«Ο υπουργός Δικαιοσύνης που εισηγήθηκε την πρόσφατη "μεταρρύθμιση" για την "υποχρεωτική συνεπιμέλεια" ισχυρίστηκε δημοσίως ότι τα σχόλια των πολιτών στη δημόσια διαβούλευση κυμάνθηκαν σε επίπεδο ρεκόρ και αποτελούν απόδειξη ότι η κοινωνία συντάχθηκε με τον νέο νόμο. Η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ωστόσο ότι η δημόσια διαβούλευση νοθεύτηκε, καθώς περισσότερα από 7.000 ή το 63% των σχολίων που υποστηρίζουν το νομοσχέδιο είναι προϊόντα αντιγραφής και επαναλαμβάνονται ως και εκατοντάδες φορές το καθένα», γράφει ο δημοσιογράφος Θανάσης Τρομπούκης, σε έρευνα που δημοσιεύει το reportersunited.gr.

Θυμίζουμε πως πολλά "πατριαρχικά λόμπυ" είχαν αρχίσει, ήδη από το 2020 (δηλαδή πολύ πριν την δημοσιοποίηση των προθέσεων του υπουργείου Δικαιοσύνης), μια επιθετική καμπάνια πολιτικής πίεσης. Η εξωραϊσμένη ρητορική περί «γονεϊκής ισότητας» και των «καταπιεσμένων δικαιωμάτων των διαζευγμένων ανδρών» ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις επιθετικές και προσβλητικές αναρτήσεις μελών αυτών των οργανώσεων, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην κοινοβουλευτική συζήτηση που ακολούθησε σχετικά με την ψήφιση του νομοσχεδίου Τσιάρα για την υποχρεωτική Συνεπιμέλεια, το ιδεολογικό στίγμα ήταν σαφές. 

Χαρακτηριστική ήταν η ομιλία του βουλευτή της ΝΔ, Γιάννη Λοβέρδου, ο οποίος -μεταξύ άλλων- υποστήριξε ότι ο σύζυγος που κακοποιεί τη γυναίκα του μπορεί να είναι και καλός γονιός και ότι δεν είναι σωστό να μην έχει δικαίωμα στη συνεπιμέλεια.

Επίσης χαρακτηριστική, ήταν και η διαφωνία με διατάξεις του μεταρρυθμιστικού νομοσχεδίου του Οικογενειακού Δικαίου και η καταψήφισή του, από δύο βουλέυτριες της ΝΔ. Την Μαριέτα Κουτσίκου και την Όλγα Κεφαλογιάννη.

Μάλιστα, η κ. Κουτσίκου αφού τόνισε πως στην προπαρασκευαστική ακρόαση δεν συμμετείχαν γυναικείες οργανώσεις, αναφέρθηκε και σε μεγάλες διαφημίσεις και πολύ χρήμα, από οργανώσεις υπέρ του νομοσχεδίου. 

«Είδαμε απίθανες οργανώσεις π.χ. τους “ενεργούς μπαμπάδες” και τρομερές διαφημίσεις υπέρ του νομοσχεδίου που σημαίνει χρήμα πολύ…» υπογράμμισε, κατηγορώντας την συγκεκριμένη οργάνωση πως έστειλε επιστολή με ψευδή στοιχεία: «Τόσο πολύ αγαπούν τα παιδιά τους που δεν μπορούν να συντάξουν μια επιστολή ή μήπως είναι ένα γραφείο που διαθέτει και το χρήμα και στέλνει όλα αυτά με ψευδή ονοματολογία;», είχε δηλώσει η Μαριέτα Κουτσίκου.

Η νοθεία στη δημόσια διαβούλευση

Ας γυρίσουμε όμως πίσω. Στην δημόσια διαβούλευση που είχε προηγηθεί και που όπως αναφέρει το χθεσινό (12/07) ερευνητικό ρεπορτάζ του Θανάση Τρομπούκη, στο reportersunited.gr, νοθεύτηκε με copy-paste σχόλια, ώστε να αποτελέσει "όπλο" στα χέρια του υπουργού Δικαιοσύνης ως «θετική αποδοχή με ρεκόρ σχολίων» στην "μεταρρυθμιστική" πρωτοβουλία που πήρε η κυβέρνηση.

