Να εξασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες για μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι μια νευρολογική διαταραχή, η οποία επηρεάζει την κατανόηση και τη χρήση γραπτού και προφορικού λόγου, όπως δυσκολίες στην ανάγνωση, στη γραφή (π.χ. δυσλεξία), καθώς και στα μαθηματικά.

Να εξασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες για μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
ΠΡΟΒΟΛΗ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΙΖΟΣ*

Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δε συνδέονται με τη νοητική ικανότητα του μαθητή, καθώς ο όρος σχετίζεται με μαθητές που έχουν δείκτη νοημοσύνης ίσο ή ανώτερο του μέσου όρου.

Αναφέροντας κάποια επιμέρους παραδείγματα μαθησιακών δυσκολιών, θα σημειώναμε την έλλειψη ευχέρειας και την παράλειψη συλλαβών στην ανάγνωση αλλά και στην γραφή, την ανορθογραφία, την προσπάθεια αποφυγής γραψίματος, τις δυσκολίες κατανόησης και χρήσης δεδομένων σε μαθηματικά προβλήματα καθώς και προβλήματα μνήμης.

Έχει επίσης παρατηρηθεί πως οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες επεκτείνονται και επηρεάζουν και άλλους τομείς στη ζωή του μαθητή, εκτός από τον μαθησιακό.

Οι δυσκολίες στη συγκέντρωση και η γενικότερη έλλειψη οργάνωσης (χαρακτηριστικό παράδειγμα η προετοιμασία της σχολικής τσάντας) είναι συχνά συνδεδεμένες με την ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών.

Ακόμα, λόγω αυτών των δυσκολιών, ο μαθητής συχνά βιώνει σχολική αποτυχία, καθώς όπως θα αναλύσουμε παρακάτω, είναι πολύ δύσκολο να καταφέρει να μάθει μέσα σε μία σχολική τάξη 27 ατόμων, χωρίς ουσιαστική μέριμνα για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες.

Τα παράγωγα της σχολικής αποτυχίας είναι, μεταξύ άλλων, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα συναισθήματα άγχους και φόβου, ο αποκλεισμός στην ουσία από την εκπαιδευτική διαδικασία, η απόρριψη από τους συμμαθητές καθώς και η εμφάνιση παραβατικών συμπεριφορών.

Είναι κατανοητό ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη, ώστε να διαμορφωθούν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για να αντιμετωπιστούν στη βάση τους οι μαθησιακές δυσκολίες του κάθε μαθητή.

Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα είναι σχεδιασμένο με βάση τις ανάγκες ενός μαθητή χωρίς μαθησιακές δυσκολίες και συνεπώς ένας μαθητής με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες καταβάλλει τεράστια προσπάθεια να ανταπεξέλθει και να προσαρμοστεί σε κάτι, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του.

Ο αριθμός των μαθητών στις σχολικές τάξεις τα τελευταία χρόνια, με αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας, αυξάνεται διαρκώς, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν ακόμα και 27 μαθητές ανά τάξη.

Αυτή η συνθήκη εντείνει ακόμα περισσότερο τις δυσκολίες του μαθητή σε θέματα συγκέντρωσής του και επιπλέον είναι δεδομένο πως δημιουργούνται μαθησιακά κενά, καθώς ο μαθητής δεν μπορεί να συμβαδίσει με τον ταχύ ρυθμό του μαθήματος, να κατανοήσει και να διατυπώσει τις απορίες του.

Πολλές φορές, αυτό συνοδεύεται και από το αίσθημα ντροπής που έχει ο μαθητής, με αποτέλεσμα τα μαθησιακά κενά να παγιώνονται και να διευρύνονται δημιουργώντας αισθήματα ματαίωσης σε κάθε του προσπάθεια.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχουν "παγώσει" οι επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών από πλευράς υπουργείου, με αποτέλεσμα στις σχολικές τάξεις οι εκπαιδευτικοί να καλούνται να διαχειριστούν -ακόμα και- 27 μαθητές (εκ των οποίων ένα ποσοστό 10-15% παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες) χωρίς καμία πραγματική βοήθεια ή εξειδίκευση. 

Το μόνο “εργαλείο” που τους δίνεται είναι μία απλή γραπτή αναφορά και γενικόλογες, αόριστες οδηγίες από το αρμόδιο όργανο και φυσικά αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει ουσιωδώς, παρόλη τη θετική διάθεση των εκπαιδευτικών να βοηθήσουν όλους τους μαθητές τους.

