Το φαινόμενο δεν είναι εντελώς άγνωστο στην επιστημονική κοινότητα στον βαθμό που σε όλα τα σοβαρά κράτη, μετά από δασικές πυρκαγιές γίνονται μελέτες για τις πιθανότητες πλημμυρών, καθιζήσεων και κατολισθήσεων. Βέβαια σε κάποια σπάνια φαινόμενα στον Ελληνικό χώρο οι πιο περιγραφικές λέξεις είναι οι αγγλικές, στην περίπτωσή μας οι Mudslide και Landslide. Στην Ελλάδα δημοσιογραφικά συνήθως λέμε πως «έπεσε το βουνό», κάτι που είναι περιγραφικό, αλλά δεν θέτει την επιστημονική πτυχή του ζητήματος.

Mudslide αποκαλείται το φαινόμενο όταν ένα ποτάμι λάσπης κατεβαίνει από τα ορεινά μιας περιοχής στα πεδινά μεταφέροντας μικρά αντικείμενα όπως πέτρες και κλαδιά. Landslide αποκαλείται το φαινόμενο μεγαλύτερη έντασης όπου το έδαφος κατεβαίνει με τους χειμμάρους, παρασύροντας δέντρα και μεταφέροντας βράχους πολλών τόνων κινούμενο από τα ορεινά μιας περιοχής στα πεδινά. Είναι με λίγα λόγια το πιο καταστροφικό σενάριο της διολίσθισης μεγάλων κομματιών γης με φερτά υλικά προς τα κάτω.

Στις περιοχές που έχουν καεί από δασικές πυρκαγιές το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο, καθώς το έδαφος αποκτά ένα επιπλέον στρώμα από την φωτιά όταν αυτή καίει χαμηλή βλάστηση, που καθιστά το χώμα αδιάβροχο, με αποτέλεσμα η καμένη έκταση να μην μπορεί να τραβήξει νερό. Σχηματίζονται ρυάκια και χείμμαροι που μπορούν να κατεβάσουν ένα ολόκληρο βουνό και να πέσουν πάνω σε κατοικημένες περιοχές. Είναι επείγον να γίνουν μελέτες κοντά στις κατοικημένες περιοχές που παρατηρούσε η Κυβέρνηση να καίγονται και πλέον εμφανίζουν μειωμένη δυνατότητα αποστράγγισης των υδάτων.  

Πριν πάμε στο παράδειγμα του Montesito που υπέστη αυτή ακριβώς την καταστροφή, οφείλουμε να σας ενημερώσουμε πως υπάρχουν μέτρα προστασίας των οικισμών που βρίσκονται σε κίνδυνο από τις πλημμύρες και την καθίζηση εδαφών σε μεγάλη κλίμακα. Μπορείς να οργώσεις τις καμένες εκτάσεις ή να βελτιώσεις την αποστράγγιση του εδάφους με κοπριά, μπορείς να αμβλύνεις την γωνία ενός λόφου ή βουνού με έργα για να μειώσεις την δυνατότητα αποκόλλησης μεγάλων κομματιών γης, μπορείς να αποκόψεις τις κορυφές των βουνών πριν τις βροχές, να οριοθετήσεις προς τα που θα κινηθούν οι χείμμαροι ή να δημιουργήσεις μεγάλες γούβες μετά τους πρόποδες των βουνών, ώστε να προστατέψεις τις κατοικίες και να βεβαιωθείς πως τυχόν μεγάλοι βράχοι και δέντρα θα κολλήσουν εκεί και δεν θα κατευθυνθούν στις κατοικημένες περιοχές. Βέβαια στην περίπτωση του Μοντεσίτο είχαν συμβεί πολλά από τα παραπάνω, όμως απλά μετρίασαν την οξύτητα του φαινομένου. Η δύσκολη στιγμή ήταν όταν έπεσε η κεραία τηλεφωνίας, με την οποία λειτουργούσε η αμερικάνικη εκδοχή του 112. Έτσι δεν μπόρεσε να ειδοποιηθεί κανείς.

