Το μεγάλο πλιάτσικο – Όργιο απευθείας αναθέσεων σε ύποπτες εταιρείες

Η πρόσφατη υπόθεση της Σοφίας Νικολάου -γενική γραμματέας αντεγκληματικής πολιτικής- που, σύμφωνα με δημοσιεύματα, έκανε μέσα σε πέντε ημέρες, εφτά απευθείας αναθέσεις, μοιράζοντας 1,1 εκατ. ευρώ, δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. 

Το μεγάλο πλιάτσικο – Όργιο απευθείας αναθέσεων σε ύποπτες εταιρείες
ΠΡΟΒΟΛΗ

Και μπορεί να σταμάτησε λόγω της μηνυτήριας αναφοράς στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου που κατέθεσαν οι τρεις τομεάρχες του ΣΥΡΙΖΑ, Παύλος Πολάκης (Διαφάνειας Διοικητικής Δράσης) Θεόφιλος Ξανθόπουλος (Δικαιοσύνης) και Χρήστος Σπίρτζης (Προστασίας του Πολίτη), για το αδίκημα της απιστίας κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση, όμως ο κατάλογος απευθείας αναθέσεων στην περίοδο της πανδημίας από τις οποίες φέρεται να έχει ζημιωθεί το ελληνικό Δημόσιο είναι ατελείωτος: Η απίστευτη σύμβαση με τη Cisco με τις απευθείας αναθέσεις στην τηλεκπαίδευση, η αξέχαστη υπόθεση με τα vouchers για την κατάρτιση τύπου «σκόιλ ελικικού» που εκατομμύρια ευρώ διοχετεύθηκαν σε επτά πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης, οι διαγωνισμοί για τρία εκατ. Rapid test Covid, ύψους 15 εκατ. που δεν δημοσιεύτηκαν στη «Διαύγεια» με ασύλληπτα κέρδη, αδιαφανείς διαγωνισμούς και offshore ανάδοχους.

Τα «λεφτόδεντρα» για τα ΜΜΕ της λίστας Πέτσα που περάσαν μέσα στο νομοσχέδιο για την ανακούφιση των πλημμυροπαθών του «Ιανού» και αμέτρητες ακόμα, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Σχεδόν 2 δισ. ευρώ η αξία των απευθείας αναθέσεων από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021

Αλλαγή Νομοθεσίας

Το μεγάλο θέμα είναι όχι μόνο ότι, εν μέσω της υγειονομικής κρίσης, η κυβέρνηση με επανειλημμένες διατάξεις σε Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου εκτός της τυπικής κοινοβουλευτικής διαδικασίας, εισήγαγε ρυθμίσεις για απευθείας αναθέσεις κάθε είδους, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί δημοσίων συμβάσεων, αλλά και ότι ψήφισε με έναρξη ισχύος από τις 9 Μαρτίου 2021 τον νόμο 4782/2021: «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία».

Δηλαδή τροποποίησε σε πολλά σημεία το νόμο 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ ΕΕ)».

Στις νέες αυτές διατάξεις συμπεριλαμβάνονται και οι διατάξεις για τις απευθείας αναθέσεις για την προμήθεια ειδών, υπηρεσιών και μελετών. Με αυτόν τον νόμο το ποσό των απευθείας αναθέσεων αυξάνεται από τις 20.000,00 στις 30.000,00 ευρώ (άνευ ΦΠΑ), ενώ δημιουργείται μια νέα κατηγορία δαπανών: Οι δαπάνες έως 2.500,00 ευρώ.

