Από το παράθυρό μου έβλεπα νέα παιδιά εγκαταλειμμένα, μπλεγμένα στα ναρκωτικά και την εξαθλίωση. Άρχισα να αναρωτιέμαι πώς μπορώ να τα βοηθήσω. Στην αρχή ήταν μια παρέα εφήβων. Πλησίασα και ζήτησα να παίξουμε έναν αγώνα μπάσκετ. Σήμερα (2016) στην Κιβωτό έρχονται 500 παιδιά όλων των ηλικιών. Η πόρτα μας για αυτά θα είναι πάντοτε ανοιχτή» -Πατέρας Αντώνιος, 2016

Ο πατέρας Αντώνιος, κατά κοσμον Αντώνιος Παπανικολάου, είναι ο εμπνευστής και το βασικό πρόσωπο της Κιβωτού του Κόσμου, μιας μη κυβερνητικής φιλανθρωπικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται πολλά χρόνια στην Αθήνα, στην περιοχή του Κολωνού, και έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της στη Χίο, στην Ήπειρο (την Πωγωνιανή και την Κόνιτσα), τον Βόλο και αλλού. Από την ιστοσελίδα της Κιβωτού μαθαίνουμε ότι ο πατέρας Αντώνιος ξεκίνησε την ιερατική του δράση το 1998 στον Κολωνό, μια απ’ τις πιο επικίνδυνες περιοχές στην Αθήνα όπου δρουν πολλές συμμορίες και γίνεται εμπόριο ναρκωτικών. Ο πατέρας Αντώνιος, από την πρώτη στιγμή που εγκαταστάθηκε, ένιωσε την ανάγκη να αντιδράσει σε ότι συνέβαινε γύρω του. 

Ο ίδιος, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της οργάνωσης, παρατηρούσε καθημερινά παιδιά που ενώ θα έπρεπε να ήταν στο σχολείο σύχναζαν σε πλατείες ή παιδιά που αποτελούσαν μέλη ομάδων υψηλού κινδύνου, ενώ πάντα τα ίδια και οι οικογένειές τους βρίσκονταν σε ανάγκη. Σιγά σιγά, τα πλησίασε μέσω του μπάσκετ και της αποδοχής, ανθρώπινα, προσπαθώντας να μιλήσει μαζί τους για τους προβληματισμούς τους, για την καθημερινότητά τους, προσπαθώντας να τους μιλήσει ως ίσος προς ίσον, χωρίς να τους κρίνει και χωρίς να τους νουθετεί και κυρίως να βρει τον τρόπο να σταθεί στο πλάι τους και να τα βοηθήσει στις ανάγκες τους. Με τον καιρό κέρδισε την αποδοχή τους και σταδιακά και την εμπιστοσύνη τους. Δίπλα του σε όλα αυτά αρωγός η σύντροφος και σύζυγός του Σταματία Γεωργαντή, με την οποία σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα του ιστότοπου της Κιβωτού, θυσιάζονται και μοιράζονται τις αγωνίες, τις δυσκολίες και φυσικά την ικανοποίση του εγχειρήματος.

Ο πατήρ Αντώνιος, αυτή η εμβληματική προσωπικότητα, έχει κατά καιρούς δηλώσει: «Κάθισα να ακούσω τα παιδιά, τα αποδέχτηκα έτσι ακριβώς όπως είναι. Μοιράστηκα το σπίτι τους, τη πλατεία και το γήπεδο. Μέσα από τον αθλητισμό και τα πρωταθλήματα βγήκαν τα θετικά τους στοιχεία. Όταν κάποιος είναι τόσο απελπισμένος, όπως αυτά, τι να του πεις;  Ότι ο Χριστός σώζει; Τα ακούει βερεσέ». «Στόχος μας είναι τα παιδιά να νιώσουν ότι υπάρχει και ένας άλλος κόσμος, πέρα από αυτόν που έχουν γνωρίσει. Μόνο κίνητρό μας είναι η αγάπη και σε αυτή βασιζόμαστε».

