Της Κυριακής Μπεϊόγλου

Το λογοτεχνικό σύμπαν του τόσο ιδιαίτερου Ρομπέρτο Μπολάνιο στρέφεται πάντα γύρω από την προσωπική αντίσταση των ανθρώπων με δορυφόρους το Κακό, τη βία, την ιστορία, την λογοτεχνία, τον σαρκασμό, το Μεξικό, τη Χιλή, και τον έρωτα φυσικά. Θα βρείτε πολλούς λογοτεχνικούς ήρωές του στις αφηγήσεις του όπως για παράδειγμα ο πανταχού παρών άγριος ντετέκτιβ Αρτούρο Μπελάνο.
Τα Μνήματα καουμπόυδων χρονολογούνται μεταξύ 1995 και 1998· η Πατρίδα μεταξύ 1992 και 1993· η Γαλλική κωμωδία τρόμου μεταξύ 2002 και 2003· συγκεντρώθηκαν σε τόμο το 2017.

Ας θυμηθούμε ποιος ήταν και πως έζησε:

Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο (Σαντιάγο της Χιλής, 1953 - Βαρκελώνη 2003), πεζογράφος και ποιητής, έχει επιβληθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς του καιρού μας. Γεννήθηκε στη Χιλή, αλλά σε ηλικία 13 ετών μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Μεξικό. Το 1973 αποφάσισε να επιστρέψει στη Χιλή προκειμένου να στηρίξει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Αλλιέντε, έφτασε όμως λίγες μέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσέτ. Συνελήφθη για τη συμμετοχή του στην αντίσταση ενάντια στη δικτατορία, ενώ μετά την απελευθέρωσή του επέστρεψε στο Μεξικό, απ' όπου αργότερα μετανάστευσε στην Ισπανία (1978) για να εγκατασταθεί οριστικά στην Blanes, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Καταλωνίας. Πέθανε στη Βαρκελώνη το 2003 από μια δυσλειτουργία του ήπατος, η οποία τον ταλαιπωρούσε για περισσότερο από μία δεκαετία. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1975. Ωστόσο, αν και ξεκίνησε από την ποίηση, γρήγορα στράφηκε στην πεζογραφία· έγραψε συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και μυθιστορήματα. Για το μυθιστόρημά του "Los detectives salvajes" τιμήθηκε με τα βραβεία Herralde (1998) και Romulo Gallegos (1999), ενώ για το "Llamadas telefonicas" ("Τηλεφωνήματα", 2009, Εκδόσεις Άγρα) τού απονεμήθηκε το 1998 το Premio Municipal de Santiago de Chile, η ανώτατη λογοτεχνική διάκριση στη Χιλή. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, "2666" (εκδ. Άγρα, 2011), θεωρείται η κορύφωση της μυθοπλαστικής του ικανότητας, κέρδισε το 2004, έναν χρόνο μετά το θάνατο του συγγραφέα, το βραβείο Salambo για το καλύτερο ισπανόφωνο μυθιστόρημα. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και η επιρροή του θεωρείται από τις σημαντικότερες στη σύγχρονη ισπανόφωνη λογοτεχνία.(πηγή:biblionet)

Ξεκινώντας να διαβάζω τις τρεις νουβέλες του τόμου ήταν αδύνατο να μην έχω στο μυαλό μου το «2666» και τον Αρτσιμπόλντι – μια και είναι φέτος επίκαιρο το 1821-που καταφεύγει τελικά στα ελληνικά νησιά, την Ικαρία, την Αμοργό, την Σαντορίνη, την Σίφνο, την Σύρο, την Μύκονο, την Νάξο και φτάνει στο Μεσολόγγι, που είναι γεμάτο αναμνήσεις του Μπάιρον.
Στις δυο πρώτες νουβέλες, πίσω από την ιστορία, λειτουργεί ως φόντο το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 1973 στη Χιλή που ανέτρεψε τον Σαλβαδόρ Αγιέντε. Ουσιαστικά ο Μπολάνιο μας διηγείται με το χαρακτηριστικό του χιούμορ και με το ποιητικό του βλέμμα την εφηβεία του στο Μεξικό, το πως ανακάλυψε την λογοτεχνία αλλά και τις πορνογραφικές ταινίες, τους έρωτες και την πρώιμη «επαναστατική» του ζωή.
Στα «Μνήματα καουμπόυδων» θα ανακαλύψετε αρκετά τον «αληθινό» Μπολάνιο. Στην «Πατρίδα» θα βρείτε αυτούς που αγαπάει, τον Νικανόρ Παρά, την Γκαμπριέλ Μιστράλ, τον Πάμπλο Ντε Ρόκα, και βέβαια τον Πάμπλο Νερούδα.
Στην τρίτη νουβέλα «Γαλλική κωμωδία τρόμου» αφήνει την οργιώδη φαντασία του να μας μεταφέρει στον πυρήνα της «Παράνομης Ομάδας Υπερρεαλιστών» . Γέλασα. Αυτή είναι η σωστή λέξη. Γέλασα με τα καμώματα του Μπρετόν και των συντρόφων του που ζουν για πάντα στου υπονόμους του Παρισιού και ζήλεψα το «Άγνωστο Πανεπιστήμιο» που έφτιαξε ο χαρισματικός Ρομπέρτο Μπολάνιο. Αισθάνομαι πως τέτοιες αντισυμβατικές λογοτεχνικές φωνές μας λείπουν πολύ. Σε μια εποχή απόλυτης ισοπέδωσης των πάντων είναι απαραίτητες. Δεν διανοούμαι το τι θα μπορούσε να γράψει μέσα σε αυτή την εποχή της πανδημίας που ζούμε. Τον φαντάζομαι να εξαπολύει τους «Άγριους Ντετέκτιβ» στους δρόμους προσπαθώντας να βρει την ελευθερία εκεί που δεν υπάρχει. Ναι, μας λείπει πολύ. Και φυσικά σκέφτομαι τα «κοφτερά» ποιήματά του. Αφήνω τελειώνοντας-σήμερα που το χιόνι έχει καλύψει τη χώρα- ένα απόσπασμα από το ποίημά του «Αίθουσα αναγνωσμάτων της κόλασης»

Στην αίθουσα αναγνωσμάτων της κόλασης

Στην αίθουσα αναγνωσμάτων της Κόλασης. Στη λέσχη
των κολλημένων με την επιστημονική φαντασία
Στις παχνισμένες αυλές. Στα υπνοδωμάτια με κίνηση.
Στους δρόμους με πάγο. Όταν πια όλα μοιάζουν πιο καθαρά.
Και κάθε στιγμή είναι καλύτερη και λιγότερο σημαντική
Με ένα τσιγάρο στο στόμα και με φόβο. Μερικές φορές
με πράσινα μάτια Και 26 χρονών. Ένας δούλος
Βρώμικη, κακοντυμένη
Στο δρόμο των σκύλων η ψυχή μου βρήκε
την καρδιά μου.
(Μεταφραση: Κωσταντίνα Παναγοπούλου-Pérez)