Η Σωτηρία Κουμπούλη, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια, αναλαμβάνει να ξετυλίξει το κουβάρι του νέου Πτωχευτικού Κώδικα. Που χαρακτηρίζεται -δικαίως- ως ταφόπλακα της προστασίας της πρώτης κατοικίας και της μικρομεσαίας επιχείρησης.

Πόσες χιλιάδες νοικοκυριά απειλεί η ουσιαστική εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα από 1/6, δύο εβδομάδες μετά την απελευθέρωση των πλειστηριασμών;
«Εάν λάβουμε υπόψη ότι το 1/3 των νοικοκυριών αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του εξαιτίας της πανδημίας και των ανεπαρκών μέτρων στήριξης, αντιλαμβανόμαστε εύκολα ότι μιλάμε για πολλές δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά που απειλούνται με την εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα. Σε αυτά τα νοικοκυριά πρέπει να προσθέσουμε αυτά στα οποία οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν έχουν φανεί ακόμη, εξαιτίας της αναγκαστικής περικοπής εξόδων που επήλθε από τον εγκλεισμό τους στο σπίτι αλλά και εξαιτίας της συγκυριακής εύνοιάς τους από τα μέτρα στήριξης, καθώς επίσης και τα νοικοκυριά που θα πληγούν από την εφαρμογή του εργασιακού νομοσχεδίου (που θα πληρώνει τις υπερωρίες τους με χρόνο αντί για χρήμα). Μιλάμε λοιπόν για εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά που απειλούνται με την εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα».

Τι θα συμβεί από σήμερα, 1-6-21, όσον αφορά τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας;
«Πρέπει να επισημάνουμε ότι 35.000 νοικοκυριά δεν επικαιροποίησαν την αίτηση υπαγωγής τους στον Ν. 3869/2010 όπως ίσχυε, ο οποίος άλλαξε αιφνιδίως εν μέσω πανδημίας, με πρόσχημα την επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων. Σημειωτέον ότι ο Ν. 3869/2010 ήταν ο μοναδικός νόμος που προστάτευσε ουσιαστικά και χωρίς πολλές προϋποθέσεις την πρώτη κατοικία και για το λόγο αυτόν, με το ίδιο πρόσχημα (της δήθεν επιτάχυνσης), έχει τροποποιηθεί πολλές φορές.
Άρα 35.000 νοικοκυριά απειλούνται από την 1η Ιουνίου από τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας τους».

Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης των πρώτων κατοικιών των οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών. Πότε θα συσταθεί και τι σημαίνει;
«Στο τέλος του έτους μαθαίνουμε ότι θα συσταθεί ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης των πρώτων κατοικιών των οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών, ο οποίος φέρεται ότι θα είναι ένα και μόνο ξένο fund. Κατ’ αρχάς, αυτό θα σημαίνει ότι η ιδιοκτησία του οικονομικά ευάλωτου ελληνικού λαού θα περάσει στην ιδιοκτησία μιας άλλης χώρας, της χώρας στην οποία θα εδρεύει το fund-φορέας.

Όλοι αναμένουμε να δούμε τις ειδικότερες τεχνικές και νομικές λεπτομέρειες σύστασης του εν λόγω φορέα, ώστε να μπορέσουμε να διατυπώσουμε με ασφάλεια μία τεκμηριωμένη άποψη. Ελπίζουμε να μη δημιουργήσουμε μία οικονομικά ισχυρή ξένη δύναμη μέσα στο ίδιο μας το κράτος, που θα της παραχωρήσουμε ιδιοκτησιακά μας δικαιώματα».

Διαβάζουμε: «Η αποτρόπαια πρόβλεψη του σημερινού νόμου για ένα νοικοκυριό που χάνει το σπίτι του, περί διαμονής έναντι ενοικίου για 12 χρόνια, όπου σε περίπτωση επαναγοράς έχουν απολεσθεί τα ενοίκια και το μέρος του δανείου που είχε πληρωθεί προηγούμενα, αποτελεί εξόφθαλμα καταχρηστική ρύθμιση υπέρ των τραπεζών-funds. Η παραβίαση στοιχειωδών κανόνων ίσης μεταχείρισης των πολιτών στην αποπληρωμή δανείων είναι δεδομένη». Μας το εξηγείτε; Υπάρχουν συνταγματικές παραβιάσεις στο νέο θεσμικό πλαίσιο;
«Διατυπώθηκαν απόψεις, ότι με το νέο θεσμικό πλαίσιο παραβιάζονται οι συνταγματικοί κανόνες της ίσης μεταχείρισης των πολιτών, γιατί εξισώνονται οι έμποροι με τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Ίση μεταχείριση, δεν σημαίνει ίδια μεταχείριση αλλά αντιμετώπιση με τον ίδιο τρόπο των όμοιων καταστάσεων και με διαφορετικό των ανόμοιων. Επομένως, φαίνεται άδικο να δύνανται να πτωχεύουν και οι μη έμποροι, που ουδέποτε ανέλαβαν κάποιο επιχειρηματικό ρίσκο, με σκοπό την κερδοσκοπία και να κινδυνεύουν να χάσουν την πρώτη κατοικία τους.
Ωστόσο, η “αποτρόπαια πρόβλεψη” που διαβάζετε θίγει κυρίως το άρθρο 17 του Συντάγματος και την προστασία της ιδιοκτησίας, καθώς, κατ’ ουσίαν με ένα νόμο, θα παραχωρηθεί ιδιοκτησία Ελλήνων πολιτών σε τρίτους, ξένους ιδιώτες, χωρίς να ληφθεί υπόψη ούτε το μέρος του δανείου που είχε αποπληρωθεί, ούτε τα μισθώματα που στη διάρκεια της δωδεκαετίας θα έχουν αποπληρωθεί. Δεν πρόκειται για μια sales & lease back λύση, αλλά για ό,τι επαχθέστερο έχει σκεφτεί και εφαρμόσει ο “τραπεζικός νους”».