Πως παίζεται το παιχνίδι με τους νέους κανόνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη;

ΛΕΝΕ: Το μέγιστο όριο για τη δυνατότητα αξιοποίησης της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης αυξάνεται από τις 20.000 ευρώ στις 30.000 ευρώ. Σκοπός της ρύθμισης αυτής είναι η απλοποίηση της διαδικασίας και η αποσυμφόρηση των φορέων. Σημειώνεται ότι οι προσκλήσεις των σχετικών διαδικασιών απευθείας ανάθεσης θα πρέπει να αναρτώνται στο ΚΗΜΔΗΣ, εάν το αντικείμενο της σύμβασης υπερβαίνει τα 2.500 ευρώ. Με τον νόμο 4782/2021 θεσμοθετείται μια νέα κατηγορία συμβάσεων, αυτή των «συμβάσεων ήσσονος αξίας». Ως τέτοιες νοούνται οι συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία έως 2.500 ευρώ, για τις οποίες προβλέπεται αυξημένη ευελιξία και ταχύτατες διαδικασίες. Ακόμη, οι συμβάσεις «ήσσονος αξίας» δεν περιλαμβάνονται στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημόσιων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) και δεν εφαρμόζονται σε αυτές και οι λόγοι αποκλεισμού οικονομικών φορέων του άρθρου 73.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Πλέον οι δημόσιες συμβάσεις και οι κρατικές προμήθειες μικρού προϋπολογισμού απελευθερώνονται νομότυπα, χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες σε ημέτερους που έχουν πρόσβαση στον μηχανισμό και ενημέρωση εκ των έσω για να «απλοποιηθεί και να αποσυμφορηθεί η διαδικασία».

ΛΕΝΕ: Εισάγονται τροποποιήσεις που διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) με την υποχρεωτική χρήση αυτού στις συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία μεγαλύτερη των 30.000 ευρώ, από το προηγούμενο όριο των 60.000 ευρώ. Στους ορισμούς του άρθρου 1 του νόμου 4782/2021 προστίθεται η δυνατότητα επίβλεψης του έργου από πιστοποιημένους φορείς του ιδιωτικού τομέα, παράλληλα με τη διευθύνουσα υπηρεσία (Ιδιωτικός Φορέας Επίβλεψης, εφεξής ΙΦΕ). Για να αξιοποιηθεί η επίβλεψη από ΙΦΕ θα πρέπει αυτό να προβλέπεται στην οικεία διακήρυξη του διαγωνισμού. Μάλιστα, οι εν λόγω φορείς θα εγγράφονται σε ειδικό μητρώο.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Οι δημόσιες συμβάσεις που δίνονται με προεπιλογή από τους κυβερνητικούς φορείς, θα δημοσιεύονται στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων όπως συνέβαινε και ως τον περασμένο Μάρτιο, όμως οι υποψήφιοι για την ανάληψη κάποιου μικρού δημόσιου έργου ή κρατικής προμήθειας περιορίζονται στις εταιρείες που έχουν προσκληθεί. Αντίθετα το καταργηθέν νομικό πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ παρείχε την ευκαιρία σε άλλες ενδιαφερόμενες εταιρείες να καταθέτουν βελτιωμένες προσφορές για μια δημόσια προμήθεια ή ένα έργο, πέραν της μίας εταιρείας, για αναθέσεις μέχρι 30.000 ευρώ ή τριών για αναθέσεις από 30.000 μέχρι 60.000 ευρώ.

Οι αναθέσεις σε αριθμούς

Σύμφωνα με το σημερινό άρθρο του euro2day.gr με τίτλο «Κατακλυσμός απευθείας αναθέσεων στις Δημόσιες Συμβάσεις», στις 164.040, επί συνόλου 269.900 συμβάσεων, ανήλθαν οι απευθείας αναθέσεις από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021.

Οι απευθείας αναθέσεις στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων αποτελούν μακράν την πλειονότητα, είτε αφορούν προμήθειες και υπηρεσίες είτε την εκπόνηση μελετών και την κατασκευή έργων. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), για το διάστημα 1/1/2020 έως 30/4/2021, επί συνολικού αριθμού 269.900 δημόσιων συμβάσεων, οι 164.040 έγιναν με απευθείας ανάθεση, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 60,77%!

Εκ των 164.040 συμβάσεων με απευθείας ανάθεση, οι 154.780 έγιναν για την κάλυψη πάγιων αναγκών ή την κατασκευή έργων βάσει του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 και οι υπόλοιπες 9.260 για την κάλυψη έκτακτων αναγκών λόγω Covid-19. Επισημαίνεται ότι οι απευθείας αναθέσεις Covid-19 πρωτοεμφανίζονται στο ΚΗΜΔΗΣ τον Ιούλιο του 2020.