Είναι χαρακτηριστικό πως, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, «στο υπόμνημα που κατέθεσε στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, όπου συζητήθηκε το σχέδιο νόμου, ο σύλλογος «Ενεργοί Μπαμπάδες» σημείωσε: «Η διαβούλευση, κυρίες και κύριοι, μίλησε ηχηρά και έδωσε την λαϊκή εντολή για την αυτονόητη αλλαγή. Από τα 15.230 σχόλια που υπεβλήθησαν, τα 12.289 ήταν ΥΠΕΡ της συνεπιμέλειας κατά νομικό τεκμήριο». Το ίδιο επιχείρημα επικαλέστηκε και ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας τόσο σε συνέντευξή του όσο και κατά τη συζήτηση στη Βουλή, δηλώνοντας ότι το νομοσχέδιο έχει τύχει «της θετικής αποδοχής σε έναν αριθμό ρεκόρ σχολίων στη δημόσια διαβούλευση».

Την "σούπα" φαίνεται όμως πως χάλασε, η βουλεύτρια του ΜέΡΑ25, Αγγελική Αδαμοπούλου, που υποστήριξε, σε ομιλία της κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, πως βάσει ανάλυσης την οποία έκαναν συνεργάτες της, προκύπτει πως μεγάλο ποσοστό των σχολίων στη δημόσια διαβούλευση ήταν προϊόν αντιγραφής - επικόλλησης.

«Κύριε Τσιάρα, αυτή ήταν η αθρόα στήριξη; 1.200 φορές το ίδιο σχόλιο και 8.000 επαναλήψεις των ίδιων φράσεων; Από τα 15.000 σχόλια μίνιμουμ τα 9.200, το 61%, είναι αντιγραφή-επικόλληση!», ισχυρίστηκε η Αγγελική Αδαμοπούλου.

Τον ισχυρισμό αυτό διερεύνησε ο δημοσιογράφος Θανάσης Τρομπούκης και τα αποτελέσματα δικαίωσαν την βουλέυτρια του ΜέΡΑ25.

Αντιγράφουμε από το ρεπορτάζ:

«Το αποτέλεσμα της δικής μας ανάλυσης όχι μόνο καταρρίπτει το επιχείρημα του υπουργού, καθώς βρίσκεται πολύ πιο κοντά σε όσα υποστήριξε η κ. Αδαμοπούλου παρά στους ισχυρισμούς περί «θετικής αποδοχής με ρεκόρ σχολίων», αλλά εγείρει ερωτήματα που υπερβαίνουν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και αφορούν τη διαβλητότητα του θεσμού της δημόσιας διαβούλευσης εν γένει.
Από τα 11.500 σχόλια που υποστηρίζουν το νομοσχέδιο, το 63% (περισσότερα από 7.200) είναι αντιγραφές άλλων σχολίων.
Τα περίπου 7.200 σχόλια υπέρ του νομοσχεδίου αντιστοιχούν σε μόλις 658 πρωτογενή σχόλια, τα οποία αντιγράφονται και επικολλώνται πολλαπλές φορές.
Ένα από αυτά τα 658 σχόλια έχει αντιγραφεί και επικολληθεί ως 701 φορές».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και μια πιο κοντινή ματιά σε όσα έχουν γραφτεί στα σχόλια της διαβούλευσης.

Για παράδειγμα, ένα από τα σχόλια που έχουν αντιγραφεί τις περισσότερες φορές, είναι ένα εκτενές κείμενο που ζητάει να συμπεριληφθούν εκφράσεις και διατυπώσεις που θα σκλήραιναν ακόμα περισσότερο τον νόμο – όπως η απαίτηση να έχει καταδικαστεί αμετάκλητα (και όχι απλά πρωτόδικα) ο γονέας από τον οποίο μπορεί να αφαιρεθεί η επιμέλεια.

