Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας για θέματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημιούργησε τον Μηχανισμό Καταγραφής Καταγγελιών για παράνομες επαναπροωθήσεις πολιτών τρίτων χωρών, με σκοπό να καλύψει την απουσία ενός επίσημου συστήματος καταγραφής των καταγγελιών και να ενισχύσει τη λογοδοσία.

Ο Μηχανισμός Καταγραφής Καταγγελιών παράνομων επαναπροωθήσεων δημοσιοποίησε την πρώτη του έκθεση, τα ευρήματα της οποίας είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και επιβεβαιώνουν εκθέσεις που έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν σχετικά με τα pushbacks, επισημαίνοντας ότι μέσα σε τρία χρόνια, από τον Απρίλιο του 2020 έως τον Οκτώβριο του 2022, 2.157 άνθρωποι έγιναν θύματα παράνομων επαναπροωθήσεων σε ελληνικό έδαφος.

Σύμφωνα με την έκθεση του Μηχανισμού, διαπιστώθηκε ότι μέσα στο διάστημα από τον Απρίλιο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2022, πραγματοποιήθηκαν 50 περιστατικά pushbacks, τα οποία προέκυψαν από 58 μαρτυρίες ανθρώπων. Οι 43 εκ των 58 μαρτύρων υποστήριξαν ότι ήταν οι ίδιοι θύματα των παράνομων επαναπροωθήσεων, οι οποίες αφορούν τουλάχιστον 2.157 θύματα.

Οι περισσότερες επαναπροωθήσεις έγιναν το 2022, οπότε και καταγράφηκαν 28 περιστατικά pushbacks, ενώ γίνεται αναφορά για συνολικά 11 ακόμα το 2021 και το 2020. Πρωταγωνιστής για ακόμη μια φορά είναι ο Έβρος, όπου καταγράφηκαν 24 τέτοια περιστατικά, ενώ 13 φέρεται πως έλαβαν χώρα σε θαλάσσια περιοχή κοντά σε νησιά.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, από τους 43 μάρτυρες-θύματα των παράνομων επαναπροωθήσεων, οι 23 ήταν τότε ευάλωτα πρόσωπα, δηλαδή ανήλικα (συνοδευόμενα ή μη), άμεσους συγγενείς θανόντων σε ναυάγια (γονείς, αδέλφια, τέκνα και σύζυγος), άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι, εγκυμονούσες, μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα τέκνα, θύματα εμπορίας ανθρώπων, άτομα με σοβαρή ασθένεια, άτομα με νοητική ή ψυχική αναπηρία, άτομα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, άτομα που έχουν υποστεί βιασμό ή άλλες σοβαρές μορφές σεξουαλικής βίας, άτομα που έχουν υποστεί άλλες σοβαρές μορφές ψυχολογικής ή σωματικής βίας, όπως τα θύματα ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων, και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

Ανάμεσα στα 43 θύματα, επίσης, περιλαμβάνονται 6 αναγνωρισμένοι, στην Ελλάδα, πρόσφυγες και 5 καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο, ενώ η πλειονότητα κατάγεται από την Συρία και το Αφγανιστάν, χώρες στις οποίες καταγράφονται υψηλά ποσοστά μετανάστευσης.

«Οι χώρες καταγωγής των φερόμενων θυμάτων […] περιλαμβάνονται στις χώρες των οποίων οι πολίτες […] λαμβάνουν τα υψηλότερα ποσοστά θετικών αποφάσεων αναγνώρισης προσφυγικού καθεστώτος στην Ελλάδα και την Ε.Ε. Ως εκ τούτου, τα φερόμενα θύματα θα είχαν τις ανάλογες πιθανότητες να αναγνωριστούν ως δικαιούχοι προσφυγικού καθεστώτος στην Ελλάδα, αν, όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες τους, δεν είχαν πέσει θύματα άτυπων αναγκαστικών επιστροφών», συμπεραίνει μεταξύ άλλων η έκθεση.

