Έχουν περάσει αρκετές μέρες από την τελετή λήξης, κι ωστόσο ακόμα διαβάζω άρθρα στον διεθνή τύπο από γνωστούς συντάκτες οι οποίοι είτε προσθέτουν κάποιες τελευταίες κριτικές είτε, κατά κύριο λόγο, θέλουν να εκφράσουν και να μοιραστούν τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες από ένα εντελώς ιδιαίτερο γεγονός.

Γιατί το 74^ο Φεστιβάλ των Καννών που πραγματοποιήθηκε κατακαλόκαιρο, μεσούντος του τέταρτου κύματος COVID, ήταν ένα μεγάλο στοίχημα. Υγειονομικό, εμπορικό, καλλιτεχνικό. Θα τα καταφέρει να στήσει μια δομή ελέγχου ώστε να μην υπάρχει έξαρση κρουσμάτων; Θα έρθει κόσμος, καλλιτέχνες και ηθοποιοί, δημοσιογράφοι, σινεφίλ, εταιρείες και διανομείς; Θα είναι εφάμιλλο με τα προηγούμενα;

Και τα κατάφερε σε όλα. 1 εκατομμύριο ευρώ έφυγαν σε 50.000 μοριακά και rapid τεστ, αλλά τα κρούσματα ήταν μονοψήφια. Και ήρθε κόσμος. Όχι όσος τα προηγούμενα χρόνια, αλλά ήρθε. Δεν είχε πολλές εκδηλώσεις και πάρτι αλλά βρέθηκε ο κόσμος που ήταν να βρεθεί. Οι προβολές, οι συνεντεύξεις, οι συνεννοήσεις, όλα έγιναν. Ήταν ένα στοίχημα που κερδήθηκε.

Το Φεστιβάλ των Καννών είναι ένα ολόκληρο σύμπαν, ένα ξεχωριστό οικο-σύστημα όπου η ζωή του καθενός μετριέται με τα χρόνια που έχει συμμετάσχει. «Έρχομαι στο φεστιβάλ εδώ και δεκαπέντε, είκοσι, τριάντα χρόνια».

Ο πρωτάρης αισθάνεται αδύναμος και πελαγωμένος, ειδικά αν το πρώτο του φεστιβάλ είναι αυτό το "χωλό’" 74^ο, όπου όλα είναι διαφορετικά.

Όλοι παραπονιόντουσαν και αναπολούσαν τα περασμένα φεστιβάλ και δεν μπορούσα να καταλάβω το λόγο.

Γιατί για μένα όλα, το κτίριο που στεγάζεται το φεστιβάλ, οι αίθουσες προβολής – η καταπληκτική Lumiere – το γραφείο Τύπου, η ταράτσα, όλα ήταν τόσο τεράστια που δεν μπορούσα να τα φανταστώ ακόμα πιο πολύβουα και φαντασμαγορικά. Κι έτσι όπως πάλευα τις πρώτες μέρες να καταλάβω που πατώ και που βρίσκομαι, δεν ήθελα ούτε να το σκέφτομαι ότι θα προσπαθούσα  να λύσω αυτό το παζλ με 3000 ή 4000 ακόμα ανθρώπους να κυκλοφορούν στις εγκαταστάσεις.

Και δεν ήταν εύκολο να λυθεί το παζλ. Από το να μάθω τα βασικά, πως θα πηγαίνω μέσα από τις υπόγειες στοές στο υπόγειο της Αγοράς μέχρι το σημείο με τον ψύκτη στην πρόσοψη, από ποιες εισόδους να μπαίνω για κάθε αίθουσα, σε ποια σημεία έχει τη δωρεάν σύνδεση για τον Τύπο, που βρίσκονται οι υπόλοιπες αίθουσες του Φεστιβάλ, μέχρι να ξεκλειδώσω λίγα μόνο από τα ‘μυστικά’ του πέρασα ώρες περιδιαβαίνοντας άσκοπα και ρωτώντας δεξιά και αριστερά. Γιατί ρωτώντας μπορεί να μην φτάσεις στην Πόλη αλλά κάπου θα φτάσεις.

Το Φεστιβάλ των Καννών είναι ένας θεσμός της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας όπου οι σχέσεις διαμεσολαβούνται από τις εικόνες και ως εκ τούτου ζει τις αντιφάσεις του.
Η Αγορά του είναι αυτή που κινεί τα νήματα και, υποψιάζομαι, υπαγορεύει και ορισμένες επιλογές, ενώ το κόκκινο χαλί προσφέρει στο κοινό λάμψη και θέαμα αντίστοιχα του Χόλυγουντ: κόσμος συρρέει με τις κάμερες των κινητών ανά χείρας κάθε φορά που ακούγεται δυνατή μουσική και σπικάζ έξω από το Grande Théâtre Lumiḕre, γνωστοί και άγνωστοι αστέρες ποζάρουν και οι φωτογραφίες κάνουν σε λίγες ώρες το γύρο του κόσμου σχολιασμένες: το χτένισμα, τα τακούνια, τα κοσμήματα, «μάγεψε η τάδε», «ξετρέλανε ο δείνα». Το κόκκινο χαλί είναι η γη της επαγγελίας της κινηματογραφικής βιομηχανίας.

