Πορτοκάλι. Το αδικημένο. Μπορεί κανείς να το καταναλώσει σε χυμούς και μαρμελάδες, να το φάει ολόκληρο ή να χρησιμοποιήσει τη φλούδα του για να φτιάξει σιρόπια, να την κόψει σε μπατονέτ και να τα βουτήξει σε σοκολάτες, να τη βάλει πάνω στη ξυλόσομπα για ν’ αναδυθεί το φινετσάτο άρωμά της. Το χρώμα του αναπαριστά την προσέλκυση και την ενθάρρυνση. Όπως αυτό που έγραψε η Νικολακοπούλου και το θυμήθηκα πρόσφατα: «Αχ πορτοκάλι γυρεύω ενέργεια/ Κι είμαι μεγάλη για να σωθώ / Ό,τι γουστάρω ζάλη και παρενέργεια/ Η ζωή, το σεξ, το τσιγάρο». Συνδυάζοντας, δηλαδή, το γλυκό με το ξινό. Η πικρή γεύση απ’ τα φλούδια του σαν κάπως να αναφέρεται σ’ όλα αυτά που ζούμε, στα κακώς κείμενα των καιρών μας, στη γενικευμένη ηθική κρίση.

Αυτή, τουλάχιστον, είναι η ποικιλία που γεύεται η Βιολέτα Ίκαρη, στην τελευταία της δισκογραφική δουλειά που ετοίμασε σε συνεργασία με τον Νίκο Ξύδη.

Με τη διάθεσή της να μας πληροφορεί πως «το πορτοκαλί είναι το νέο μαύρο», παρουσιάζει μέσω της Walnut Entertainment έναν κορμό 11 τραγουδιών, σε στίχους και μουσική του τραγουδοποιού Νίκου Ξύδη, γιου της μοναδικής Ελένης Βιτάλη (που το αναφέρω μόνο και μόνο για να καταδείξω τη γενεαλογική ακρίβεια), ο οποίος μάλιστα συνοδεύει και φωνητικά τη Βιολέτα Ίκαρη σε δύο τραγούδια, στο «Ανάσα» και στο «Όσα ξέρω». Μία μουσική πρόταση που συνδυάζει επιρροές από όλο το φάσμα της ελληνικής μουσικής, παρ’ όλα αυτά λειτουργεί ως μια μασίφ κατασκευή, ενιαία και κινούμενη γύρω από τον ίδιο άξονα.

Είναι η δεύτερη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά της μετά το «Έλα και ράγισε τον κόσμο μου», τον δίσκο μέσα από τον οποίο την έμαθαν οι περισσότεροι, όσοι, δηλαδή, δεν την γνώρισαν μέσα από τις συνεργασίες της με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, την Ελένη Βιτάλη, τον Γιάννη Κότσιρα, τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Νίκο Ζιώγαλα και πολλούς άλλους.

Η θεματολογία των στίχων του Ξύδη περιέχει τα γνώριμα μοτίβα της λαϊκής παράδοσης, όπου οι ανθρώπινες σχέσεις, ο έρωτας, η καθημερινότητα και όλα τα συναισθήματα περνούν μέσα από το εκλεκτικό φίλτρο της φύσης, της ευλογημένης φύσης, που κάπως μαγικά κάνει εύκολα όλα τα αναγκαία. Όλη μας η ζωή, άλλωστε, επηρεάζεται άμεσα από τη φύση και τα πάντα εξαρτώνται απ’ την αποδοχή της. Αποκαλυπτική μουσική, καμωμένη από χώμα και θάλασσα.

Με την πανίσχυρη, σχεδόν τρομαχτική, ώριμη φωνή της και το «αχ» που είχαν τα παλιά αναστενάρικα καημομπούρια, η Ίκαρη ερμηνεύει όλο το υλικό σεμνά και με ηδύτητα, από το πρώτο τραγούδι ως το τελευταίο.

