Από την απόσταση στην εγγύτητα: Λεξιλογώντας τη στοργή

Στην αλβανική γλώσσα υπάρχει η λέξη prehër [préər] και έχει διάφορες σημασίες: H κυριολεκτική σημασία της λέξης είναι το σημείο από τα γόνατα μέχρι την κοιλιά, όταν είμαστε καθιστοί και συνήθως σταυροπόδι. H δευτερεύουσα σημασία, η οποία έχει διασωθεί και στα αρβανίτικα είναι το μπροστινό μέρος της ποδιάς που φορούσαν οι γυναίκες. Η τρίτη και μεταφορική σημασία-στην οποία και θα σταθούμε- είναι το μέρος που κάποιος νιώθει ζεστασιά, το απάγκιο που βρίσκεις στην αγκαλιά κάποιου ανθρώπου.

Από την απόσταση στην εγγύτητα: Λεξιλογώντας τη στοργή
ΠΡΟΒΟΛΗ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΕΝΚΕΛΕΝΤ ΜΠΙΛΑΛΙ*

Εντελώς βιωματικά, η λέξη αυτή έχει συνδεθεί με τα γόνατα της γιαγιάς μου, που συνήθιζα να γέρνω το κεφάλι μου και να χαϊδεύει τα μαλλιά μου. Να με νουθετεί πως να είμαι καλό παιδί και να με καθησυχάζει απ’ όλες τις παιδικές μου ανησυχίες με έναν απλό, λαϊκό και βαθιά φιλοσοφημένο λόγο.

Λόγω της μετανάστευσης, οι επαφές μου με τους παππούδες έχουν περιοριστεί μόνο στις γιορτές. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια, αυτό ήταν ένα βίωμα που μοιραζόμασταν μόνο οι μετανάστες στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια είναι θέμα συζήτησης και με πολλούς φίλους ελληνικής καταγωγής οι οποίοι αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν.

Το 1938, ο Ν. Εγγονόπουλος, στο ομώνυμο ποίημα της ποιητικής συλλογής «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν» γράφει: «Αλβανοί χορεύοντες σκέπτονται να στρέψουν προς νέες διευθύνσεις τις ενέργειές τους, εις τρόπον ώστε τα παιδιά να μην καταλάβουν τίποτες από τις πικρίες και τας απογοητεύσεις της ζωής. Να μην καταλάβουν τίποτες πριν από τον καιρό τους…»

«Οι υπερρεαλιστικοί στίχοι που τόσο ξένισαν τη δεκαετία του 30’ φαντάζουν σαρκαστικά ρεαλιστικοί ογδόντα χρόνια αργότερα». Πάνω που συνηθίσαμε τον «ξένο», τον βλέπουμε αμήχανοι να εγκαταλείπει τη χώρα, έτσι ακριβώς όπως παρακολουθήσαμε την άφιξη του στις αρχές της δεκαετίας του 90’.

Τώρα όμως, η αμηχανία υπάρχει γιατί «ο ντόπιος βλέπει, στο νέο φευγιό του άλλοτε ξένου κάτι από τον δικό του εαυτό, κάτι από το δυσοίωνο μέλλον της δικής του αποδημίας».

Πλέον, η ανυπομονησία για τις γιορτές, ώστε να ανταμώσουμε ξανά τους αγαπημένους μας ανθρώπους έχει γίνει ένα κοινό βίωμα ανάμεσα στους μετανάστες του χθες και του σήμερα.

Όπως είναι φυσικό, στην ανάγκη για στοργή και φροντίδα τα σύνορα υποχωρούν, και ανάμεσα σε δύο χέρια που μας περικλείουν με τρυφερότητα και απαλότητα, χωράει όλος ο κόσμος.


Πηγές:

Νίκος Εγγονόπουλος, Ποιήματα Α΄, Ίκαρος, Αθήνα 1985

Δημήτρης Χριστόπουλος, «Αν το προσφυγικό ήταν πρόβλημα, θα είχε λύση», σελ. 134-135 Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα: 2020


* Ο Ενκελέντ Μπιλάλι μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ Ιστορικής και Βαλκανικής Γλωσσολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είναι συνδημιουργός του προφίλ Λέξις στο Ινσταγκραμ που ασχολείται με την ετυμολογία. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι η διαλεκτολογία, η λεξικογραφία και οι γλωσσικές επαφές.

Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν αποκλειστικά τον/την συντάκτη/τριά τους και οι όποιες τοποθετήσεις και θέσεις τους δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 20/20 Magazine.
Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