Με εντολή Κεραμέως: Μόνο με υπεύθυνη δήλωση η απαλλαγή μαθητών από τα Θρησκευτικά
Στις 31/10 του 2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κάνει σαφές -με απόφασή του- ότι το σύστημα απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών στην Ελλάδα παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με το θεμελιώδες δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.
Η -λεγόμενη «Παπαγεωργίου και άλλοι κατά Ελλάδας»- υπόθεση (προσφυγές αρ. 4762/18 και 6140/18) που αφορούσε το υποχρεωτικό μάθημα των Θρησκευτικών στα ελληνικά σχολεία, δικάζεται και ομόφωνα αποφασίζεται ότι έχει παραβιαστεί το άρθρο 2 του Πρωτοκόλλου αρ. 1 (δικαίωμα στην εκπαίδευση) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ερμηνευόμενο υπό το φως του άρθρου 9 (ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας).
Οι προσφεύγοντες είναι πέντε Έλληνες πολίτες, που ζουν στη Μήλο και στη Σίφνο, οι Πέτρος Παπαγεωργίου, Αικατερίνη Μπερδέλογλου, η κόρη τους Μαρία-Ραφαέλλα Παπαγεωργίου, η Ροδόπη Αναστασιάδου και η κόρη της Σμαράγδα Ραβιόλου. Το κράτος υποχρεούται να καταβάλει 8.000 ευρώ αποζημίωση για ηθική βλάβη σε κάθε μαθήτρια που προσέφυγε στο ΕΔΔΑ (και τους γονείς τους), καθώς και το ποσό των 6.566,52 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι Αρχές δεν έχουν δικαίωμα να υποχρεώνουν άτομα να αποκαλύπτουν τις πεποιθήσεις τους. Ωστόσο, το ισχύον σύστημα στην Ελλάδα για την απαλλαγή των παιδιών από το μάθημα των Θρησκευτικών επιβάλλει -ξανά- στους γονείς να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση, λέγοντας ότι τα παιδιά τους δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι.
Της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει προηγηθεί η απόφαση 32/2020 στις 7/9/2020 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, που ύστερα από καταγγελία γονέα που ζητά την παρέμβασή της, προκειμένου να επιβληθεί στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων η κατάλληλη κύρωση για την παραβίαση του ΓΚΠ∆, κρίνει ότι «για την απαλλαγή από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών αρκεί η δήλωση ότι λόγοι συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή του μαθητή στο μάθημα των Θρησκευτικών».
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΖΟΥΜΕ
Την πρώτη ημέρα του Ιουνίου 2021, η υπουργός Νίκη Κεραμέως και η υφυπουργός Ζέτα Μακρή αγνόησαν επιδεικτικά τις αποφάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής αλλά και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και υπέγραψαν μια απόφαση για τον τρόπο απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, η οποία δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η απόφαση τροποποιεί την προηγούμενη (21/5/2019) υπουργική απόφαση με τίτλο «Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» (Β' 2005) και καθορίζει νέους όρους απαλλαγής των μαθητών από τα μαθήματα της Φυσικής Αγωγής, Μουσικής και Θρησκευτικών. Όσον αφορά την απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών, λέει:
«Μαθητές/τριες οι οποίοι/ες δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές), δύνανται, εφόσον το επιθυμούν, να απαλλαγούν από την υποχρέωση παρακολούθηση του μαθήματος των Θρησκευτικών, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στον/στη διευθυντή/ντρια της σχολικής μονάδας στην οποία θα αναφέρεται το εξής: “Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών”».
Σύμφωνα με την απόφαση, λοιπόν, οι ενδιαφερόμενοι μαθητές και γονείς θα πρέπει ξεκάθαρα να δηλώσουν την άρνησή τους, υπογράφοντας υπεύθυνη δήλωση στην οποία να αναφέρεται πως «Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών».
ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΚΑΙΡΟ
Η προαναγγελία των προθέσεων της υπουργού είχε γίνει στις 21/9/19, όπου μετά την Ιστορία που «δεν θα πρέπει να έχει κοινωνιολογικό χαρακτήρα, αλλά να ενισχύει την εθνική συνείδηση», είχε τονιστεί η ανάγκη της διδασκαλίας των Θρησκευτικών που δεν πρέπει να έχει θεολογικό χαρακτήρα, αλλά «να επιδιώκει την ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης». Μάλιστα, με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο είχε κρίνει «αντισυνταγματικές» τις νομοθετικές ρυθμίσεις που είχαν γίνει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου, σχετικά με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Το Ανώτατο Δικαστήριο, με τις αποφάσεις της Ολομέλειάς του, έκρινε ότι με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης και ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές».
ΕΞΩ ΠΑΜΕ ΚΑΛΑ
Η υπόθεση «Παπαγεωργίου και άλλοι κατά Ελλάδας» αποτέλεσε και case study για τον Πολωνό αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Νομικής και Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, Wojciech Brzozowski, και δημοσιεύτηκε στη σελίδα του Cambridge.
