Το γόνατο της Αχέντ

Κάπως έτσι ξεκίνησε η δεύτερη μου μέρα –Τρίτη για το φεστιβάλ – με το Γόνατο της Αχέντ, την τελευταία ταινία του ισραηλινού Ναντάβ Λαπίντ που μας είχε συστηθεί πρόπερσι με τα Συνώνυμα, τη Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου εκείνης της χρονιάς. Αιρετική κινηματογραφική γραφή, προσεγγίζοντας με ιδιάζοντα τρόπο την εβραϊκή (του) ταυτότητα και στέλνοντας τον ήρωα του στο Παρίσι να "παλεύει" ταυτόχρονα με τους Γάλλους και τους συμπατριώτες του.

H Αχέντ του τίτλου της ταινίας δεν είναι άλλη από την νεαρή παλαιστίνια Αχέντ Ταμίμι από τη Δυτική Όχθη, που στα δεκαπέντε της είχε γίνει σύμβολο της παλαιστινιακής αντίστασης.

Στην ταινία του, που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην έρημο Αραμπά στο νότιο Ισραήλ, ήρωας είναι ένας σκηνοθέτης ο οποίος, όπως όλοι καταλαβαίνουν -και ο ίδιος ο Ναβάντ ομολογεί- είναι το δικό του άβαταρ. Ο αιρετικός δημιουργός που παλεύει ενάντια σε ένα κράτος που καταστέλλει τη διαφορετικότητα και κρύβει εμμονικά τις πομπές του. Ο δρόμος του δημιουργού- μαχητή είναι μοναχικός γιατί έρχεται αντιμέτωπος με την κοινωνία που δεν θέλει να βλέπει αποτυπωμένο στην οθόνη ή στο χαρτί αυτό που βλέπει με τα ίδια της τα μάτια στην πραγματική ζωή, έξω στο δρόμο. Είναι δαίμονας ο αιρετικός δημιουργός – μαχητής ή θύμα και ο ίδιος των δαιμόνων που θέριεψαν μέσα του μετά από τόσα χρόνια τυφλής οργής και μίσους και τώρα χρειάζεται μια από μηχανής θεά για να τον λυτρώσει;

Βραδυφλεγής, με ένα φινάλε αρχαίας  τραγωδίας, μια ταινία δύσκολη αλλά συναρπαστική που θα συζητηθεί πολύ στο Ισραήλ. Ήδη στην προβολή αρκετοί σηκώθηκαν και έφυγαν, και δεδομένου του ότι υπάρχουν περισσότεροι Ισραηλινοί απ’ ότι Παλαιστίνιοι εδώ στις Κάννες (εξάγω συμπεράσματα).

Η Αγελάδα

Αμέσως μετά, στην πανέμορφη αίθουσα Salle Debussy για την επόμενη ταινία της ημέρας, στην κατηγορία Cannes Premieres. Όπως είπε ο Τερί Φρεμό προλογίζοντας και χαριτολογώντας, «υπάρχουν υπέροχες ταινίες που για δυο ώρες δείχνουν ένα βάζο. Εμείς τους δίνουμε εδώ την ευκαιρία να προβληθούν».

Η Αγελάδα της Αντρεα Άρνολντ, σε παραγωγή του BBC, είναι μια ταινία με πρωταγωνιστές ζώα. Όχι όμως άλλη μια ταινία με πρωταγωνιστές ζώα που τους αποδίδονται ανθρώπινες ιδιότητες και χαρακτηριστικά.

Η σκηνοθέτης παρακολουθεί τη ζωή μιας αγελάδας για αρκετούς μήνες: οι κυοφορίες, τα μωρά που τα παίρνουν μακριά της και δεν την αφήνουν να τα θηλάσει, το ηλεκτρονικό καθημερινό άρμεγμα από τα μαστάρια που έχουν ξεχειλώσει, οι επισκέψεις του κτηνίατρου και η κολπική εξέταση. Η κάμερα της Άρνολντ είναι συνεχώς δίπλα προσπαθώντας να καταγράψει την τραγική καθημερινότητα των ζώων που αντιμετωπίζουμε ως μηχανές παραγωγής και αναπαραγωγής, χωρίς να δραματοποιεί, χωρίς να ωραιοποιεί, αφήνοντας τους ανθρώπους σε δεύτερο και τρίτο πλάνο. Και φτιάχνει μια απίστευτα συγκινητική ταινία, όπως μόνο η αφτιασίδωτη αλήθεια μπορεί να είναι. Και το Φεστιβάλ της δίνει το χώρο να την προβάλει σε προβολές που σύντομα είναι sold-out.

Δεσμοί αίματος (Lingui)

Και μετά έρχεται η στιγμή για να υλοποιηθεί το μεγαλύτερο όνειρο του κάθε σινεφίλ. Το Grand Théâtre Lumière με τις 3000 θέσεις και το κόκκινο χαλί. Έστω και στο πάνω μέρος του εξώστη, η αίθουσα κάνει τη διαφορά.

Προβολή των Δεσμών Αίματος του Μαχαματ Σαλεχ Χαρουν από το Τσαντ, μια γαλλο-βελγική παραγωγή που έφερε για μια ακόμα φορά τον σκηνοθέτη στις Κάννες, τώρα στο Επίσημο Διαγωνιστικό τμήμα.

