Μια περιήγηση στις Λέξεις του 2020

Με χαρά δέχτηκα την τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω σε αυτό το νέο δημοσιογραφικό εγχείρημα, το 20/20 magazine, που ελπίζω να συμβάλει στο να σπάσει η μονολιθικότητα που επικρατεί στο ελληνικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης σε βαθμό που να τίθεται ευθέως ζήτημα δημοκρατίας στη χώρα.

Μια περιήγηση στις Λέξεις του 2020
ΠΡΟΒΟΛΗ

Ο καθένας, βεβαίως, στο είδος του. Η στήλη που φιλοδοξώ να κρατήσω θα ειδικεύεται στη μελέτη των λέξεων και στην ιστορία τους, αφού έχουν κι οι λέξεις τη δική τους ιστορία. Σε κάθε άρθρο λοιπόν, που θα έχει περίπου μηνιαία περιοδικότητα, θα εξετάζουμε μία ή περισσότερες λέξεις της επικαιρότητας ή θα συζητάμε την επικαιρότητα μέσα από τις λέξεις που τη διαμόρφωσαν. Εμείς εδώ λεξιλογούμε, όπως συνηθίζω να λέω.

Αλλά σε τούτο το εναρκτήριο άρθρο, που μάλιστα έρχεται στην αρχή της χρονιάς, νομίζω πως θα ήταν ταιριαστό να κάνουμε μιαν ανασκόπηση των λέξεων του 2020. Η ανασκόπηση θα βασιστεί στη συζήτηση και στην ψηφοφορία που έγινε στο ιστολόγιο που διατηρώ, και που σας προτείνω να επισκεφτείτε, που έχει τίτλο ίδιον με τη στήλη μας, Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία.

Το 2020 δεν ήταν μια χρονιά σαν όλες τις άλλες. Αυτή η φράση κάποτε μας φαινόταν κλισέ, αλλά για τη χρονιά που πέρασε δικαιολογείται απόλυτα, καθώς ο κορονοϊός τη στιγμάτισε ανεξάλειπτα. Συνακόλουθα, το «λεξιλόγιο» του 2020 κυριαρχήθηκε από πανδημικές λέξεις.

Ξεκινάμε με τον ίδιο τον κορονοϊό, που όπως πολλοί εγκληματίες είναι γνωστός και με πολλά άλλα ονόματα, όπως η παραλλαγή κοροναϊός. Είναι μεταφορά από το αγγλ. coronavirus, που λέγεται έτσι επειδή ο κύριος όγκος των ιών αυτών περιβάλλεται από μια χαρακτηριστική στεφάνη, που θυμίζει το στέμμα του ηλίου, corona στα λατινικά. Επειδή και την κορόνα (των βασιλιάδων ή των τενόρων) τη γράφουμε με όμικρον στην επίσημη ορθογραφία (κι ας προέρχεται από την αρχαία κορώνη), γι’ αυτό είναι προτιμότερο να είμαστε συνεπείς και να γράφουμε «κορονοϊός» με όμικρον, κι ας θέλει ωμέγα ο κ. Μπαμπινιώτης.
Πολύς κόσμος λέει επίσης «ο κόβιντ». Αυτό είναι ελαφρώς ανακριβές. COVID-19 (από το αγγλ. Coronavirus Disease 2019) δεν είναι ο ίδιος ο ιός αλλά η ασθένεια την οποία αυτός προκαλεί, η λοιμώδης νόσος του αναπνευστικού συστήματος. Αλλά η διαφορά στην πράξη δεν είναι μεγάλη. Πιο λαϊκά, υπάρχει και το σκέτο κορόνα (π.χ. έπαθε κορόνα) ή και το γενικό ιός, που είναι και πιο οικονομικό.

Ένας άλλος όρος που κι αυτός συνδέεται με την πανδημία, και που μας έχει πολύ ταλαιπωρήσει είναι το λοκντάουν, μεταφορά του αγγλ. lockdown, όρος που είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί από τη δεκαετία του 1980 ιδίως στις φυλακές των ΗΠΑ για τον περιορισμό των κρατουμένων στο κελί τους. Ο κ. Μπαμπινιώτης πρότεινε τον εξελληνισμό σε απαγορευτικό, που όμως έχει μέτρια απήχηση προς το παρόν.
Περίπου εναλλάξιμα με το λοκντάουν σε κάποια συμφραζόμενα χρησιμοποιήθηκε ο όρος καραντίνα, αν και αυτός ακριβέστερα χρησιμοποιείται για τις περιπτώσεις όπου κάποιος ταξιδιώτης μετά την είσοδο σε μια χώρα υποχρεώνεται να μείνει σε περιορισμό. Η καραντίνα είναι βέβαια παμπάλαιος όρος και προέρχεται από το βενετικό quarantina, από το αριθμητικό quaranta, σαράντα. Ο όρος γεννήθηκε στη Μεσόγειο της Αναγέννησης, όταν οι αρχές επέβαλλαν σε κάθε πλοίο που ερχόταν από περιοχές όπου υπήρχε μεταδοτική νόσος να μένει σαράντα μέρες στα ανοιχτά προτού ελλιμενιστεί.

