Τα πανό και οι αφίσες των υποψήφιων προέδρων Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και Ταγίπ Ερντογάν δεσπόζουν προεκλογικά στην Κωνσταντινούπολη. Η στρατηγική του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στηρίζεται σε υποσχέσεις και παροχές, του Ταγίπ Ερντογάν στο κύρος. «Εμείς αρμόζουμε στην νέα εκατονταετία της Τουρκίας» αναγράφουν τα πανό του.

Με μία ιστορική πόλωση, με βαθιά οικονομική κρίση, με το κόμμα του να καταγράφει (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις) πτώση περίπου 11% σε σχέση με τις εκλογές του 2018, το βράδυ των εκλογών παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, με πολλούς να φοβούνται εκτός από νοθεία και επεισόδια. Στις προεδρικές εκλογές σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον Κιλιτσντάρογλου. Δεν είναι τυχαίο που ο ίδιος έκανε έκκληση στους ψηφοφόρους του: «Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών μην βγείτε από τα σπίτια σας εκείνο το βράδυ».

Μια ανάσα πριν από τις διπλές εκλογές στην Τουρκία, προεδρικές και βουλευτικές, μιλήσαμε με τον Χακάν Γκιουνές, υποψήφιο βουλευτή, υπεύθυνο εξωτερικής πολιτικής του Εργατικού Κόμματος Τουρκίας (TIP), που ιδρύθηκε το 2017, και συντονιστή του κόμματος στις σεισμόπληκτες περιοχές. To EKT ανήκει στη «Συμμαχία Εργασίας και Ελευθερίας» μαζί με το Πράσινο Αριστερό Κόμμα (που είναι συνασπισμός πέντε κομμάτων και συμπεριλαμβάνει τους υποψήφιους βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών -HDP).

Χακάν Γκιουνές

Συνέντευξη στη Νίκη Τσιλιγκίρογλου

-Πρόσφατα σε μία διαμαρτυρία, στην περιοχή Άκκουγιου, είχατε μία περιπέτεια, σας συνέλαβαν.  

Στο Άκκουγιου, κοντά στην Μερσίνη, έχουν κτίσει, σε συνεργασία με τη Ρωσία, ένα εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Αποτελείται από τέσσερις αντιδραστήρες, ο πρώτος από αυτούς θα τεθεί σε λειτουργία τις επόμενες μέρες. Παρά τις αντιδράσεις που υπάρχουν εδώ και χρόνια συνέχισαν και, πλέον, σε αυτό το στάδιο το ζήτημα είναι σοβαρό. Στη Μερσίνη έχει δημιουργηθεί μία πλατφόρμα συλλογικοτήτων κατά του εργοστασίου, την ημέρα των εγκαινίων, όπου θα συμμετείχαν διαδικτυακά ο Πούτιν και ο Ερντογάν, πήγαμε όλοι μαζί, για να εξηγήσουμε στους συγκεντρωμένους πολίτες πόσο σημαντικό είναι να μην λειτουργήσει. Ήταν  μία ανοιχτή τελετή, δεν μας επέτρεψαν να μπούμε, μας σταμάτησαν παράνομα, μας είπαν ψέματα πως υπήρχε εισαγγελική εντολή. Η αλήθεια είναι πως μας εμπόδισαν με μία πολιτική απόφαση. Προφυλακιστήκαμε για ένα διάστημα, χωρίς να υπάρχει επίσημη καταγραφή από την εισαγγελία.

-Πως βλέπετε να επιλύονται τα ζητήματα της Τουρκίας με την Ελλάδα;

Τα βασικά θέματα εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είναι με την Ελλάδα, το ίδιο συμβαίνει αντίστοιχα με την Ελλάδα. Από το 1960, από το θέμα της Κύπρου, με μία επιδείνωση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα με τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες. Αυτά μπορούν να διευθετηθούν με ευκολία, μόνο που και στις δύο πλευρές κυβερνούν εθνικιστικές εξουσίες που δεν είναι υπέρ των λύσεων. Δημιουργούν πόλωση  με μία πολιτική μίσους για να παραμείνουν στη εξουσία. Παρόλα αυτά όποτε συμβαίνει κάτι δυσάρεστο ή  και ευχάριστο είμαστε κοντά οι δύο λαοί, με τους έλληνες έχουμε πολλά κοινά.