Μαζί του όλοι οι συντελεστές της ταινίας, οι γλυκύτατες πρωταγωνίστριες με τα καταπληκτικά σταμπωτά φορέματα και τα τουρμπάνια τους. Η πρώην γαλλική Αφρική δίνει έναν εξωτικό αέρα στο φεστιβάλ, όσο να πεις. Πιο ουσιαστικό όμως, δίνεται ένα βήμα στον αφρικάνικο κινηματογράφο. Σε νηπιακή ηλικία αλλά τόσο ξεχωριστό.

Μια αφρικάνικη ταινία την καταλαβαίνεις από την πρώτη στιγμή από τα χρώματα της. Λες και είναι γυρισμένη σε άλλο πλανήτη. Από τα χρώματα και από τα βλέμματα. Ακόμα και απλές ιστορίες, κλασικά γυρισμένες χωρίς προσπάθεια για πρωτοτυπία και καινοτομία, λένε πολλά σε όποιον θέλει να τους δώσει προσοχή. Το Δεσμοί Αίματος είναι μια φεμινιστική ιστορία, το χρονικό της πάλης των γυναικών για την αυτοδιάθεση στο σώμα τους ενάντια στις παλιές και τις νέες ιεραρχίες. Ίσως αυτό είναι που θέλει να δει η Ευρώπη, ίσως είναι αυτό που θέλει να πει η Αφρική. Ποιος ξέρει; Κάτι όμως οι ενοχές του αποικιοκρατικού παρελθόντος, κάτι η μαγεία των χρωμάτων και των βλεμμάτων, στο τέλος έζησα μια 4 minutes standing ovation (οι θεατές χειροκροτούν όρθιοι τους συντελεστές της ταινίας στο τέλος της προβολής) που συγκίνησε σκηνοθέτη και ηθοποιούς.

Ματ Ντέιμον, Σινεμα στην Παραλία και "Τομ Μεδίνα"

Βγαίνοντας έξω από το κτίριο γίνεται ο χαμός. Η επόμενη προβολή είναι το Ζήτημα Χρόνου του Τομ Μακάρθι με πρωταγωνιστή τον Ματ Ντέιμον που προβάλλεται εκτός συναγωνισμού. Πλήθη συρρέουν μπροστά και πίσω από τα κάγκελα που ορίζουν τους χώρους του φεστιβάλ –και τους πάνοπλους αστυνομικούς που τον επιτηρούν– για να τραβήξουν με τα κινητά τους μια φωτογραφία του Ντέημον να ανεβαίνει το κόκκινο χαλί. Ποιος είχε πει ότι το Χόλιγουντ έχει αποικήσει το υποσυνείδητο μας είπαμε; Α ναι, ο Βιμ Βέντερς.

Και το κερασάκι στην τούρτα. Στο Σινεμά στην Παραλία, στην πλαζ της Κρουαζέτ, δίπλα ακριβώς από το χώρο του φεστιβάλ, κάνει πρεμιέρα το Τομ Μεδίνα του Τόνι Γκάτλιφ, ο οποίος είχε κερδίσει το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες και το παρέλαβε από τον Ταραντίνο, όπως  έσπευσε να μας θυμίσει ο Φρεμό που περπάτησε πάνω στην άμμο για να ανέβει στην σκηνή και να υποδεχθεί μια από τις πιο ιδιαίτερες και ενδιαφέρουσες περιπτώσεις της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο ρομά, αλγερινής καταγωγής Γάλλος πολίτης, Τόνι Γκατλιφ διαπραγματεύεται τις ρίζες και τις πολιτισμικές του αναφορές με έναν ιδιαίτερα παρεκκλίνοντα  τρόπο, αποφεύγοντας τις νόρμες. Έτσι και χτες, πριν από την προβολή δώδεκα μουσικοί, ανάμεσα τους και ο Νίκολας Ρέγιες από τους πρώην Gypsy Kings, έπαιξαν μπροστά στο κοινό των Καννών –το Σινεμά στην Παραλία είναι δωρεάν και το παρακολουθούν χίλιοι καθήμενοι και όσοι άλλοι θέλουν από την παραλία ή τον πεζόδρομο– ένα αμάλγαμα μουσικών με αναφορές στη πολλαπλή πολιτισμική ταυτότητα του σκηνοθέτη: φλαμένκο, ποστ πανκ και μουσικές από το Μαγκρέμπ.

Έξω από το αποστειρωμένο περιβάλλον του Φεστιβάλ, ο κόσμος ξεσηκώθηκε, χόρευε και τραγουδούσε, και μ’  αυτά και μ’ εκείνα και καθώς ο Γκάτλιφ είναι και γλεντζές και ήθελε ν’ ακούσει κι άλλο, η ταινία ξεκίνησε 11, στο τέλος μιας πολύ δύσκολης μέρας.

Το πρώτο μισό που κατάφερα να δω πριν καταρρεύσω συγκέντρωνε όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία των ταινιών του, χιούμορ, ανατροπές, γρήγορα και άμεσο γύρισμα. Πολύ καλός ο πρωταγωνιστής κι ο εαυτός άβαταρ του σκηνοθέτη, σε μια ταινία που ο Γκάτλιφ θεωρεί αυτοβιογραφική και την τελευταία του.

Ελπίζω να φτάσει και στην Ελλάδα.