«Οι τράπεζες έχουν αρχίσει και επιδίδουν 2η φορά Διαταγές Πληρωμής παλαιότερων ετών, για να ξεκινήσουν πλειστηριασμούς. “Παραδόξως”, εξαιτίας της Covid-19, λήφθηκε απόφαση να πολτοποιηθούν τα πάντα (σχετικά, αιτήσεις, η ίδια η Δ/πλ) από το 2014 και πίσω. Μέσα στην καραντίνα πολτοποιήθηκε, λοιπόν, αρχείο 10ετίας. Τα έγγραφα αυτά δεν μπορούμε να τα ανακτήσουν οι δικηγόροι και άρα είμαστε άοπλοι στην αποτελεσματική προστασία των εντολέων μας». Μας το εξηγείτε λίγο παραπάνω αυτό;
«Για να μπορέσει μία τράπεζα να ξεκινήσει διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, δηλαδή να βγάλει σε πλειστηριασμό το ακίνητο κάποιου οφειλέτη, πρέπει να του επιδώσει τη Διαταγή Πληρωμής με εντολή προς εκτέλεση. Η Διαταγή Πληρωμής έχει διάρκεια ισχύος 20 έτη και έτσι πολλές διαταγές πληρωμής που εκδόθηκαν στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, δηλαδή από το 2007 και μετά, έμειναν ανεκτέλεστες, είτε εξαιτίας των προστατευτικών για την πρώτη κατοικία μέτρων είτε επειδή οι οφειλέτες ρύθμισαν τις οφειλές τους με τις τράπεζες, έστω και με προσωρινές ρυθμίσεις.

Με το άνοιγμα των πλειστηριασμών παρατηρήθηκε το φαινόμενο να επιδίδονται και πάλι Διαταγές Πληρωμής περασμένων ετών. Για να κατορθώσει ένας δικηγόρος να ασκήσει ανακοπή κατά της εκτέλεσης και να προστατεύσει το δανειολήπτη από τυχόν παρανομίες, χρειάζεται τα έγγραφα επί τη βάσει των οποίων η Διαταγή Πληρωμής εκδόθηκε. Τα έγγραφα αυτά, από το 2014 και πίσω, “κόλλησαν Covid” και πολτοποιήθηκαν, μάθαμε πρόσφατα, με εντολή της Διεύθυνσης του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν μια τράπεζα να είχε εκδώσει το 2012 μία Διαταγή Πληρωμής, ο οφειλέτης να τη ρύθμισε μαζί της και για οκτώ χρόνια να πλήρωνε. Ωστόσο, τώρα, λόγω της πανδημίας, να σταμάτησε να πληρώνει και να έχασε τη ρύθμισή του. Η τράπεζα θα μπορεί να εκπλειστηριάσει την περιουσία του με τη Διαταγή Πληρωμής του 2012 και μάλιστα αυτός ο οφειλέτης θα βρεθεί απροστάτευτος κατ’ ουσίαν, καθώς ο δικηγόρος του δεν θα μπορεί να ισχυριστεί κάτι ουσιαστικό στη δίκη της ανακοπής, ελλείψει εγγράφων, τα οποία πολτοποιήθηκαν».

Εκτός των στεγαστικών που απειλούνται με κατάσχεση, απειλούνται και τα υπόλοιπα είδη δανεισμού με υποθήκη την πρώτη κατοικία;
«Προφανώς. Απειλούνται ακόμα και οι ιδιοκτησίες που δεν έχουν κάποιο βάρος. Η ύπαρξη υποθήκης ή προσημείωσης υποθήκης δεν είναι κάποιο είδος προαπαιτούμενου για να απειληθεί μια ιδιοκτησία με κατάσχεση. Και ιδιοκτησίες ελεύθερες βαρών, μέχρι πρότινος, μπορούν να “βγουν στο σφυρί”».

