Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός της Ελλάδας επειδή δεν μπορεί να είναι αυτοκράτορας, προέβη σε μια ντροπιαστική για τον επιστημονικό κόσμο δήλωση.

Ο πρωθυπουργός δήλωσε από το βήμα της Βουλής πως η ΕΜΥ και το Εθνικό Αστεροσκοπείο θα υπαχθούν στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, ώστε οι επιστήμονες να είναι υπόλογοι για τις επιστημονικές τους κρίσεις!

Πριν προβάλουμε την δήλωση, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα. Οι επιστήμονες συμβουλεύουν την κυβέρνηση, όπως την συμβούλευσαν και δεν εισακούστηκαν στα ζητήματα των πλημμυρών.

Δεν είναι υπόλογοι σε κανέναν παρά μόνο στα οικεία πειθαρχικά όργανα. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να ποδηγετεί την επιστήμη ή να ορίζει στους επιστήμονες τι θα δηλώσουν και τι όχι.

Δεν πρέπει να ζήσουμε ξανά το χάλι της επιτροπής υγειονομικών, που ρωτούσαν οι δημοσιογράφοι τους επιστήμονες κάτι που αφορούσε την επιστημονική τους επάρκεια και απαντούσαν για τις δυνατότητες του κράτους να κάνει το σωστό.

Η χώρα χρειάζεται ανεξάρτητους ακαδημαϊκούς και επιστήμονες. Δεν χρειάζεται «γαλάζιους» επιστήμονες που θα κρύβουν ενοχλητικές αλήθειες.

Η αντιδημοκρατική δήλωση του πρωθυπουργού

Από το 44ο λεπτό του βίντεο έως το 45ο λεπτό βρίσκεται η επίμαχη δήλωση.

«Αναζητούμε την επιστημονική γνώση, αλλά τη θέλουμε ενσωματωμένη στο Υπουργείο, το οποίο έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην αντιμετώπιση των κρίσεων. Η ΕΜΥ και το Εθνικό Αστεροσκοπείο θα υπάγονται στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης. Δεν τους στερεί αυτό την ανεξαρτησία τους και τη δυνατότητα να ασκούν το ερευνητικό τους έργο. Αλλά εγώ θέλω όλους τους ειδικούς στο ίδιο δωμάτιο, να ακούω τις προβλέψεις τους, έτσι ώστε όλοι να είναι υπόλογοι και να μη λένε εκ των υστέρων, α εμείς τα είπαμε αλλά δεν μας άκουσαν».

ΕΓΩ, θέλω όλους τους ειδικούς στο ίδιο δωμάτιο (…) ώστε όλοι να είναι υπόλογοι

Σοβαρά κύριε πρωθυπουργέ; Αρχίσαμε πάλι τα ΕΓΩ; Η επιστημονική γνώμη και γνώση δεν πρέπει να φιμώνεται.

Οι οργανισμοί αυτοί δρουν υπό καθεστώς ακαδημαϊκής ελευθερίας και η κίνηση αυτή αποτελεί κυβερνητικό πραξικόπημα.

Το κείμενο των επιστημόνων και ερευνητών του ΕΑΑ 

Εμείς, οι επιστήμονες και οι ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.), φέρνουμε επειγόντως υπόψη σας μια άκρως ανησυχητική πρόσφατη εξέλιξη σχετικά με τον οργανισμό μας και ζητάμε τη στήριξή σας.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι ένα δημόσιο ερευνητικό κέντρο με μακρόχρονη ιστορία πάνω από 180 χρόνια, αποτελώντας ουσιαστικά το πρώτο ερευνητικό ίδρυμα του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Όπως πολλοί από εσάς γνωρίζετε, μερικά από τα βασικά του θέματα περιλαμβάνουν την Αστρονομία, την Αστροφυσική, τις Διαστημικές εφαρμογές, το Περιβάλλον, την Ενέργεια και τη Μετεωρολογία, τη Σεισμολογία και τη Γεωδυναμική.

Το ΕΑΑ, όπως όλα τα ελληνικά ερευνητικά κέντρα, εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης. Στις 15/11/2023 η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει το ΕΑΑ από το ΓΓΓΙ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΕΚΠ), προκειμένου να υποστηρίξει τη συγκεκριμένη επιχειρησιακή του αποστολή.