Είτε πρόκειται για το Κυπριακό, είτε για τις  οικονομικές ζώνες, είτε για τα 12 μίλια, είτε για τον αφοπλισμό των νησιών, υπάρχουν πολλές και απλές λύσεις.  Ας πούμε στο Κυπριακό υπήρχε το σχέδιο Ανάν, για τα θαλάσσια σύνορα υπάρχει ως βάση, το διεθνές δίκαιο το οποίο έχει πολύ καλές ενδιάμεσες συμφωνίες αρκεί και οι δύο πλευρές να αποζητούν ταυτόχρονα τη ρύθμιση.

Οι δεξιές κυβερνήσεις δεν επιδιώκουν τη λύση. Τα ζητήματα μπορούν να τα επιλύσουν τα συνδικάτα, οι κοινωνικές οργανώσεις και οι λαοί. Η Τουρκία και η Ελλάδα δεν είναι ούτε πλούσιες αλλά ούτε και φτωχές χώρες, αλλά δυστυχώς συνεχώς επενδύουν σε εξοπλισμούς. Μόλις αγοράζει η Τουρκία ένα νέο όπλο, αγοράζει και η Ελλάδα. Ξοδεύουν πολλά χρήματα με αποτέλεσμα να πιέζουν τους προϋπολογισμούς τους. Έχουμε στόχο εκτός από την Ελλάδα να καλέσουμε και τις άλλες γειτονικές χώρες να μειώσουν τα έξοδα των εξοπλισμών τους, αυτό είναι κεντρικό σημείο της προεκλογικής μας εκστρατείας. Όσοι πιστεύουν στην ειρήνη γνωρίζουν πως αν υπάρχει θέληση όλα επιλύονται. Ειλικρινά τα ζητήματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν είναι τα δυσκολότερα του κόσμου, επιδέχονται λύσεων με εύκολο και απλό τρόπο.

-Ποια είναι η θέση σας στο θέμα των προσφύγων;

Αναφορικά με τους πρόσφυγες υπάρχει η συμφωνία με την ΕΕ. Θέλουμε να καταργηθεί γιατί δεν μοιραζόμαστε ισότιμα την ευθύνη. Σε μικρό χρονικό διάστημα ήρθαν πολλοί πρόσφυγες στην Τουρκία, αυτό δεν συνέβη σε καμία άλλη χώρα.  Ήρθαν πρόσφυγες και μετανάστες, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν σοβαρά ζητήματα στον κοινωνικό ιστό. Επηρέασαν τις τιμές των ενοικίων, αλλά και τους μισθούς επειδή εργάζονται με εξαιρετικά χαμηλά μεροκάματα,. Δεν θέλουμε ανοιχτά σύνορα, δεν το βρίσκω ρεαλιστικό. Για λόγους ασφάλειας πρέπει το κράτος να εφαρμόζει έναν έλεγχο, για τους τζιχαντιστές και άλλους, επιπλέον θέλουμε να γίνεται ένας διαχωρισμός μεταξύ πρόσφυγα και μετανάστη. Όσοι κινδυνεύουν να πεθάνουν, έχουν υποστεί βία από τα καθεστώτα των χωρών τους ή αντιμετωπίζουν ποινές θανάτου, όσοι το σκάνε από εμφύλιες συρράξεις εννοείται πρέπει να τους δεχόμαστε  χωρίς διαπραγμάτευση.  Στην περίπτωση των προσφύγων ασκείται πίεση στην Τουρκία, τελικά ωστόσο δεν μπορεί μόνη της να  διαχειριστεί το θέμα,  πρέπει να υπάρχει διαμοιρασμός ευθύνης.

