"Μόνο που εμείς είχαμε αποφασίσει ν’ αλλάξουμε τον κόσμο κι αυτό δεν γίνεται με εξοχή.
Τόχαμε πει αυτό. Ψάχναμε να βρούμε όπλα, ξέραμε, πως όλοι πεθαίνουνε, αλλά υπάρχουνε θάνατοι που βαραίνουνε, γιατί διαλέγουμε οι ίδιοι τον τρόπο. Και μείς αποφασίσαμε το θάνατο στο θάνατο, γιατί αγαπάγαμε πολύ τη ζωή". Λίγοι στίχοι της Κατερίνας Γώγου χαράζουν τον σοβά ενός τοίχου ψηλά στην Τσαμαδού, τρία κλικ αριστερά της πλατείας Εξαρχείων. Τον διάβαζα κάθε που έφευγα από το Αθήναιο, έμπαινα στο Καφενείο, προσπερνώντας βιαστικά την πόρτα του Αστέρα.

Σήμερα, τα Εξάρχεια όπως και όλη η πόλη, η χώρα, ο πλανήτης κλείδωσαν τις πόρτες και αμπαρώθηκαν στον φόβο του άγνωστου που ψάχνει την ελπίδα. Είναι όμως στα αλήθεια έτσι ή υπάρχουν και εκείνες οι πόρτες που ξεκλειδώνουν με την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα, τη βαθιά πίστη ότι και σε αυτήν τη δυστοπία, ο λαός θα σώσει τον λαό;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, η μάλλον την πολύ αρχή, μαζί με τον Τάσο Ψύλλια, χρόνια παίκτη και πλέον προπονητή του Αστέρα Εξαρχείων. "Ο Αστέρας ιδρύθηκε το 1928, με την ονομασία Υπεροχή Εξαρχείων. Το 1967, μετά την συγχώνευση των τριών ομάδων της περιοχής πήρε το σημερινό του όνομα. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια, τα Εξάρχεια ήταν στο επίκεντρο κοινωνικών και πολιτικών ταραχών. Από την Αντίσταση και τις κινητοποιήσεις του Ε.Α.Μ, μέχρι τις μάχες κατά τα Δεκεμβριανά, και από τη μαύρη επταετία, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, τις εργατικές κινητοποιήσεις ενάντια στον νομό 330, μέχρι την κατάληψη του Χημείου και τις στυγνές δολοφονίες των Καλτεζά και (τόσα χρόνια μετά) Γρηγορόπουλου. Η φανέλα του Αστέρα έχει ποτιστεί από τον ιδρώτα και το αίμα όλων αυτών των αγώνων. Οι αξίες που αναπτύχθηκαν στην περιοχή, είναι και οι αξίες τις οποίες πρεσβεύει η ομάδα. Αντίσταση, Ελευθερία, Ισότητα".

Ο Τάσος, μου εξηγεί ότι το "καταστατικό" της ομάδας γράφεται από τα συνθήματα της εξέδρας, από όλους εκείνους τους αντιφασίστες, αντικαπιταλιστές και αντιεξουσιαστές που δηλώνουν στον αγωνιστικό χώρο την αντίθεση τους σε κάθε εθνικισμό και ρατσισμό. "Στον Αστέρα κυνηγάμε τις ποδοσφαιρικές διακρίσεις, χωρίς όμως καμία έκπτωση στις αξίες μας. Ο εκάστοτε νέος παίχτης, αφού τις "διδαχθεί" (αν και είναι γνωστές σε όλη την ποδοσφαιρική και μη, κοινότητα), οφείλει να εναρμονίζεται με αυτές, αλλιώς είναι ελεύθερος να συνεχίσει κάπου αλλού την καριέρα του. Στον Αστέρα δεν πληρώνεται κανείς, ενώ οι υποχρεώσεις δεν τελειώνουν στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Οι παίχτες παίρνουν μέρος στις συνελεύσεις και στις εξωγηπεδικές δράσεις, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Ακριβώς λοιπόν επειδή στον Αστέρα δεν χωράνε τραμπούκοι ή ρατσιστές οποιαδήποτε μορφής, αποκλείονται αυτόματα αστυνομικοί, στρατιωτικοί από την ομάδα και φυσικά την εξέδρα".

