Ο ρατσισμός ως υπερασπιστική γραμμή συνιστά παραδοχή ενοχής

Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν τεκμήρια για ένα έγκλημα, αποκτούν βαρύνουσα σημασία οι μαρτυρίες.

Ο ρατσισμός ως υπερασπιστική γραμμή συνιστά παραδοχή ενοχής
ΠΡΟΒΟΛΗ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΛΕΙΟΣ*

Εκείνος που θέλει να καταρρίψει την μαρτυρία ή θα σταθεί στα γεγονότα, ή εάν τα γεγονότα δεν προσφέρονται για τον σκοπό, θα αμφισβητήσει την αξιοπιστία του μάρτυρα. Αν δεν υπάρχουν τεκμήρια να αμφισβητηθεί η αξιοπιστία του μάρτυρα, τότε κατ’ ανάγκη θα στραφεί εναντίον των πεποιθήσεων, των συνηθειών ή της ταυτότητάς του (μόρφωση, χρώμα δέρματος, εθνικότητα, ερωτικές συνήθειες κ.ά.) Θα προσφύγει δηλαδή στο ρατσισμό ως υπερασπιστική γραμμή, κι αυτό ήδη συνιστά παραδοχή ενοχής. Το ερώτημα αν η αναζήτηση υπερασπιστικής γραμμής τον ώθησε στον ρατσισμό ή προσέφυγε σ’ αυτήν επειδή είναι ρατσιστής, είναι αδιάφορο.

Η τηλεοπτική πίεση

Θα τραβήξει λοιπόν μια διαχωριστική γραμμή, πίσω από την οποία βάζει τον κόσμο «δεύτερης κατηγορίας», ως εκ τούτου αμφιβόλου ηθικής και αξιοπιστίας, στον οποίον ανήκει και ο μάρτυρας. Γιατί όμως ελπίζει ότι αυτή η στρατηγική μπορεί να αποδώσει; Επειδή ελπίζει ότι εκείνοι που θα κρίνουν, μοιράζονται τις ίδιες ρατσιστικές πεποιθήσεις. Όταν όμως το κάνει δημόσια, λ.χ. από την τηλεόραση, τότε επιπλέον ελπίζει ότι αυτοί που τον ακούν επίσης μοιράζονται τις ρατσιστικές του πεποιθήσεις. Ως εκ τούτου ελπίζει ότι το τηλεοπτικό κοινό θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης, ή ως δικαιολογία, ή ως μέτρο για το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» των πρώτων. Με άλλα λόγια ελπίζει ότι έτσι θα μπορέσει να κατασκευάσει επικοινωνιακά την έκβαση, έχοντας για οδηγό την περίπτωση Ο. J. Simpson.
Δεν μπορώ να μιλήσω για το πρώτο, μπορώ όμως για το δεύτερο. Οι ρατσιστικές απόψεις δεν είναι απόψεις μόνο αυτού που θέλει να καταρρίψει την μαρτυρία. Η ναζιστική οργάνωση υπήρξε για χρόνια τρίτο κόμμα με την ψήφο σχεδόν μισού εκατομμυρίου ανθρώπων που πλέον συνεχίζουν τη διαδρομή τους με άλλο πολιτικό καράβι. Η κρατική ιδεολογία που δεκαετίες τώρα γαλουχεί τους Έλληνες περιέχει άφθονο ρατσισμό, εθνικισμό και ξενοφοβία που εκφράζονται παντοιοτρόπως στις λειτουργίες των θεσμών. Ο σεξισμός είναι βαθιά ριζωμένος σε εκκλησία, ΜΜΕ, εκπαίδευση και αλλού. Μεγάλο μέρος του τηλεοπτικού κοινού αποτελείται από μεγάλης ηλικίας άτομα που βρίσκονται πιο κοντά σ’ αυτές τις ιδέες.

Όχι λοιπόν, οι ρατσιστικές, σεξιστικές κ.ά. μισαλλόδοξες απόψεις δεν βρίσκονται μόνο στο μυαλό αυτού που θέλει να καταρρίψει την κατηγορία ενοχής αλλά και σε μεγάλο μέρος αυτού το τηλεοπτικού κοινού στο οποίο απευθύνεται. Με την επίκλησή αυτών των απόψεων θέλει να πάρει μαζί του την τηλεοπτική κερκίδα, μήπως και πείσει τον «ρέφερι». Με άλλα λόγια επιχειρεί (και) τηλεοπτικά να κατασκευάσει την έκβαση.

Αφιέρωμα 2020mag: Υπάρχουν όρια στην υπεράσπιση ενός κατηγορουμένου;


*Ο Γιώργος Πλειός είναι καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ και Επισκέπτης Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