Το συνολικό ύψος των δημόσιων συμβάσεων διαμορφώνεται κατά το εξεταζόμενο διάστημα στα 10,941 δισ. ευρώ και είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει διατεθεί κατ' αντιστοιχία χρονικού διαστήματος 16 μηνών από το 2010 και μετά, καθώς λόγω των μνημονίων τα προηγούμενα χρόνια οι δημόσιες συμβάσεις περιορίστηκαν σε αισθητό βαθμό. Επί του συνολικού ποσού των 10,941 δισ. ευρώ, το ποσό που αντιστοιχεί στις συμβάσεις με απευθείας ανάθεση ανέρχεται στο 1,894 δισ. ευρώ, ποσοστό 17,31%. Αιτία, τα όρια που υπάρχουν σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό των έργων για τα οποία μπορεί να γίνει απευθείας ανάθεση. Σχετικά με την κατανομή του 1,894 δισ. ευρώ των απευθείας αναθέσεων, το 1,638 δισ. ευρώ αφορά κλασικές συμβάσεις (άρθρο 118) και τα 246,1 εκατ. ευρώ τις απευθείας αναθέσεις Covid-19. Το μέσο ύψος των συμβάσεων με απευθείας ανάθεση ανέρχεται στις 11.546 ευρώ.

Ο υπέρογκος αριθμός των απευθείας αναθέσεων, από μόνος του, δεν τεκμηριώνει ότι υπάρχουν αδιαφανείς διαδικασίες στη χρήση του δημόσιου χρήματος.
Εκ των πραγμάτων, όμως, το μέγεθος αυτό δημιουργεί προβληματισμό. Τυπικά δικαιολογείται από το νομικό πλαίσιο που επέτρεπε στους 3.500 και πλέον αναθέτοντες φορείς την υπογραφή δημοσίων συμβάσεων με απευθείας ανάθεση για ποσά έως 20.000 ευρώ.

Επίσης, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι αναθέτοντας φορείς, είτε για λόγους συντομίας είτε για άλλους ευνόητους λόγους, "σπάνε" τις συμβάσεις για να μην υπερβαίνουν τις 20.000 ευρώ, ώστε να τις μετατρέπουν σε "απευθείας ανάθεση".

Τα νέα όρια για τις απευθείας αναθέσεις

Με τα νέα όρια του 4782/2021 που ισχύει από τις 9 Μαρτίου, είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί ο αριθμός των δημόσιων συμβάσεων με απευθείας ανάθεση. Μένει, ωστόσο, να αποδειχθεί στη συνέχεια.

Πάντως, εξετάζοντας τα στοιχεία του πρώτου διαστήματος εφαρμογής του νέου νόμου, φαίνεται ότι υπάρχει μία ελαφρά αύξηση των συμβάσεων με απευθείας ανάθεση σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2020.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΗΜΔΗΣ -εξαιρουμένων των συμβάσεων Covid-19- φέτος τον Μάρτιο υπεγράφησαν 10.103 συμβάσεις με απευθείας ανάθεση ύψους 94,8 εκατ. ευρώ, έναντι 9.526 συμβάσεων τον Μάρτιο του 2020, συνολικής αξίας 90,5 εκατ. ευρώ.

Αντίστοιχα, τον περασμένο Απρίλιο υπήρξαν 10.382 συμβάσεις με απευθείας ανάθεση, ύψους 96,45 εκατ. ευρώ, έναντι 9.676 συμβάσεων αξίας 90,79 εκατ. ευρώ τον Απρίλιο του 2020. Πάντως, κατά το εξεταζόμενο δεκαεξάμηνο 1/1/2020 - 30/4/2021, οι περισσότερες συμβάσεις με απευθείας ανάθεση στο πλαίσιο του άρθρου 118 έγιναν τον περασμένο Δεκέμβριο. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν 18.382 συμβάσεις, αξίας 208,75 εκατ. ευρώ.

Τη δεύτερη θέση κατέχει ο Ιούλιος του 2020, με 13.739 απευθείας αναθέσεις, αξίας 133,86 εκατ. ευρώ.

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