Πρέπει από... χθες να δημιουργηθούν ζώνες εκκένωσης, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν πριν τις βροχές αν οι κατοικίες τους είναι στο μονοπάτι των χειμμάρων και των φερτών υλών που θα κουβαλήσουν σε περίπτωση καταρρακτώδους βροχής. Αυτά είναι κοινή γνώση, τα γνωρίζει οποιοσδήποτε με πρόσβαση σε υπολογιστή ή ενδιαφέρον για την Πολιτική Προστασία. Η Κυβέρνηση λέει πως θα ενεργοποιήσει το 112. Τώρα όμως είναι η ώρα για μελέτες επικινδυνότητας και όχι για να μας καθησυχάσει η Κυβέρνηση με ενεργοποίηση του 112...

Τα δύο ντοκιμαντέρ που ακολουθούν μπορούν να σας δώσουν μια μικρή και πικρή γεύση του τι περιμένουμε.

Το άρθρο αυτό ξεκίνησε να γράφεται από χθες, Δευτέρα 4/9, πριν υπάρξει σαφής πρόβλεψη για τα γεγονότα του Βόλου και του Πηλίου. Περιμέναμε όμως σφοδρές βροχωοπτώσεις. Καθώς μπορούν να γίνουν υπολογιστικά μοντέλα παραμετροποιώντας τα χιλιοστά της βροχής και ποιο είναι το σημείο υπερχείλισης ποταμών, αυτό που δεν μπορεί να ληφθεί εύκολα υπ' όψιν είναι οι υποδομές των Δήμων. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζονται επιστημονικές μελέτες. Το ζήτημα των πλημμύρων μετά από δασικές πυρκαγιές δεν είναι κάποια κρυφή γνώση που την φυλάνε σοφοί ντυμένοι με κελεμπίες σε μυστικιστικές τελετές. Υπάρχουν επιστήμονες καταρτισμένοι που εργάζονται για το Δημόσιο, οι οποίοι προφανώς είτε δεν πήραν εντολή να προβούν σε μελέτες για το πως επηρέασαν οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές την δυνατότητα του χώματος να απορροφά νερό, είτε δεν εισακούστηκαν. Καθώς τα καμένα στρέμματα στον Έβρο και δευτερευόντως στην Ρόδο είναι πολλαπλάσια του Βόλου, πρέπει να γίνουν μελέτες στις περιοχές που έχουν πληγεί από δασικές πυρκαγιές για τα πλημμυρικά φαινόμενα. 

Φανταστείτε πως στην πόλη του Βόλου και το Πήλιο που βλέπουμε αυτή την εικόνα καταστροφής, δεν έχουμε εικόνα κατά πόσο επηρέασαν οι φωτιές του καλοκαιριού τα πλημμυρικά φαινόμενα (πιθανότερο σε ορισμένες περιοχές του Πηλίου), ούτε έχουμε γνώση αν είχαν γίνει οι απαιτούμενες μελέτες. Πρέπει να υπάρξει λογοδοσία, πρωτίστως για τις κυβερνητικές ευθύνες και δευτερευόντως για τις ευθύνες των μεγαλύτερων δήμων. Οι μικροί δήμοι φυσικά δεν έχουν την δυνατότητα για μελέτες ή μεγάλα έργα τέτοιου επιπέδου.

Η περίπτωση του Βόλου και του Πηλίου φαίνεται να αφορούν Mudslides ή ποτάμια λάσπης. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε ενημέρωση αν στην περίπτωση του Πηλίου είχαμε και πτώσεις μεγάλων βράχων που παρασέρνονταν από τους χειμμάρους καταλήγοντας στα πεδινά περνώντας μέσα από οικισμούς. 
Να πούμε σε κάθε τόνο και ύφος, πως ακόμα και οι «φυσικές καταστροφές» προλαμβάνονται και μετριάζονται. Ο όρος «φυσική καταστροφή» δεν σημαίνει πως οι κρατούντες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Σημαίνει πως μια φυσική συμπεριφορά του καιρού δεν αντιμετωπίστηκε με τον τρόπο που έπρεπε και κατέληξε σε απόλυτη καταστροφή. Αντίθετα ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο στην συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως κάποιες φορές ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Μπορεί αλλά δεν θέλει ο «άνθρωπος» και η ιστορία δείχνει πως η Πολιτική Προστασία είναι στα χειρότερα δυνατά χέρια.

Κλείνοντας να ενημερώσουμε την Κυβέρνηση ρατσιστών πως οι πρόσφυγες δεν βάζουν πλημμύρες και βροχές.