Στην Τουρκία, την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο βιώνουμε την πίεση από τις μεταναστεύεις που έχουν δύο βασικούς λόγους, την κλιματική αλλαγή και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους της Αμερικής, συνεπικουρούμενης από τις ιμπεριαλιστικές χώρες της Ευρώπης. Για παράδειγμα αντί να δημιουργούν συνθήκες κατευνασμού του πολέμου  στη Συρία, προσφέρουν βοήθεια σε όπλα, υποστηρίζουν τους τζιχαντιστές.  Ναι, ήταν δικτάτορας ο Άσαντ, αλλά, γίναμε θεατές σε ένα μεγαλύτερο χάος που δημιουργήθηκε. Με τους άλλους δικτάτορες, με τους οποίους συνεργάζονται, δεν είχαν κανένα ζήτημα, για παράδειγμα με τη Σαουδική Αραβία.  Η πολιτική υποκρισία της ΕΕ στην Μέση Ανατολή από την Αίγυπτο μέχρι τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, δημιούργησε μεγάλα κύματα μετανάστευσης , η ιμπεριαλιστική πολιτική είναι ένας σημαντικός παράγοντας μετανάστευσης. Πρέπει να δώσουμε ένα τέλος σε αυτό, οι άνθρωποι να μένουν στον τόπο που γεννήθηκαν.

Ο δεύτερος λόγος είναι η κλιματική αλλαγή που έχει και αυτή έναν σημαντικό ρόλο. Πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας. Σε αυτό το ζήτημα δεν μπορούμε να πούμε θα τους πάρουμε όλους και θα τους βάλουμε κάπου ή θα τους στείλουμε πίσω, θα ήταν άκρως απλουστευτικό, σχεδόν παιδικό. Δεν είναι κάτι που μπορεί να το ρυθμίσει μια χώρα από μόνη της. Πρέπει όμως να βρούμε τρόπους ώστε να δρομολογηθεί δεν είναι κάτι που μπορεί να επιλυθεί εύκολα και άμεσα.

-Στον πόλεμο Ρωσίας - Ουκρανίας πώς αξιολογείτε τη θέση της Τουρκίας;

Μπορεί να φαίνεται ως μία ουδέτερη θέση, αλλά, εμείς θεωρούμε ότι η κυβέρνηση λειτουργεί ως κυβέρνηση ευκαιριών. Στην Ουκρανία πριν τον πόλεμο υπήρχαν εχθροπραξίες, η κυβέρνηση πουλούσε όπλα εκεί και ταυτόχρονα είχε επαφές με τη Ρωσία για το πυρηνικό εργοστάσιο.

Παράλληλα, υπήρχαν διαφορές με τη Δύση. Ο Ερντογάν δεν αναγνώρισε το καθεστώς της Κριμαίας αλλά, συνέχισε να έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Αυτή δεν είναι μία αποδεκτή πολιτική, δεν μπορεί να πουλάς όπλα σε εμπόλεμες χώρες. Λόγω του ζητήματος που έχει  με τη Δύση, ακολουθεί μία πολιτική ισορροπιών.

-Υπάρχει μια απόσταση στην τουρκική κοινωνία σε σχέση με τους Κούρδους;

Αρχικά είναι διαφορετικό θέμα η εγγύτητα στα κουρδικά κινήματα και άλλο η εγγύτητα του τουρκικού με τον  κουρδικό λαό. Βασικά είναι περίπλοκο, όσοι δεν είναι Τούρκοι, και είναι πολλοί,  υπάρχουν οι Κιρκάσιοι, οι Λαζοί, οι Άραβες, και άλλοι, με όλους αυτούς κατά καιρούς αυξάνει η δόση του εθνικισμού και οι εντάσεις στην καθημερινότητα. Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία, ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός δεν ζούσαν στην ίδια γειτονιά, στον ίδιο δρόμο. Στην Τουρκία η κατάσταση είναι διαφορετική και αυτό είναι μεγάλη τύχη για  την επίλυση του κουρδικού. Εδώ μένουμε στις ίδιες γειτονιές, μοιραζόμαστε τα φαγητά μας, υπάρχουν σχέσεις και γάμοι μεταξύ τούρκων και κούρδων.