Η Κιβωτός του Κόσμου δεν βοηθάει μόνο παιδιά Ελλήνων γονέων, αλλά και παιδιά μεταναστών και, σύμφωνα πάντα με την ιστοσελίδα του φορέα, ο πατήρ Αντώνιος αντιμετώπισε πολλά ζητήματα ρατσισμού και άρνησης στο όλο εγχείρημα από κατοίκους του Κολωνού όταν βοηθούσε και προσφυγόπουλα και παιδιά μεταναστών. Ο ίδιος, αποστομωτικά απαντούσε στους επικριτές του: «Πώς θα επιβιώσει ένας πρόσφυγας εάν δεν τον εκπαιδεύσεις και δεν τον βοηθήσεις να βρει το δρόμο του;  Αναγκαστικά θα κλέψει! Πλησίασα τα παιδιά των μεταναστών και των προσφύγων γιατί τους εξήγησα την ιστορία των παππούδων και των πατέρων μας… Ξέρουμε τι σημαίνει προσφυγιά, ρατσισμός και θάνατος. Εάν ο καθένας έκανε κάτι στη γειτονιά του, δεν θα είχαμε αυτό το τεράστιο πρόβλημα με τους ξένους που δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα και αναγκαστικά περιθωριοποιούνται! Οπότε ή κλειδωνόμαστε στα σπίτια μας ή τους βοηθάμε να σταθούν στα πόδια τους».

Οι πόροι της Κιβωτου του Κόσμου αρχικά εξασφαλίζονταν μέσα από την προσφορά του απλού κόσμου, από κατοίκους της περιοχής, που προσέφεραν υλικά αγαθά αλλά αφιλοκερδώς και τις υπηρεσίες τους (κυρίως στη φροντίδα και εκπαίδευση των παιδιών) και στη συνέχεια επεκτάθηκαν σε δωρεές ιδιωτών και του κράτους, σε προσφορές ελλήνων και ξένων ευεργετών και στην ανταλλακτική οικονομία με μπαζαρ, εκδηλώσεις κ.λπ.

Συνεχίζοντας να διαβάζουμε την ιστοσελίδα της Κιβωτού, μαθαίνουμε ότι παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, ο πατέρας Αντώνιος δεν έχασε ποτέ την αισιοδοξία του και την ελπίδα του ούτε την προσήλωσή του στο στόχο που είχε θέσει, βρίσκοντας πάντα τους τρόπους για να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά: «Η Κιβωτός για μένα είναι σχέδιο Θεού το οποίο προϋπήρχε… Ο Θεός έχει ευλογήσει αυτό το έργο και με τη βοήθεια Του συνεχίζουμε». «Η αγάπη τρόπους μηχανεύεται και δεν έχει σύνορα και όρους» 

Αυτή εν ολίγοις είναι η ιστορία της Κιβωτού του Κόσμου. Αποτελούσε μέχρι σήμερα μια όαση στη ζωή μας, στην οικονομική κρίση και κυρίως στην εγκατάλειψη που βιώνουν παιδιά και νέοι και που πολύ συχνά τα οδηγεί σε παραβατικές συμπεριφορές, ενίοτε σε αναμορφωτήρια και φυλακές και σίγουρα δεν τους εξασφαλίζει, όπως η Κιβωτός, μια πιθανότητα για καλύτερη ζωή.

Τον Μάρτιο 2022 στην εκδήλωση «Παιδική κακοποίηση στο άβατο των ιδρυμάτων», που διοργάνωσε η ομάδα «Δεσμοί καρδιάς – υποψήφιοι θετοί γονείς» παρουσία και της Συνηγόρου του Παιδιού, η 22χρονη πλέον κοινωνική λειτουργός Ταξιαρχούλα Σ., πρώην φιλοξενούμενη δομής, χωρίς να κατονομάσει περί ποιας δομής πρόκειται, κατήγγειλε μία προβληματική κατάσταση (σ.σ. χωρίς πάντως να καταγγέλλει ξυλοδαρμούς και σεξουαλικές κακοποιήσεις) και πλήρη ιδρυματοποίηση.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες της κοπέλας μέσα σε άλλα ήταν ότι «το ίδρυμα τείνει να αποθαρρύνει τα παιδιά από τις εξετάσεις, διαρκώς υποτιμά τις δυνατότητές τους. Η δομή δεν προετοιμάζει τα παιδιά για την ενήλικη ζωή -όσα έχουν ζήσει όλη τους την έως τότε ζωή είναι μέσα-, δεν έχουν ποτέ ψωνίσει σε σούπερ μάρκετ, δεν ξέρουν τι είναι οι λογαριασμοί ΔΕΚΟ και άλλες απολύτως χρήσιμες έννοιες για να επιβιώσεις μόνος σου». Η καταγγέλλουσα ανέφερε ότι πολλοί εθελοντές, συνδεόμενοι συναισθηματικά με τα παιδιά και έχοντας μεγαλύτερη οικειότητα με αυτά, μετέφεραν τα κακώς κείμενα στη διοίκηση της δομής, η οποία και τους απομάκρυνε εν συνεχεία.