Χωρίς ταρατατζούμ και κορόνες, η αναγνωρίσιμη ποιότητα της φωνής της, η ελαφριά τραχύτητα, το εκφραστικό, συγκρατημένο βιμπράτο και το άπλετο συναίσθημα σφραγίζουν τα τραγούδια του Ξύδη με απαράμιλλο τρόπο. Σαν τρυφερή εξιστόρηση ενός παραμυθιού. Και οι πλούσιες, μαστορικές ενορχηστρώσεις του δεύτερου, ένα συνονθύλευμα παράδοσης, ρεμπέτικου, ηλεκτρικού ήχου και ευρύτερων λαϊκών ακουσμάτων. Με γλυκές, μελωδικές στροφούλες που δεν ακούγονται με την πρώτη. Κλασικός, γνώριμος ρυθμός, που δεν αιφνιδιάζει, παρ’ όλα αυτά είναι κάτι που δεν ενοχλεί, μιας κι ο στόχος είναι μια ενιαία, ολιστική ακρόαση που υπηρετεί το συγκεκριμένο όραμα του δημιουργού.

Τα τραγούδια που ξεχώρισα είναι αρκετά. Και κάθε ακρόαση φέρνει στην επιφάνεια κι ένα καινούργιο αγαπημένο. Το «Φύσα αέρα τα πανιά» μοιάζει με το τραγουδιστικό κονάκι της Ίκαρη, ένα μελωδικό πλαίσιο μες στο οποίο ελίσσεται άνετα. Μετά η «Ανάσα», το ντουέτο με τον Νίκο Ξύδη που είχε κυκλοφορήσει πέρσι και μας συγκίνησε όλους. Αν η ομορφιά μπορεί να ακουστεί, εγώ την άκουσα εδώ, σε αυτό το ρομαντικό, με μια pop χάρη, ευαίσθητο τετράλεπτο. Τα «Με μολύβι και χαρτί», «Για τ’ όνειρο που χάθηκε», «Φωτογραφία» προκαλούν την αφύπνιση της μνήμης, που στο τέλος αναγνωρίζεται ως το στιλιστικό χαρακτηριστικό ολόκληρου του έργου. Η «Καμένη γη» μοιάζει σα να βγήκε από soundtrack ταινίας, ενώ στη «Ρουφιάνα», τόσο η Ίκαρη όσο κι ο Ξύδης, μοιάζουν να έχουν αξιοποιήσει όλες τις επιρροές τους και μας χαρίζουν ένα κοινωνικοπολιτικό τραγούδι με ιδιαίτερη άποψη και νόημα: «Με πουλάνε με το μέτρο/ για το σπίτι σε πακέτο/ κι η Ευρώπη η ρουφιάνα/ πάλι μου το παίζει μάνα».

Συνολικά ο δίσκος ακούγεται σαν την γενναιόδωρη και εντελώς ειλικρινή απόπειρα των δημιουργών να καταθέσουν την αισθητική τους, τις διάφορες επιρροές τους, να αποτυπώσουν τη ζωή μας από μια ορισμένη οπτική γωνία. Η Ίκαρη έρχεται να αποδείξει πόσο βαθιά στον καλλιτεχνικό ψυχισμό της βρίσκονται οι ήχοι του Νίκου Ξύδη, σε ένα έργο που, εκτός από το ότι της επιτρέπει να ισχυροποιήσει την παρουσία της στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι και να εμπλουτίσει τον προσωπικό της κατάλογο, γεμίζει τον ακροατή με αισιοδοξία για τους δημιουργούς της νέας γενιάς και τον δροσίζει με τον γευστικό χυμό του. Τα καλλιτεχνικά εύσημα δεν έχει λόγο να τα ζητήσει, αφού τα έχει αφειδώλευτα λάβει από την πρώτη κιόλας εμφάνισή της.

Φωτογραφίες: Δημήτρης Μασούρας

Το άλμπουμ «Πορτοκάλι» κυκλοφορεί από τη Walnut Entertainment σε CD στα φυσικά καταστήματα και ψηφιακά σε όλα τα ψηφιακά καταστήματα και τις υπηρεσίες streaming.