Οι 345 πρώτες αντιγραφές αυτού του σχολίου έχουν γίνει όλες την ίδια μέρα (1/4/2021) με διαφορά μισού με ένα λεπτό ανάμεσα σε κάθε δημοσίευση. Στους δε χρήστες που το έχουν δημοσιεύσει, συγκαταλέγονται άτομα που έχουν γράψει το «όνομά» τους λάθος («Λεβαντεία», «Βάσσω»), πολλαπλές δημοσιεύσεις με τα ίδια επώνυμα, ονόματα που δεν επιστρέφουν κανένα αποτέλεσμα στο google, αλλά και κάποιες ενδιαφέρουσες συμπτώσεις, όπως οι δύο χρήστες που τυχαίνει να είναι συνονόματοι του τραγουδιστή Βασίλη Λέκκα και του ηθοποιού Γιώργου Παρτσαλάκη.

Το σύνολο των σχολίων, μάλιστα, με τις χιλιάδες αντιγραφές τους έχουν συμπεριληφθεί κανονικά, χωρίς κανένας να θεωρήσει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, στην επίσημη Έκθεση Δημόσιας Διαβούλευσης.

Από την ανάλυσή μας προκύπτει συνεπώς ότι όχι μόνο το αποτέλεσμα ανάμεσα στα υποστηρικτικά και τα απορριπτικά σχόλια είναι πολύ πιο ισόρροπα μοιρασμένο από ό,τι αβάσιμα ισχυρίστηκε ο υπουργός, αλλά και ότι:

Πρώτον, πάνω από τα μισά σχόλια στη διαβούλευση είναι πλασματικά.

Δεύτερον, ότι στην πλειονότητά τους τα πλασματικά αυτά σχόλια είναι υποστηρικτικά του νομοσχεδίου.

Τρίτον, ότι η παρέμβαση στη συγκεκριμένη διαβούλευση ήταν εξαιρετικά εκτεταμένη, καθώς ο όγκος των αντιγραφών των υποστηρικτικών σχολίων (πάνω από 7.200 ή 63%) είναι τεράστιος.

Ως εκ τούτου, προκύπτουν ερωτήματα που δεν περιορίζονται στην αλλοίωση της διαβούλευσης επί του νομοσχεδίου για το οικογενειακό δίκαιο, αλλά θέτουν υπό αμφισβήτηση την εγκυρότητα όλης της διαδικασίας. Η δημόσια διαβούλευση υποτίθεται πως αποτελεί μία από τις δυνατότητες της κοινωνίας των πολιτών να εκφράσει το δημοκρατικό της δικαίωμα λόγου σχετικά με ένα σχεδιαζόμενο νομοθέτημα. Υποτίθεται επίσης ότι οι συντάκτες του νόμου, η κυβέρνηση αλλά και το κοινοβούλιο μπορούν να σχηματίσουν εικόνα του αντικτύπου ενός νομοθετήματος στην κοινωνία και να βγάλουν συμπεράσματα που θα επηρεάσουν την άσκηση των καθηκόντων τους.

Τι σημαίνει λοιπόν γι’ αυτή την τόσο κομβική φάση της νομοθετικής διαδικασίας το να διαφθείρεται η δημόσια διαβούλευση σε τόσο ακραίο βαθμό; Και τι σημαίνει για την ίδια τη δημοκρατικότητα της νομοθέτησης η πιθανότητα ομάδες πίεσης — λιγότερο ή περισσότερο οργανωμένες ή και με επαγγελματική βοήθεια — να μπορούν να αλλοιώνουν το αποτέλεσμά της;

Πως τα λόμπι κατάφεραν να έχουν τόσο σημαντικό ρόλο

Την ψήφιση του Νομοσχεδίου Τσιάρα, ακολούθησε δυστυχώς η ανάδειξη δεκάδων περιπτώσεων ενδοοικογενειακής κακοποίησης και γυναικοκτονιών, που ανέδειξαν εμμέσως ή άμεσα, το πρόβλημα.