Και άλλους όρους μάς χάρισε η πανδημία. Καλούμαστε να τηρήσουμε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Κάθε μέρα περιμένουμε τον ΕΟΔΥ να ανακοινώσει τα κρούσματα και τους διασωληνωμένους. Αγωνιούμε για τις κλίνες ΜΕΘ που εξαντλούνται και περιμένουμε τη γνωμάτευση των λοιμωξιολόγων -αλλά και τα νέα μέτρα που ανακοινώνει ο Νικ Χαρντ, ο επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας. Αγωνιούμε για την επιπεδοποίηση της καμπύλης και αναρωτιόμαστε αν τελείωσε το δεύτερο κύμα, ιδίως αν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες ή έχουμε υποκείμενο νόσημα. Για να ταξιδέψουμε πρέπει να συμπληρώσουμε το έντυπο PLF και συνήθως να κάνουμε τεστ, είτε ράπιντ τεστ είτε μοριακό, που το λένε και PCR, ενώ κάθε μέρα από τον αριθμό των τεστ υπολογίζουμε το ποσοστό θετικότητας.
Στο τέλος του 2020 ήρθε επιτέλους το εμβόλιο, ή μάλλον τα εμβόλια, που ως λέξη θα κυριαρχήσουν τούτη τη χρονιά. Tότε ίσως φτάσουμε στην ανοσία αγέλης, ενώ όλοι σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε μετά τον κορονοϊό.

Και βέβαια με το λοκντάουν είχαμε και την τηλεργασία, αλλά και την τηλεκπαίδευση, και γενικά διάφορες δραστηριότητες εξ αποστάσεως. Η εστίαση είναι κλειστή αλλά παραγγέλνουμε ντελίβερι. Το λιανεμπόριο λειτουργεί, όταν λειτουργεί, με κλικ-αγουέι (click away) -αγγλογενής όρος ελληνικής κατασκευής.
Το επιτελικό κράτος μας συνέβαλε στην παραγωγή λέξεων, όπως με το φιάσκο του σκόιλ ελικικού, αλλά και το πέτσωμα στα μέσα ενημέρωσης. Και βέβαια, έχουμε και τις παραινέσεις για ατομική ευθύνη και τους διάφορους επαίνους στον Μωυσή.

Ελάχιστες λέξεις μέσα στη χρονιά ήταν εντελώς άσχετες με την πανδημία: να αναφέρουμε ΑΟΖ και επακούμβηση από τα ελληνοτουρκικά, το «Δεν είναι αθώοι» από τη δίκη της Χρυσής Αυγής, τον Μεγάλο περίπατο, από τα δημοτικά. Και την υπέρκομψη, που πάει με όλα.

Θα προτιμούσαμε βέβαια να μην έχουν μπει οι πανδημικοί όροι στη ζωή μας, ούτε ο κορονοϊός, ούτε το λοκντάουν, ούτε η πανδημία, ούτε η καραντίνα, ούτε η κοινωνική αποστασιοποίηση ή όπως αλλιώς λέγεται, ούτε τα υποκείμενα νοσήματα, ούτε οι ευπαθείς ομάδες, ούτε τα ράπιντ τεστ και τα μοριακά τεστ, ούτε τα κρούσματα, ούτε οι ασυμπτωματικοί, ούτε οι λοιμωξιολόγοι, ούτε το καθημερινό δελτίο με τους νεκρούς και τους διασωληνωμένους (άντε να πάει 6 η ώρα να πουν το θανατόμετρο έλεγε κάποιος), να μην είχε περάσει έτσι αυτός ο άδειος χρόνος, το 2020…. κι ας μην είχαμε εμπλουτίσει με τόσες καινούργιες λέξεις την υπερτρισχιλιετή μας, θα βρίσκαμε άλλες…

Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν αποκλειστικά τον/την συντάκτη/τριά τους και οι όποιες τοποθετήσεις και θέσεις τους δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 20/20 Magazine.
Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