Ωστόσο, αυτή η απόφαση παραβλέπει κατάφωρα το γεγονός ότι μόνο ένα πολύ μικρό κλάσμα των ερευνητών του ΕΑΑ μπορεί να συνεισφέρει με οποιονδήποτε τρόπο στην αποστολή της πολιτικής προστασίας με βάση τα πεδία εμπειρογνωμοσύνης τους.

Σας παρακαλούμε να προσθέσετε την υπογραφή σας σε αυτή την αναφορά, για να συμβάλετε στη διατήρηση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ως ζωτικής σημασίας ερευνητικού κέντρου στην Ελλάδα, διασφαλίζοντας τη συνεχή συμβολή του στην επιστημονική πρόοδο εντός του δικαιώματος έδρας του, της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Καινοτομίας.

Η απόφαση αυτή αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την πρόοδο της έρευνας στην Ελλάδα και για το ίδιο το ΕΑΑ ως ερευνητικό κέντρο, θέτοντας σε κίνδυνο την τρέχουσα τροχιά εκθετικής του ανάπτυξης για την προσέλκυση ανταγωνιστικής ερευνητικής χρηματοδότησης και την επίτευξη επιστημονικής αριστείας.

Αποκαλύπτει επίσης μια θεμελιώδη έλλειψη αναγνώρισης και κατανόησης των μοναδικών λειτουργικών και διαχειριστικών πτυχών που απαιτούνται για την επίβλεψη και την υποστήριξη ενός ερευνητικού κέντρου. Η απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη για τέτοια θέματα ενοποιείται στο μοναδικό αρμόδιο εποπτικό όργανο, τη ΓΓΕΚ.

Παρακάτω περιγράφονται εννέα επιτακτικά επιχειρήματα που μιλούν ξεκάθαρα ενάντια σε αυτήν την κίνηση:

1. Η κύρια αποστολή του ΕΑΑ, όπως περιγράφεται στο καταστατικό του, είναι η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, η οποία είναι εντελώς ασύμβατη με το  υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
2. Η υλοποίηση της κύριας αποστολής του ΕΑΑ απαιτεί ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία είναι εγγυημένη εδώ και δεκαετίες μέσω της ΓΓΕΚ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

3. Η συντριπτική πλειοψηφία (~85%) των επιστημονικών δραστηριοτήτων και επιστημονικών κλάδων που ασχολούνται από το ερευνητικό προσωπικό του ΕΑΑ δεν σχετίζονται με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
4. Τα εθνικά ερευνητικά κέντρα συνεργάζονται συχνά με υπουργεία, νομαρχίες και άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς μέσω καθιερωμένων και δοκιμασμένων διαδικασιών, χρησιμοποιώντας μνημόνια συμφωνίας (MoUs) ή προγραμματικές συμφωνίες. Ως εκ τούτου, η συνεργασία μεταξύ του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και του ΕΑΑ μπορεί να επιτευχθεί εύκολα και επιτυχώς μέσω τέτοιων διαδικασιών.
5. Ο ξεριζωμός ερευνητικού κέντρου από την εποπτεία της ΓΓΕΚ είναι πρωτοφανής στην Ελλάδα, και θα έχει σοβαρές οργανωτικές και οικονομικές συνέπειες.
6. Η υπαγωγή ενός ερευνητικού κέντρου σε ένα υπουργείο εντελώς άσχετο με την επιστημονική έρευνα είναι εντελώς αχαρτογράφητο έδαφος.
7. Βασική αρχή της καλής δημόσιας διοίκησης είναι να μην επιβάλλονται δραστικές και αχαρτογράφητες αλλαγές σε έναν ισχυρό οργανισμό.
8. Η αποσύνδεση ενός ερευνητικού κέντρου από το δίκτυο ερευνητικών κέντρων της χώρας του δεν έχει, εξ όσων γνωρίζουμε, προηγούμενο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
9. Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και ολόκληρη η ελληνική επιστημονική κοινότητα έχουν δηλώσει ομόφωνα και επισήμως τη διαφωνία τους με την απόφαση αυτή.