Η δύσκολη τέχνη της Πτώσης

Οι μάσκες πέφτουν. Τα είδωλα αποκαθηλώνονται, γκρεμίζονται. Προσωπικότητες αποδομούνται. Καριέρες και επιτυχίες απαξιώνονται. Παράσημα ξηλώνονται.

Η δύσκολη τέχνη της Πτώσης
ΠΡΟΒΟΛΗ

Πολλά είναι αυτά που λέγονται και γράφονται τις τελευταίες μέρες για γνωστούς ανθρώπους του θεάτρου και της τέχνης, μετά τις σοκαριστικές αποκαλύψεις για τη βίαιη κι ανάρμοστη συμπεριφορά τους απέναντι σε άλλους. Το πιο τρομακτικό είναι πως η στάση τους σήμερα αποδεικνύει ολοφάνερα πως ήταν βέβαιοι ότι αυτές οι πράξεις τους ήταν κάτι αμελητέο κι ότι γι’ αυτό το λόγο δεν θα έρχονταν ποτέ στο φως.
Εκείνος ο καυστικός στίχος του Καρυωτάκη «Α! κύριε, κύριε Μαλακάση, ποιος τελευταίος θα γελάσει;» συνοψίζει απολύτως όσα πιστεύω για τους επηρμένους αυτούς κυρίους του ελληνικού θεάτρου.

Να, όμως, που επιτέλους καποια ήρθαν στο φως. Επιτέλους τώρα. Και μαζί με τις αποκαλύψεις που από την μία προκάλεσαν σοκ και από την άλλη επέφεραν μια μεγάλη ανάσα ανακούφισης κι απελευθέρωσης τόσο για τα θύματα όσο και για τους υπόλοιπους, φτάσαμε να συζητάμε για την ανάγκη εξυγίανσης του χώρου της Τέχνης από τέτοιες συμπεριφορές.
Ναι, επιτέλους σε αυτή τη χώρα μιλάμε για την μέρα εκείνη κατά την οποία ο χώρος της Τέχνης δεν θα κυριεύεται από κραταιούς άνδρες «παλαιάς κοπής» που ποδοπατάνε παντί τρόπω όποιον βρεθεί μπροστά τους. Τη μέρα που θα πάψουμε να δικαιολογούμε τα αδικαιολόγητα. Τη μέρα που τα θύματα θα έχουν τη δύναμη να μιλάνε.

Η κουλτούρα της ακύρωσης

Δυστυχώς κάποια πράγματα σε αυτή τη χώρα αργούν πολύ. Όταν, όμως, τελικά συντελούνται, οι συνέπειες είναι σαρωτικές. Και στην προκείμενη περίπτωση δικαίως συμβαίνει αυτό.
Τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό γίνεται λόγος για τη λεγόμενη «κουλτούρα της ακύρωσης», ή αλλιώς cancel culture ή call-out culture, η οποία αναφέρεται σε μια σύγχρονη μορφή οστρακισμού κάποιου ατόμου από κοινωνικούς κι επαγγελματικούς κύκλους. Η «ακύρωση» αυτή συντελείται κυρίως στον ψηφιακό κόσμο και συνίσταται σε μια άλλη μορφή μποϊκοτάζ και απαξίωσης απέναντι σε διάσημα πρόσωπα με παραβατικές και αμφιλεγόμενες συμπεριφορές. Μπορεί να φτάσαμε στο 2021, ωστόσο ήρθε επιτέλους η ώρα όπου η τοξικότητα των ανθρώπων στο δημόσιο χώρο δεν συγχωρείται πια.

Μαζί με την κουλτούρα της ακύρωσης, το κίνημα #MeToo που ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 2006 και εδραιώθηκε το 2017 μετά από μαζικές καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης κατά γνωστού παραγωγού ταινιών, έχει σήμερα αποκτήσει σταθερά ερείσματα και στην Ελλάδα. Το έδαφος είχε «ωριμάσει» ήδη από το 2018, όταν οι αποκαλύψεις του βιασμού και της δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη προκάλεσαν ένα τεράστιο ξέσπασμα κατά της πατριαρχίας και ενίσχυσαν τη συσπείρωση γύρω από το φεμινιστικό κίνημα.
Η Σοφία Μπεκατώρου πρωτοστάτησε και ενέπνευσε με το θάρρος της γυναίκες και άνδρες να μιλήσουν, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει αυτός ο καταιγισμός καταγγελιών παρενόχλησης και βίας στον καλλιτεχνικό χώρο. Και για πρώτη φορά αυτή η ασταμάτητη «καταιγίδα» αφήνει πίσω της κάποια ίχνη κάθαρσης.

Ο Μεγάλος Εαυτός

Harvey Weinstein, Kevin Spacey. Δύο ονόματα που αναφέρονται ως παραδείγματα ισχυρών ανδρών από τον χώρο του θεάματος στις ΗΠΑ, που παρενόχλησαν και κακοποίησαν σεξουαλικά γυναίκες και άνδρες. Το αποτέλεσμα, γνωστό.
Στην Ελλάδα έχουν ήδη καταγγελθεί οι αντίστοιχες περιπτώσεις ανδρών που έχουν ενεργήσει με παρόμοιο τρόπο. Μόνο που εκείνοι έσπευσαν να αυτοπροσδιοριστούν ως «ακατονόμαστοι», από φόβο μήπως δεν προλάβουν την εναντίον τους κατακραυγή.
Γυαλιστεροί άνδρες, υπεράνω πάσης υποψίας, που στο παρελθόν τραυμάτισαν και στιγμάτισαν αθώες ψυχές.
Άνθρωποι που μέσα από την μεγάλη και σοβαρή τέχνη τους θώπευσαν με ντροπιαστικά παραμύθια νέα παιδιά που είχαν όνειρα, εκμεταλλευόμενοι την φιλοδοξία κι ανησυχία τους. Που μέσα από την έπαρση για την "ιερότητά" τους εξαλήθευσαν τη μικρότητά τους.

Και μετά τη μικρότητα, μου έρχεται στο μυαλό μια άλλη λέξη: ατιμωρησία.
Τι προκάλεσε άραγε αυτή την ατιμωρησία; Πώς οι άνθρωποι αυτοί ελίσσονταν με επιτυχία μέσα στα χρόνια δίχως να ανοίγει ρουθούνι; Η απάντηση βρίσκεται σε δύο λέξεις: ο Μεγάλος Εαυτός. Τα “θύματα” αυτού του “Μεγάλου Εαυτού” ζουν κάτω από την πεποίθηση πως αποτελούν ανώτερα πνεύματα, έξοχες υπάρξεις, των οποίων ακόμη και τα ελαττώματα είναι ασυναγώνιστα.

Έλα, όμως, που έφτασε η στιγμή της πτώσης τους, όπου αυτοπεριφρονούνται μέχρι και οι ίδιοι.

Ας χαρίσουμε στα πραγματικά θύματα αυτή τη χαρά – το αξίζουν. Και να είστε σίγουροι πως η πτώση αυτών των κυρίων θα είναι ο πιο δύσκολος ρόλος που κλήθηκαν ποτέ να παίξουν.

Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν αποκλειστικά τον/την συντάκτη/τριά τους και οι όποιες τοποθετήσεις και θέσεις τους δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του 20/20 Magazine.
Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