Το 2020mag.gr προσπάθησε, την περίοδο της ψήφισης του νομοσχεδίου, να έρθει σε επαφή με την οργάνωση «Ενεργοί Μπαμπάδες», έχοντας μάλιστα, μετά από σχετική συνεννόηση, αποστείλει γραπτές ερωτήσεις (όπως μας ζητήθηκε) στον πρόεδρο και το Δ.Σ. της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, η οποία "εντυπωσίασε" με την πολυδάπανη διαφημιστική της καμπάνια υπέρ του νομοσχεδίου (μέχρι και αφίσες σε στάσεις λεωφορείων είδαμε).

Οι ερωτήσεις δεν απαντήθηκαν ποτέ, οπότε ας παραθέσουμε, ως επίλογο, μερικές εδώ:

- Πότε, πώς και γιατί δημιουργήθηκε η πρωτοβουλία σας;

- Το νομοσχέδιο για την μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου ψηφίστηκε. Αισθάνεστε δικαιωμένοι;

- Η αναμόρφωση και ο εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου πρέπει να υπηρετεί το συμφέρον του παιδιού. Μπορεί ένα παιδί να ζει σε εναλλασσόμενη κατοικία; 

- Ο αντίλογος λέει ότι αντί να μειωθούν οι δικαστικές διαμάχες στα δικαστήρια, θα αυξηθούν με παραπάνω υποθέσεις από τις ήδη υπάρχουσες. Τι απαντάτε;

- Τόσο η αντιπολίτευση όσο και βουλευτές της συμπολίτευσης, αναρωτιούνται για τη χρηματοδότησή σας. Tι απαντάτε;

- Με επιστολή τους προς την ελληνική κυβέρνηση δύο εκπρόσωποι της Ομάδας Εργασίας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, φέρεται να ζήτησαν να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης και μίλησαν για έκθεση σε κίνδυνο θυμάτων οικογενειακής βίας. Η θέση σας;

- Ανακοίνωση εξέδωσε και η Διεθνής Αμνηστία: «Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τα γονικά δικαιώματα των δραστών ενδοοικογενειακής βίας ή σεξουαλικών αδικημάτων δύνανται να παύσουν ή να περιοριστούν μόνο έπειτα από πρωτοβάθμια δικαστική απόφαση που τους καταδικάζει για τέτοια αδικήματα. Η διάταξη παραβιάζει την υποχρέωση της Ελλάδας, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, να μη θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα και την ασφάλεια των επιζωσών ενδοοικογενειακής βίας και των παιδιών που αντιμετωπίζουν κακοποιητικά περιβάλλοντα». Θα θέλαμε την απάντησή σας.

- Ακόμα και η ίδια η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής επισημαίνει ότι χρήζουν αποσαφήνισης και ο όρος «εξίσου» στην άσκηση γονικής μέριμνας και ο χρόνος επικοινωνίας του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το 1/3 του συνολικού χρόνου, διότι μπορεί να οδηγήσει στην εναλλασσόμενη κατοικία. Η απάντησή σας;

- Παρατηρείτε πως είναι πολλοί οι επιστημονικοί και οι κοινωνικοί φορείς που -επιεικώς- διατηρούν επιφυλάξεις για συγκεκριμένες διατάξεις του νόμου για την συνεπιμέλεια. Ειδικά για αυτές τις διατάξεις, που μέλη σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πανηγυρίζουν. Γιατί πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό; Δεν νοιάζονται όσο εσείς για την ευημερία των παιδιών;

- Για ποιο λόγο πιστεύετε πως ενώ ο υπουργός συναντήθηκε μαζί σας, δεν έπραξε το ίδιο και με γυναικείες, φεμινιστικές οργανώσεις που αντιτίθενται στο νόμο;