακόμα ξεκάθαρο: πως ο Πολιτισμός αυτής της χώρας είναι απολύτως παρών, με εξαιρετικούς καλλιτέχνες που μπορούν να μεταφέρουν το φως του στο παρόν και στο μέλλον, και δεν έχει κανείς το δικαίωμα να τον κόβει και να τον ράβει στα μέτρα των εκπροσώπων μίας φτωχής showbiz κουλτούρας, προσδίδοντάς της μάλιστα και έναν χαρακτήρα «εθνικό». Μέσα από την εξαιρετική τέχνη και την υπέροχη σεμνότητά τους, η Μαρία Φαραντούρη και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης ήρθαν να μας υπενθυμίσουν ακριβώς αυτό. Όπως και οι συντελεστές της εκπομπής, στους οποίους αξίζουν πολλά μπράβο για το τηλεοπτικό έργο τους.

Δουλειά δική μας τώρα είναι να ενώσουμε και τις δικές μας φωνές μαζί τους και να απαιτήσουμε «να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα» από το χαμηλό ύψος της ευτέλειας που προσπαθούν συστηματικά να μας επιβάλλουν. Και αν κρίνει κανείς από τα χιλιάδες θριαμβευτικά σχόλια που ακολούθησαν στα social media χθες το βράδυ μετά το τέλος της εκπομπής, ίσως υπάρχει ελπίδα να συμβεί αυτό.

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