Υπάρχει τρόπος να αμυνθούν οι δανειολήπτες;
«Χωρίς ένα νομοθετικό πλαίσιο που να προστατεύει το “συνεργάσιμο δανειολήπτη”, δεν υπάρχει ουσιαστικός τρόπος άμυνας των δανειοληπτών. Οι δανειολήπτες, με τις ανακοπές κατά των Διαταγών Πληρωμής, κερδίζουν, κατ’ ουσίαν, μόνο χρόνο και όχι μια μόνιμη λύση για τη διευθέτηση του χρέους τους».

Τι θα συμβουλεύατε να κάνει κάποιος που βρίσκεται σε αυτή τη θέση;
«Να εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα που έχει στη διάθεσή του και παράλληλα να προτείνει μια βιώσιμη λύση στην τράπεζα, που δεν θα τη φέρνει σε δυσμενέστερη θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση πλειστηριασμού. Ευελπιστώ ότι οι δικαστές μας θα αντιληφθούν, σε σχετικές δίκες, ότι ο νέος Πτωχευτικός Νόμος δεν είναι το πρόσφορο και κατάλληλο μέτρο για την αντιμετώπιση της αδυναμίας εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεων των νοικοκυριών, ιδίως μιας αδυναμίας που προκλήθηκε αναιτίως, εξαιτίας της πανδημίας και της προηγηθείσας παρατεταμένης οικονομικής κρίσης».

Τα funds, τα οποία έχουν αγοράσει κόκκινα δάνεια του προγράμματος «Ηρακλής», έχουν ζητήσει απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ των ακινήτων των συγκεκριμένων δανείων. Η απαίτηση αυτή δεν θίγει το δικαίωμα της ισονομίας;
«Προφανώς».

Τι ορίζει το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο για τη ρύθμιση χρεών;
«Σε γενικές γραμμές, το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο ορίζει ότι άπαντες (φυσικά και νομικά πρόσωπα με οποιαδήποτε δραστηριότητα) θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, μέσω του δικηγόρου τους, ώστε “να λάβουν τη 2η ευκαιρία”, απαλλασσόμενοι από τις οφειλές τους, μέσω της ρευστοποίησης της περιουσίας. Η απαλλαγή οφειλών θα επέρχεται:

α) σε 1 έτος μετά την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης, στην περίπτωση που ο οφειλέτης διαθέτει περιουσία η οποία και θα ρευστοποιηθεί κατά την πτώχευση. Σε αυτή την περίπτωση, ο οφειλέτης καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 1 έτος το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει το 5πλάσιο των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
Ή β) σε 3 έτη μετά την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης, στην περίπτωση που ο οφειλέτης δεν διαθέτει περιουσία ή διαθέτει περιουσία μικρής αξίας, η οποία και θα ρευστοποιηθεί κατά την πτώχευση. Σε αυτή την περίπτωση, ο οφειλέτης καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 3 έτη το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης».

Πώς λειτουργεί η νέα πλατφόρμα για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών;
«Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση της νέας πλατφόρμας για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών είναι η απουσία συντονιστή-διαμεσολαβητή. Αντί να αναβαθμιστεί ο ρόλος του συντονιστή-διαμεσολαβητή, τα διαφωνούντα μέρη καλούνται να λύσουν τη διαφορά τους μέσα από την πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ, χωρίς κάποιος τρίτος να διευκολύνει ή να συντονίζει τις διαπραγματεύσεις. Ήδη ο εξωδικαστικός μηχανισμός είχε στεφθεί με αποτυχία, τώρα ίσως αυτή να είναι απόλυτη».

Ποιες, κατά τη γνώμη σας και την εμπειρία σας, θα είναι οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με την εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα;
«Ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας θα είναι η ταφόπλακα της μικρομεσαίας επιχείρησης. Πτωχεύοντας και όντας στιγματισμένοι στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ, θα είναι αδύνατον να δανειοδοτηθούν και άρα να ξεκινήσουν εκ νέου την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, όπως “ευαγγελίζεται” ο Πτωχευτικός Κώδικας. Αν αναλογιστούμε ότι στην Ελλάδα ως μικρομεσαία επιχείρηση νοούνται κυρίως μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, οι επιχειρηματίες και οι οικογένειές τους είτε θα υπαλληλοποιηθούν είτε θα οδηγηθούν στην ανεργία».

Ποιους θα ωφελήσει πραγματικά ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας;
«Κατ’ ουσίαν κανέναν. Γιατί οτιδήποτε δεν φέρνει κοινωνική συνοχή και ευρύτερη κοινωνική αποδοχή, θα τύχει αντιδράσεων και δεν περάσει αναίμακτα. Οι μάχες δίνονται πάντα στα δικαστήριά μας και ξέρουμε όλοι πόσο αργεί η απονομή Δικαιοσύνης στη χώρα μας».