Βία από τις κρατικές Αρχές

Εκπληκτικό είναι επίσης το γεγονός ότι από τους 58 μάρτυρες, οι 51 κατήγγειλαν ότι υπέστησαν βία, είτε σωματική είτε λεκτική, το 65% αυτών από ένστολους, δηλαδή από τις ελληνικές αρχές, ενώ μικρότερο ποσοστό ανέφερε ότι του ασκήθηκε βία από άτομα με πολιτικά ρούχα.

Στις μαρτυρίες που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής αναφέρεται η συμμετοχή τόσο ένστολων όσο και ατόμων με πολιτικά ρούχα στα περιστατικά pushbacks, πράγμα που ενισχύει τις αναφορές ότι ενδέχεται να συμμετέχουν σε αυτά πολίτες μη έχοντες αναλάβει νόμιμα δημόσια εξουσία.

Μεταξύ των θυμάτων περιλαμβάνονται και 7 Τούρκοι πολίτες, που εγκατέλειψαν την Τουρκία, για να αποφύγουν διώξεις λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων, ωστόσο καταγγέλλουν ότι η Ελλάδα τους επαναπροώθησε βίαια στην Τουρκία με αποτέλεσμα 3 εξ αυτών να συλληφθούν από τις τουρκικές αρχές.

Από τις μαρτυρίες που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής, η πλειονότητα των θυμάτων ανέφερε ότι έχουν προσπαθήσει να αποκτήσουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, ωστόσο τα στοιχεία τους δεν έχουν καταγραφεί από τις αρμόδιες αρχές. Ορισμένα από τα θύματα μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι είναι αναγνωρισμένοι στην Ελλάδα δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, γεγονός που καθιστά την προώθηση τους πίσω στη χώρα καταγωγής τους ή σε τρίτες χώρες, παραβίαση της αρχής μη επαναπροώθησης, που ορίζεται από διεθνείς συμβάσεις

Ταυτόχρονα, ο Μηχανισμός, βάσει των μαρτυριών, παρατηρεί και καταγράφει στην έκθεσή του ένα επαναλαμβανόμενο πλαίσιο, βάσει του οποίου πραγματοποιούνται οι επαναπροωθήσεις, οι οποίες «έχουν οργανωμένο χαρακτήρα και συγκεκριμένα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά».

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος, ο οποίος ακολουθείται για την πραγματοποίηση των παράνομων επαναπροωθήσεων, για τις οποίες επιστρατεύεται ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμός (βαρέα οχήματα, πλωτά σκάφη κ.ά.) αλλά και συγκεκριμένες κτηριακές εγκαταστάσεις, έχει συγκεκριμένα στάδια.

Τις περισσότερες των περιπτώσεων, αφού εντοπιστεί η ομάδα προσφύγων από τις Αρχές, αυτοί μεταφέρονται σε κάποια δομή, όπου και κρατούνται, ενώ στη συνέχεια μεταφέρονται στο σημείο από όπου και ολοκληρώνονται τα pushbacks.

Σε κάποιες, ωστόσο, μαρτυρίες, κυρίως όταν ο εντοπισμός γίνεται στη θάλασσα ή πολύ κοντά στη συνοριακή περιοχή του ποταμού Έβρου, αναφέρθηκε ότι η άτυπη αναγκαστική επιστροφή πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τον εντοπισμό.

Όλα τα παραπάνω, οδηγούν αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι τα 2.157 θύματα pushback είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, δεδομένου ότι ερευνήθηκαν μόλις 58 περιπτώσεις ανθρώπων για να προκύψει αυτός ο αριθμός.

Είναι πλέον εξόφθαλμη η τακτική της Κυβέρνησης, η οποία δεν διστάζει να παραβιάσει ακόμη και διεθνείς συμβάσεις και κανονισμούς, θέτοντας σε κίνδυνο την εικόνα της στο εξωτερικό (στο εσωτερικό είναι καλά προστατευμένη) προκειμένου να απαλλαχθεί από αυτούς τους ανεπιθύμητους «εισβολείς». Αλήθεια, γιατί τόσο μίσος για τους ξεριζωμένους;