Κάτι λιγότερο από έναν αιώνα και ο Αστέρας εξακολουθεί να λειτουργεί μέσω της αυτοοργάνωσης, με τις αποφάσεις να λαμβάνονται σε ανοικτή συνέλευση με βάση τη συνδιαμόρφωση, χωρίς κάθετη διοίκηση. "Σε έναν ιδιαίτερα βρώμικο χώρο, όπως το ποδόσφαιρο το να κρατάς την τύχη στα χέρια σου και μη βασίζεσαι στον εκάστοτε λέρα πρόεδρο με τις βαθιές τσέπες είναι ευεργετικό και ιδανικό. Το θετικό είναι ότι σιγά-σιγά βλέπουμε κι άλλες ομάδες σε όλη την Ελλάδα να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Άλλωστε οι ομάδες ανήκουν στους οπαδούς τους, κάτι που αποδεικνύεται την περίοδο του κορονοϊού, όπου τα γιγαντιαία κλάμπ γονατίζουν εξαιτίας της απουσίας την οπαδών".

Η κουβέντα φτάνει στο κατά πόσο το ποδόσφαιρο μπορεί να αποτελέσει μέσο πολιτικής και κοινωνικής έκφρασης. "Πρόκειται για ένα λαϊκό άθλημα. Οι ομάδες σε όλο τον κόσμο εξέφραζαν κατά βάση και την κοινωνική κατάσταση των οπαδών τους. Εξού και διάφορα προσωνυμία τα οποία ακούγονται συχνά στα γήπεδα.

Τα τελευταία χρόνια οι χαρτογιακάδες από την FIFA και την UEFA μέχρι την πιο μικρή διοργανώτρια αρχή, προσπαθούν να κάνουν τα γήπεδα αποστειρωμένους χώρους θεάματος, αν και το ερασιτεχνικό αντιστέκεται ακόμα. Χωρίς συνθήματα, χωρίς σημαίες και πανό, χωρίς ζωή. Και εδώ ακριβώς έρχεται και η λαίλαπα του "no politica". Θεατές αμίλητοι, θεατές "ισαποστάκηδες", γήπεδα γεμάτα "κυρ Παντελήδες".

Η εξέδρα κάθε Κυριακή μπορεί και πρέπει να είναι διαδήλωση. Τα κοινωνικά, ταξικά, προβλήματα πρέπει να φαίνονται και όχι να κρύβονται κάτω από το χαλί. Στη δική μας εξέδρα έχουν σηκωθεί πανό υποστήριξης καταλήψεων, υποστήριξης αγωνιστών, κατά της αστυνομικής βίας, της εκκλησίας κτλ. Το "no politica" δεν ζει στην εξέδρα μας".

Με τον Τάσο, μιλάμε γι’ αυτήν τη συνέντευξη καιρό. Καθώς γράφω αυτή τη στιγμή αναρωτιέμαι αν ήταν πριν την παύση των ζωών μας, πριν αρχίσουμε να μετράμε τον χρόνο με μάσκες, αντισηπτικά και την καθημερινή κατάλυση των Συνταγματικών δικαιωμάτων μας. Σχεδόν δώδεκα μήνες μετά και η κυβέρνηση τα μόνα μέτρα που φρόντισε να λάβει, είναι αυτά του εγκλεισμού και της άμετρης καταστολής. Για όσους ζούμε στα Εξάρχεια, αλλά και για όσους αποτελούν κομμάτι της ζωής και της κουλτούρας τους, καλούμαστε να διαχειριστούμε καθημερινά μια αστυνομοκρατούμενη γειτονία, μια πλατεία και τα στενά της, παραδομένα στους ναρκέμπορους.

"Ως Αστέρας στεκόμαστε δίπλα σε κάθε μορφή αντίστασης, σε κάθε ταξικό αγώνα, με μόνο σκοπό την πραγματική ελευθερία. Οπαδοί αλλά και παίχτες, δεν μένουμε σε κάποια άλλη περιοχή, οπότε βλέπουμε και ζούμε καθημερινά την κατάσταση με τους ναρκέμπορους. Στην περιοχή συμβαίνει μια συστηματική και συστημική προσπάθεια υποβάθμισης, όπως έχει συμβεί σε διάφορες αθηναϊκές περιοχές. Εδώ γίνεται μάλιστα με τον χείριστο τρόπο. Με τη χρήση των ναρκεμπορων, οι οποίοι με την προστασία της αστυνομίας δρουν ανενόχλητοι. Έχουν γίνει συχνά δράσεις εναντίον τους από διάφορες συλλογικότητες με αποτελέσματα μεν, αλλά όχι μακροχρόνια. Καθώς ο εχθρός δεν είναι ουσιαστικά μοναχά ο ναρκέμπορος, αλλά το κράτος που του βάζει πλάτη. Άλλωστε, τα αντίποινα έχουν φτάσει μέχρι και σε πυροβολισμούς σε στέκια, υπό το άγρυπνο βλέμμα της αστυνομίας".

