Θα ‘ταν μια λογικοφανής εξήγηση: Ο θύτης αντιλήφθηκε το κακό, το πέπλο έφυγε απ’ τα μάτια του, ζήτησε τη θεραπεία του απ’ το δαίμονα της τρέλας που τον οδήγησε στη δολοφονία. Αρκεί μια ελάχιστη γνώση των ψυχικών ασθενειών (τόση έχω) για να γκρεμίσει το υπέροχο, λογοτεχνικό μελόδραμα. Τα μάτια ανοίγουν στον Ηρακλή της θεόσταλτης τρέλας. Ο δαίμονας τρελαίνει στη Βίβλο των μεταφορικών εξηγήσεων. Όμως έχουμε πια 2024 και γνωρίζουμε τα βασικά.

Η ψυχική ασθένεια δεν λειτουργεί με λογικές Τζέκιλ – Χάιντ.

Ο ασθενής δεν “τρελαίνεται” ξαφνικά κι απροσδιόριστα. Συνήθως μπορεί να ζητήσει βοήθεια πριν οδηγηθεί σε πράξη. Κι εν προκειμένω, ο μαχαιροβγάλτης “ασθενής” των Αγίων Αναργύρων, είχε ήδη νοσηλευτεί, είχε ξαναϋπάρξει βίαιος, είχε την πρόσβαση και την αφορμή ν’ αναζητήσει θεραπευτική υποστήριξη πριν πάρει τη ζωή της άμοιρης κοπέλας. Δεν το έκανε πριν. Το έκανε όμως αμέσως μετά. Παράξενο;

Καθόλου. Πρώτον, η ως τώρα εκτίμηση της κατάστασης μιλάει για προσχεδιασμένη δολοφονία. Ακόμα κι αν δεν είναι έτσι ωστόσο (ακόμα δηλαδή κι αν, ως ένα βαθμό, ο δράστης αυτοσχεδίασε), οπωσδήποτε μιλάμε για προσχεδιασμένη παράδοση. Κάτω από τέτοιο πλαίσιο, πόσο παράξενη ακούγεται μια…

…επίκληση στην ψυχασθένεια;

Η καραμέλα του ψυχολογικού προβλήματος είναι καταρχάς προσβλητική για τους πραγματικούς ασθενείς. Για τους ανθρώπους που ζουν με την ψυχική ασθένεια, την πολεμούν και τη διαχειρίζονται. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι τέρατα, ούτε καρικατούρες, ούτ’ επικίνδυνοι για φίλους, συγγενείς και γείτονες. Είναι λειτουργικοί, ασφαλείς, άνθρωποι που ζουν τη ζωή τους όσο καλύτερα μπορούν. Όπως όλοι μας. Κι αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή την ασθένειά τους τη γνωρίζουν και τη διαχειρίζονται με τις κατάλληλες μεθόδους που, δόξα τω Θεώ, η επιστήμη σήμερα μπορεί και προσφέρει.

Όμως αυτό δεν είναι μια κοινή γνώση. Δεν είναι μια κοινή πεποίθηση. Ακόμα, ένα κομμάτι της κοινωνίας μεγαλύτερο απ’ όσο επιτρέπουν οι κοινωνικές φούσκες ν' αναγνωρίσουμε, μιλά για τρέλα και δεν εννοεί μια παράτολμη ενέργεια. Δεν φορτίζει τη λέξη μ’ ευγενικό χιούμορ. Μιλά για τρέλα και φοβάται, τρομάζει, προκαταβάλλεται και σχηματίζει εικόνες κακού θρίλερ. Κι αυτή ακριβώς την ισχυρή προκατάληψη προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ο γυναικοκτόνος για να πέσει στα μαλακά.

Δικαίως θ’ αναρωτηθείς:

Μια κοινωνία που φοβάται μιαν απροσδιόριστη τρέλα, πώς δημιουργεί άλλοθι στον κατ’ επίφαση ψυχασθενή;

Μοιάζει παράδοξο, αλλά το κάνει. Βλέπεις, ο δικαστής είναι άνθρωπος, όμως (τουλάχιστον θεωρητικά) είν’ ένας άνθρωπος μεγάλης ψυχραιμίας, ισχυρής επιστημοσύνης, ένας άνθρωπος που δεν τον παρασύρει εύκολα το κοινό αίσθημα. Συχνά κατηγορούνται οι νομικοί πως, στην προσπάθειά τους να δουν με ψυχρή αντικειμενικότητα, καταπίνουν συναισθηματικές καμήλες, διυλίζοντας νομικά κουνούπια. Όταν λοιπόν η κοινωνία σήμερα, βλέπει ακόμα τρελούς πίσω απ’ τους ψυχικά ασθενείς, μοιραία ο δικαστής μπορεί, στην προσπάθεια να προστατευτεί απ’ αυτή την αντιεπιστημονική γενίκευση, να οδηγηθεί στην αντίπερα όχθη. Να δει, δηλαδή, ένα θύμα ψυχικής ασθένειας πίσω απ’ την αχρεία πράξη κάποιου με υγιέστατα φρένα. Ή έστω κάποιου που είχε αρκετή αντίληψη για να προστατέψει εαυτόν και θύμα απ’ αυτή την αχρεία πράξη.

Τελικά, μοιάζει μοτίβο πια: η ψυχιατρικοποίηση της γυναικοκτονίας. Μοτίβο που ο τελευταίος ένοχος το επικαλέστηκε χωρίς καν τη συμβουλή δικηγόρου. Μια νέα “γραμμή Μπαλάσκα”, ικανή να σε γλυτώσει απ’ τους μεγάλους μπελάδες - φτάνει ν’ ανταλλάξεις τη ζωή της γυναίκας με μια ρετσινιά τρελού. Το τρελού μιας ημιμορφωμένης (αν όχι αμόρφωτης) κοινωνίας που θα ‘πρεπε ν’ αποτελεί πια παρελθόν. Αλλά μοιάζει να ‘ναι κιόλας μέλλον.

Πηγή φωτογραφίας: 902.gr