Αλλά οι Κάννες, ευτυχώς, δεν είναι μόνο αυτό.

Είναι και πολλές ταινίες, πολλές καλές ταινίες που μπορείς να δεις σε ιδανικές συνθήκες. Η αφρόκρεμα της παγκόσμιας παραγωγής κάνει πρεμιέρα στις Κάννες.

Και κάτι ακόμα: μέσα σε αυτό το κοινωνικό πλαίσιο, με στόχο την αγορά και πώληση ταινιών, το Φεστιβάλ των Καννών ήταν και παραμένει ένας ανοιχτός χώρος διαλόγου με δημοκρατικές λειτουργίες.

Στις συνεντεύξεις τύπου μπορεί ο καθένας (δημοσιογράφος) να πάρει το λόγο και να απευθύνει ερωτήσεις στους συντελεστές μιας ταινίας. Οι Ιρανοί εκπατρισμένοι είχαν έναν έντονο διάλογο με τον Ασγάρ Φαρχαντί σχετικά με τη στάση του διανοούμενου απέναντι στο καθεστώς του Ιράν.

Ο Ναντίβ Λαπίντ "σφυροκοπήθηκε" με ερωτήσεις για τη θέση του απέναντι στην πολιτική του Ισραήλ για τους Παλαιστίνιους.

Κατά τη διάρκεια της εκεί παρουσίας μου, άκουσα τον Όλιβερ Στόουν να κατακεραυνώνει την εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. και είδα μετά την προβολή της ταινίας του Αϊνούζ να ανεβαίνει κόσμος με τις γροθιές σηκωμένες και ένα πανό ενάντια στον ακροδεξιό πρωθυπουργό της Βραζιλίας Μπολσονάρο. Και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Τιερί Φρεμό να είναι δίπλα και να χειροκροτάει.

Και μόνο η φετινή τοποθέτησης του Σπάικ Λη ως προέδρου της Επιτροπής, τη χρονιά που ακολούθησε το ξέσπασμα του κινήματος Black Lives Matter, είναι μια πολιτική πράξη.

Τι κι αν έκανε την γκάφα ολκής και αποκάλυψε την ταινία που πήρε τον Χρυσό Φοίνικα – προκλητική όσο κι ο ίδιος – πολύ πριν της ώρας της; 

Όταν ρωτήθηκε είπε χωρίς να μασήσει τα λόγια του πως το βραβείο στο "Γόνατο της Αχέντ" δόθηκε γιατί είχε το θάρρος να μιλήσει ενάντια στην κυβέρνηση του Ισραήλ.

Στη διάρκεια της τελευταίας συνέντευξης ένας δημοσιογράφος από την Αφρική είπε στον Σπάικ Λη: «Είμαστε περήφανοι για σας, εσείς και η Μάτι Ντιόπ (γαλλοσενεγαλέζα σκηνοθέτης, αντιπρόεδρος της Επιτροπής) είστε πολύ σημαντικοί για την Αφρική, είσαστε παράδειγμα».

Θυμάμαι τον ΟΗΕ του 60, όταν εκτός από επιτελείο των Νατοϊκών στρατευμάτων ήταν κι ένα κύτταρο διαλόγου και έκφρασης του Παγκόσμιου Νότου, όταν στις ολομέλειες του έβγαζαν λόγο ο Τσε Γκεβάρα και ο Γιάσερ Αραφάτ.

Οι Κάννες σήμερα μοιάζουν μ’ εκείνον το πολυφωνικό ΟΗΕ. Δεν μπορούν να προτείνουν λύσεις αλλά δίνουν το βήμα για να ακουστεί και η άλλη άποψη.

Γι αυτό κι ο Κεν Λόουτς, όταν πήρε το δεύτερο Χρυσό Φοίνικα για τον Ντάνιελ Μπλέηκ τo 2016, ευχαρίστησε το φεστιβάλ, τον Τιερί Φρεμό  και όλους όσοι δουλεύουν σ’ αυτό. «Οι Κάννες είναι πολύ σημαντικές για τον κινηματογράφο. Να είστε δυνατοί», είχε πει.

Να’στε καλά εκεί στο Φεστιβάλ. Και του χρόνου!