Βέβαια, αν το εξετάσουμε προσεκτικά η χώρα με την οποία θα μπορούσαμε να συγκρινόμαστε συστηματικά είναι η Πορτογαλία.

Μία χώρα του ευρωπαϊκού νότου όπως εμείς, με πληθυσμό παρόμοιο με τον δικό μας και μια οικονομία που βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, όπως η δική μας.
Κατά μία διαβολική σύμπτωση η Πορτογαλία, όπως και η Ελλάδα, έκανε τη μετάβαση στη δημοκρατία μετά από μια δικτατορία το 1974 ενώ μπήκε στην ΕΟΚ το 1986, πέντε χρόνια μετά από εμάς.

Σύμφωνα με ένα πολύ κατατοπιστικό άρθρο της Ναυτεμπορικής, το 1980 η ανεργία στην Ελλάδα βρισκόταν στο 2,7%, το ΑΕΠ μας ήταν 70% μεγαλύτερο ενώ το κατά κεφαλήν ελληνικό ΑΕΠ ήταν σχεδόν διπλάσιο από το πορτογαλικό.

Το 2000 το ποσοστό ανεργίας της χώρας μας ήταν 11,2% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Πορτογαλία ήταν 5,1%. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μας ήταν ακόμα υψηλότερο από της Πορτογαλίας αλλά η διαφορά πλέον ήταν μικρή, 13.200 ευρώ έναντι 12.500 ευρώ.

Ωστόσο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έφτανε το 104.9% του ΑΕΠ ενώ της Πορτογαλίας ήταν 50,3%.

Το 2010, έτος που εισήλθαμε στο μηχανισμό στήριξης (η Πορτογαλία μπήκε το 2011), η ανεργία στην Ελλάδα βρισκόταν στο 12,7% ενώ στην Πορτογαλία βρισκόταν στο 12%.
Το ελληνικό κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν ακόμα μεγαλύτερο από το πορτογαλικό, 20.300 ευρώ έναντι 17.000 αλλά το ελληνικό δημόσιο χρέος είχε πλέον εκτοξευτεί στο 146,2% του ΑΕΠ ενώ το πορτογαλικό ήταν 96,2% του ΑΕΠ της.

Το 2017 η ανεργία στη χώρα μας είχε περάσει το 20% (21,5%) όταν στη Πορτογαλία ήταν στο 9%. Το πορτογαλικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ είχε ανέβει στα 18.700 ευρώ έναντι 16.600 ευρώ του ελληνικού. Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας ήταν 178,6% του ΑΕΠ ενώ της Πορτογαλίας ήταν 125,7%.

Η Πορτογαλία έχασε περίπου 500.000 νέους επιστήμονες κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αλλά το πιο σημαντικό; Η Ελλάδα βρισκόταν σε καθεστώς μνημονίων έως το 2017 ενώ η Πορτογαλία είχε ολοκληρώσει το πρόγραμμα προσαρμογής της από το 2015. Αυτά τα γράφω για να αντιληφθούμε πως οι δύο χώρες εκτός από κοινή γεωγραφία, πολιτική ιστορία και μέγεθος έχουν κοινή διάρθρωση αλλά και πορεία στην οικονομία τους.

Το 2015 στην Πορτογαλία έγινε ένα μεγάλο πολιτικό πείραμα με την ονομασία «Geringonca».

Οι Σοσιαλιστές σχημάτισαν κυβέρνηση μειοψηφίας υπό την ανοχή του αριστερού κόμματος Μπλόκο και του Κομουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας.

Η συμμαχία συνεχίστηκε και μετά τις εκλογές του 2019 ενώ έσπασε όταν το Μπλόκο και το ΚΚΠ απέσυραν την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση Κόστα κατά την ψήφιση του προϋπολογισμού το 2022, οδηγώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές.

Στις εκλογές που έγιναν πριν μερικές μέρες, κόντρα σε προβλέψεις και δημοσκοπήσεις, οι Σοσιαλιστές του Αντόνιο Κόστα κατάφεραν να κερδίσουν την αυτοδυναμία με 42% ενάντια στους Σοσιαλδημοκράτες (το κύριο κεντροδεξιό κόμμα της Πορτογαλίας), ενώ οι δύο πρώην κυβερνητικοί του εταίροι καταβαραθρώθηκαν με λιγότερο από 4,5% ο καθένας.

Η μεγάλη νίκη των Σοσιαλιστών έδωσε το έναυσμα για εγχώριους πανηγυρισμούς στο προοδευτικό στρατόπεδο. Από τη μία το ΚΙΝΑΛ λόγω της πολιτικής σχέσης με τους Πορτογάλους Σοσιαλιστές και από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ που κοιτάει με μεγάλο ενδιαφέρον οποιαδήποτε νίκη προοδευτικών κομμάτων στην Ευρώπη, ειδικά όταν υπάρχουν ή υπήρχαν ευκαιρίες ευρύτερων συνεργασιών με άλλα μη συντηρητικά κόμματα. Στην πραγματικότητα όμως κανένα από τα δύο κόμματα δεν θα έπρεπε να πανηγυρίζει. Και αυτό γιατί τα μαθήματα της επικράτησης Κόστα πρέπει να είναι πιο σημαντικά από το εφήμερο κλίμα «προοδευτικής/σοσιαλδημοκρατικής» επιστροφής.

Όταν ανέλαβε καθήκοντα πρωθυπουργού σε μια κυβέρνηση μειοψηφίας το 2015 κανείς δεν περίμενε πως ο Αντόνιο Κόστα θα κατάφερνε να αλλάξει την Πορτογαλία τόσο γρήγορα και μάλιστα με συνταγές που πήγαιναν κόντρα στο ευρωπαϊκό status quo.