Επιπλέον, ένα μείζον πρόβλημα των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες είναι οι διαδικασίες αξιολόγησης (τεστ, διαγωνίσματα).

Οι διαδικασίες αξιολόγησης, για να λειτουργούν ενισχυτικά για τους μαθητές αυτούς, θα πρέπει να είναι, τόσο σε μορφή όσο και σε επίπεδο, προσαρμοσμένες στις δυσκολίες τους, ώστε να μπορούν να αποδώσουν το μέγιστο των γνώσεών τους.

Πολλές φορές, θα συναντήσουμε έναν μαθητή ο οποίος ενώ έχει κατανοήσει το μάθημα, δεν μπορεί να αποδώσει μέσω των τυπικών τεστ αξιολόγησης. Φυσικά επακόλουθα είναι ο χαμηλός βαθμός, η ματαίωση και η μειωμένη αυτοεκτίμηση.

Κάθε μαθητής είναι διαφορετικός, αντιλαμβάνεται διαφορετικά την πληροφορία και μαθαίνει διαφορετικά. Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να δημιουργήσει τις συνθήκες, ώστε κάθε μαθητής να μαθαίνει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Ένα ιδανικό περιβάλλον για έναν μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες θα μπορούσε να επικεντρωθεί στις εξής παραμέτρους:

  • Ολιγομελές τμήμα
  • Διδασκαλία από εκπαιδευτικούς ειδικευμένους να αντιλαμβάνονται τις μαθησιακές ανάγκες του μαθητή και να παρεμβαίνουν εγκαίρως με ειδικές διδακτικές τεχνικές,
  • Προσαρμοσμένα φύλλα αξιολόγησης ώστε ο μαθητής να μπορεί να δείξει τι έχει μάθει,
  • Κάλυψη τυχόν μαθησιακών κενών για να μη γιγαντωθούν και οδηγήσουν τον μαθητή σε παραίτηση της προσπάθειας,
  • Ολιγόλεπτα διαλείμματα για να εξασφαλίζεται η διάυγεια του μαθητή,
  • Συχνή επιβράβευση της προσπάθειας ανεξαρτήτως του αποτελέσματος για να έχει κίνητρο να συνεχίσει,
  • Διαρκής επίσταση προσοχής για να εξασφαλιστεί η συγκέντρωση του μαθητή,
  • Υπενθύμιση της θεωρίας πριν την επίλυση ασκήσεων ούτως ώστε ο μαθητής να έχει διαθέσιμα τα εργαλεία για να προχωρήσει στην επίλυση άσκησης και να μην "τιμωρείται" για την πιθανή δυσκολία μνήμης,
  • Επίλυση, αρχικά, απλών δραστηριοτήτων με επαναληπτικό τρόπο, με σκοπό την εμπέδωση των εννοιών και την τόνωση της αυτοπεποίθησης,
  • Οργάνωση μέσω οπτικών προγραμμάτων προκειμένου ο μαθητής να εξοικειωθεί με την αυτόνομη οργάνωση της τσάντας του και των σημειώσεων,
  • Διαρκείς επαναλήψεις της ύλης για τόνωση της μνήμης,
  • Σύνδεση των γνώσεων με οπτικά ή ακουστικά ερεθίσματα,
  • Κωδικοποίηση των γνώσεων για ευκολότερη αποστήθιση και κατανόηση μέσω της δημιουργίας διαγραμμάτων για εκμάθηση θεωρίας ή γενικότερα θεωρητικών μαθημάτων.

Είναι πολύ σημαντικό ο μαθητής να εκπαιδευτεί ώστε να αντιμετωπίζει και να διαχειρίζεται τις δυσκολίες του, να χτιστούν γερές εκπαιδευτικές βάσεις και μέσα από τη γνώση, η ματαίωση να δώσει τη θέση της στην αυτοπεποίθηση, που είναι το εισιτήριο για τη συνέχιση της προσπάθειας και της σχολικής επιτυχίας.

Η εκπαίδευση είναι για όλους τους μαθητές και οφείλουμε να εξασφαλίσουμε τις συνθήκες ώστε κάθε μαθητής να αξιοποιεί το δικαίωμά του στην επιτυχία.


 * Ο Αλέξανδρος Μπίζος είναι εκπαιδευτικός και ιδιοκτήτης του Μπίζος - Φροντιστήριο Μ.Ε.
(https://www.facebook.com/mpizosfront)

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