Ο Αστέρας, παρά τη διαρκή από κρατικής πλευράς υποβάθμιση της δημόσιας υγείας και του βιοτικού επιπέδου μαζί με άλλες κοινωνικές ομάδες, διανέμει φαγητό σε όσους το χρειάζονται, ξεκλειδώνοντας τις πόρτες για να περάσει η αλληλεγγύη, να μη νιώθει καμία και κανένας μόνος."Η απόφαση πάρθηκε στη συνέλευση. Και πάρθηκε εύκολα, καθώς τις δυσκολίες και τα προβλήματα τα υπερνικά η έννοια της αλληλεγγύης. Ο covιd φανέρωσε ξανά το σαθρό πρόσωπο του καπιταλισμού και την ταξική ανισορροπία. Το θετικό είναι ότι το εγχείρημα το αγκάλιασε αρκετός κόσμος και δίνεται βοήθεια σε πολλά άτομα που το έχουν ανάγκη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε από την αστυνομία με τους δήθεν ελέγχους και τα συχνά υποτιμητικά σχόλια.

Και σε αυτόν τον τομέα, γίνονται πολλές δράσεις από τις συλλογικότητες των Εξαρχείων. Όσον αφορά, το πώς αισθανόμαστε... Απλά κάνουμε αυτό που πιστεύουμε, και ακολουθούμε τα ιδανικά μας. Δράσεις αλληλεγγύης διαφόρων τύπων, όπως συλλογή χρημάτων για δικαστικά έξοδα συντρόφων μας, συλλογή αγαθών για οικογένειες που έχουν ανάγκη, συλλογή αγαθών για μετανάστες κ.α, γίνονταν και πριν την πανδημία και σίγουρα θα πραγματοποιούνται και μετά".

Τον ρωτάω πόσο τους λείπει η Κυριακή, τα συνθήματα, οι αφίσες, τα πανό. "Δεν είναι απλή ποδοσφαιρική εξέδρα, είναι διαδήλωση, είναι πάρτι, είναι 90' ελευθερίας. Τα συνθήματα είναι κατά βάση κοινωνικοπολιτικά, δεν έχουν να κάνουν με τον αντίπαλο. Αυτός είναι καλοδεχούμενος να συμμετάσχει. Ένα από τα αγαπημένα συνθήματα παιχτών και εξέδρας, μιας και είναι διαδραστικό είναι:

"Αστέρα ξεκινήσαμε μαζί από την πλατεία...
Να φάνε μάπες και κλωτσιές,
κανένας να μην μείνει
και μέσα στα Εξάρχεια ο τάφος τους να γίνει!"
(αναφέρεται σε κάθε λογής φασίστα, ρατσιστή).

Στην εξέδρα του Αστέρα Εξαρχείων αλλά και στα αποδυτήρια του, δεν θα ακούσεις ποτέ εκφράσεις τύπου: "Παίξτε σαν άντρες, παίξτε με αρχίδια, μην είστε αδερφές, γυναικούλες" και πόσα άλλα. "Όλη αυτή η μάτσο κατάσταση που επικρατεί στο ποδόσφαιρο, μας αηδιάζει. "Είμαστε όλοι γκέι, τρανς και αδερφές..." όπως λέει και το σύνθημα μας".

Ο Τάσος, έπειτα από χρόνια παρουσίας του στα γήπεδα τονίζει τέλος, πως ήρθε επιτέλους η ώρα να ανοίξουν τα στόματα και για την παιδική κακοποίηση που δέχονταν οι παίκτες στις ακαδημίες από ακατάλληλους σαδιστές προπονητές, χωρίς καμία παιδαγωγική γνώση. Και είναι πολύ σημαντικό αυτό που λέει ξέρεις, όπως και όλη μας η συζήτηση, μιας και φανερώνει ότι οι μαύρες φανέλες κρύβουν από κάτω τους όλα τα χρώματα, επιμένοντας στην ουσιαστική συμπεριληπτικότητα, που δεν διστάζει να συγκρουστεί με στερεοτυπικές απόψεις, μέχρι την εγκαθίδρυση της ολικής δικαιοσύνης, μέχρι την ουτοπία.