Η αλήθεια είναι πως ακολουθήθηκαν σκληρές πολιτικές και από την άλλη σπάνια καταφέρνουμε να έχουμε έναν ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο, δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Ζούμε μία από τις μακροβιότερες 5-6 συρράξεις στον κόσμο. Η ένοπλη πάλη εντός της χώρας, δεν είναι κάτι απλό. Ένα τμήμα των πολιτών έχει μία τάση αποκλεισμού στο θέμα των Κούρδων, αλλά, ευτυχώς, είναι σε μικρή κλίμακα. Στα πολιτικά κινήματα συνυπάρχουν Τούρκοι και Κούρδοι, είναι θετικό αυτό. Μάλιστα Κούρδους συναντούμε και στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP)  και στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης  (AKP) και στο δικό μας Κόμμα, και στο Πράσινο Αριστερό Κόμμα (YSP), στο Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), εκτός από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP). Είναι υγιές για μία κοινωνία, αλλά, το ζήτημα χρήζει πολιτικής επίλυσης.  Το ΚΕΔ αποκαλεί τρομοκράτες κάθε μέλος του ΔΚΛ (HDP), αυτόν την εθνικιστική ρητορική χρησιμοποιεί πολλές φορές και το ΚΔΑ  (AKP), καθώς και η εθνικιστική πτέρυγα του ΡΛΚ (CHP). Αυτή η ρητορική δημιουργεί διαχωρισμό στην κοινωνία μόνο που, ευτυχώς, μεγάλα τμήματά της έχουν διαφορετική οπτική.

-Οι δεσμοί της Τουρκίας με την ΕΕ;

Εδώ θέλω να διευκρινίσω πως δεν βλέπουμε με τον ίδιο τρόπο την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Απορρίπτουμε όλες τις σχέσεις με το ΝΑΤΟ και θέλουμε να φύγει από την Τουρκία, δεν θέλουμε κανέναν στρατιωτικό συνασπισμό στη χώρα μας. Αναφορικά με την ΕΕ, γενικά συμφωνούμε με τα προγράμματα εκπαίδευσης, υγείας καθώς και με την κατάργηση των συνόρων για την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και προϊόντων μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Επίσης, θεωρούμε θετική την συμβολή της για την ειρήνη στην Ευρώπη και τον κόσμο. Από την άλλη βλέπουμε να πορεύεται προς την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου, υπό αυτήν την έννοια πιστεύουμε ότι βλάπτει τις υποδομές χωρών, όπως διαπιστώνουμε στο παράδειγμα της Βουλγαρίας. Οι πολίτες της προτιμούν να εργάζονται στη Γερμανία για χίλια διακόσια δολάρια αντί να πάρουν έναν μισθό τριακοσίων δολαρίων στη Βουλγαρία. Ως αποτέλεσμα διαλύονται οι υποδομές, η γεωργία…  Σε αυτό το πρόσωπο της ΕΕ είμαστε αντίθετοι. Η προσχώρηση μας αυτή τη στιγμή δεν είναι ένα ρεαλιστικό σχέδιο, αλλά, με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πιθανά να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.

Είμαστε υπέρ των πολιτικών που εξασφαλίζουν την εγγύτητα των  λαών, την κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση, αλλά, θα είμαστε αντίθετοι σε μία κοινή πολιτική που δημιουργεί μειονεκτήματα στις χώρες με αδύναμη οικονομία καθώς και σε ιμπεριαλιστικές πολιτικές. Δηλαδή, υπάρχει ένας διαχωρισμός και όχι μία a priori αποδοχή.