Η χώρα βρισκόταν κάτω από την επιτήρηση της τρόικας και η νέα κυβέρνηση έπρεπε να ισορροπήσει ανάμεσα στην προοδευτική της ταυτότητα και την οικονομική σταθερότητα

Ανέλαβε με την ανεργία στο 12% ενώ σήμερα αυτή βρίσκεται στο 6.1%.

Ανέβασε διαδοχικά το βασικό μισθό από 505 σε 600 ευρώ, από 600 σε 665 ευρώ ενώ από την 1 Ιανουαρίου 2022 υπάρχει νέα αύξηση από 665 σε 700 ευρώ.

Παράλληλα υπάρχει δέσμευση για νέα αύξηση στην αρχή του 2023 ώστε ο βασικός μισθός να φτάσει στα 750 ευρώ.

Επέστρεψε όλες τις περικοπές μισθών στο δημόσιο, στις συντάξεις και στα επιδόματα ανεργίας. Ταυτόχρονα, για να μπορέσει να ξεφύγει από την κρίση φρόντισε να δώσει κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις κυρίως στον τουρισμό και το real estate. Η Λισαβώνα άλλωστε είναι ένας από τους πιο hot τουριστικούς προορισμούς τα τελευταία χρόνια ενώ θεωρείται και ως ένα μεγάλο hub νεοφυών επιχειρήσεων (και αυτό φέρει την σφραγίδα Κόστα αφού ήταν Δήμαρχος της πόλης μέχρι το 2015).

Το 2017 η πορτογαλική οικονομία είχε το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης της δεκαετίας. Σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 66% των πολιτών ήταν ευχαριστημένο με τη ζωή του στην Πορτογαλία ενώ 4 χρόνια πριν μόλις το 33% των Πορτογάλων έδωσε την ίδια απάντηση.

Από το 2016 η οικονομία τρέχει σταθερά με ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από το 2% και πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τα δημοσιονομικά έχουν πλήρως εξυγιανθεί και το μόνο βάρος της χώρας είναι το σύνολο του δανεισμού της ως ποσοστό του ΑΕΠ που φτάνει το 120% και είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Το 2021 μάλιστα η κυβέρνηση επανεθνικοποίησε την αεροπορική εταιρεία Tap ενώ έχει σχεδιάσει να επενδύσει μεγάλα ποσά από το Ταμείο Ανάκαμψης σε υποδομές και έργα ψηφιακού μετασχηματισμού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ο σκληρός Σόιμπλε είχε χαρακτηρίσει τον Μάριο Σεντένο, υπουργό Οικονομικών της Πορτογαλίας και επικεφαλής του Eurogroup, ως τον «Κριστιάνο Ρονάλντο του Eurogroup».  

Το 2021 η Πορτογαλία σημείωσε ανάπτυξη ρεκόρ 4.9%, το υψηλότερο ποσοστό από το 1990, ενώ η πρόβλεψη για το 2022 είναι για ανάπτυξη στο 5,8%.

Ο Αντόνιο Κόστα τόλμησε και έσπασε αυγά. Συνεργάστηκε με δυνάμεις της Αριστεράς που κανείς δεν πίστευε πως θα κυβερνούσαν ποτέ. Σε αντίθεση με το ΚΙΝΑΛ, δεν απέρριψε τη συνεργασία αλλά την δημιούργησε τόσο σαν πρωθυπουργός όσο και σαν δήμαρχος της Λισαβώνας.
Δεν προτίμησε ένα «μεγάλο συνασπισμό».
Δεν φοβήθηκε να συγκρουστεί για να επαναφέρει τα πετσοκομμένα εργασιακά δικαιώματα του πορτογαλικού λαού απέναντι στην τρόικα. Μπορεί το κόμμα του να έδειξε ανοχή κατά τη διάρκεια του πορτογαλικού μνημονίου, όμως δεν έχασε την πολιτική του ταυτότητα, ούτε ονόμασε λαϊκισμό κάθε φιλολαϊκή οικονομική πολιτική.

Από την άλλη, δε δίστασε να πάει σε εκλογές όταν οι σύμμαχοι του αποφάσισαν να θέσουν σε κίνδυνο την πορεία της οικονομίας με παράλογες και εκτός κυβερνητικής συμφωνίας απαιτήσεις.

Η πολιτική του έβγαλε την οικονομία από το αδιέξοδο και αυτό ο λαός θα του το ξεπλήρωνε. Πάντα ο λαός ξεπληρώνει. Δεν ενέδωσε σε παραλογισμούς, ούτε έμεινε όμηρος μιας μικρής όπως αποδείχθηκε μειοψηφίας, όπως ο Αλέξης Τσίπρας τα τελευταία 2,5 χρόνια.

Βασίστηκε στο κυβερνητικό του έργο, πήγε στο λαό και κέρδισε με αυτοδυναμία τις εκλογές.

Για τον Αντόνιο Κόστα η μόνη έγνοια πια είναι πως θα διαχειριστεί τα κεφάλαια που η Πορτογαλία θα λάβει τα επόμενα χρόνια από το Ταμείο Ανάπτυξης, ενώ είναι έτοιμος να γράψει ιστορία όντας ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας που θα κλείσει 10 χρόνια θητείας.

Για τον Νίκο Ανδρουλάκη και τον Αλέξη Τσίπρα τα πράγματα είναι σίγουρα πιο δύσκολα!

* Ο Ηλίας Μπελχίτερ εχει σπουδάσει οικονομικά στο ΟΠΑ και δικοικηση ηλεκτρονικών επιχειρήσεων στο Lancaster University Management School. Επαγγελματικά δραστηριοποιείται στο χώρο της ψηφιακής επικοινωνίας, του marketing και της διαφήμισης στο διαδίκτυο.