Μάλιστα, με τις καταγγελίες της 22χρονης είχε ασχοληθεί τότε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δόμνα Μιχαηλίδου, που φέρεται να είχε έλθει σε επαφή με την 22χρονη και είχε μάλιστα προχωρήσει και σε σχετική αρθρογραφία.

Πριν το καλοκαίρι 2022, ο Συνήγορος του Πολίτη ξεκίνησε έρευνα κατά της Κιβωτού του Κόσμου για διοικητικής φύσης ζητήματα. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, η Αρχή δέχτηκε πολλές καταγγελίες φιλοξενούμενων στη δομή, καταγγελίες όχι μόνο για θέματα συμπεριφοράς και διαπαιδαγώγησης των παιδιών αλλά και σεξουαλικής κακοποίησης τους. Αυτές οι καταγγελίες έφτασαν στην Εισαγγελία και έχει ήδη διαταχθεί προκαταρκτική εξέταση. Έκτοτε, οι αναφορές και οι καταγγελίες φιλοξενούμενων παιδιών στην Κιβωτό του Κόσμου βγαινουν στη δημοσιότητα συνέχεια και με ταχύτητα φωτός. Ενδεικτικά οι καταγγέλλοντες αναφέρουν ψυχολογική καταπίεση, μήνες απομόνωσης και σκληρή εργασία, ενώ εφαρμοζόταν και ένα είδος απομόνωσης χωρίς νερό και φως. «Μπορεί να είχαμε τα απαραίτητα, στέγη και φαγητό, παρ' όλα αυτά ασκούσαν βία με ξύλο και λεκτική βία. Έμπαιναν τιμωρίες ανάλογα με το τι κάναμε. Μπορεί μια συνέπεια να ήταν μήνες απομόνωση. Εγώ ήμουν ένα καλοκαίρι το οποίο είχα περάσει 3 μήνες στο δωμάτιό μου. Είχαμε συγκεκριμένες ώρες που δουλεύαμε σαν εργαζόμενοι κανονικά. Κοιμόμαστε και τρώγαμε μέσα στο δωμάτιό μας» λέει μια 20χρονη καταγγέλλουσα και προσθέτει: «Φιλοξενούμενος που τον είχαν χτυπήσει βάναυσα έμεινε στην απομόνωση πάνω από ένα χρόνο. Σε μία πτέρυγα μόνος του. Εκείνη η πλευρά λειτουργούσε σαν αποθήκη».

Στο μεταξύ, ένα ακόµη παιδί που έζησε σε δοµή της «Κιβωτού» καταθέτει την προσωπική του εµπειρία στην «Καθημερινή». Κάνει λόγο για υποχρεωτική εργασία, εκµετάλλευση και σωµατική βία. Σύµφωνα µε όσα λέει, ένας από τους εργαζοµένους της Κιβωτού τον χαστούκισε, τον έριξε στο πάτωµα, του άνοιξε το γόνατο - περιστατικό που συνέβη το 2017 στην κατασκήνωση της Κιβωτού του Κόσµου στη Ραφήνα. Επίσης, ισχυρίζεται πως αφότου ενηλικιώθηκε και αποφάσισε να φύγει από την Κιβωτό, µια υπεύθυνη δεν του έδινε τα έγγραφά του. «Δεν µου έδιναν τα νόµιµα έγγραφά µου, την ταυτότητα, το απολυτήριο, για να µην µπορώ να βρω δουλειά» τονίζει.

Σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα και ρεπορτάζ, δεν είναι λίγες οι καταγγελίες που αφορούν και σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση των παιδιών από τους εργαζομένους στην Κιβωτό του Κόσμου και σε κάποιες περιπτώσεις και από τον ίδιο τον πατέρα Αντώνιο, με συγκλονιστικές λεπτομέρειες που είναι ανατριχιαστικές και για το πιο διεστραμμένο μυαλό.

Οι υπεύθυνοι της δομής, ο πατέρας Αντώνιος -επίτιμος πρόεδρος- και η πρεσβυτέρα σύζυγός του Σταματία Γεωργαντή, πρόεδρος της Κιβωτού, στις τηλεοπτικές εμφανίσεις τους αρνήθηκαν ότι γνώριζαν για τα περιστατικά που καταγγέλλονται, δήλωσαν αγνακτισμένοι και πληγωμένοι και απέδωσαν το κύμα των καταγγελιών στο ότι πολλά από τα παιδιά που έχουν στερηθεί τους γονείς τους αποτυπώνουν τη στενοχώρια τους στις καταγγελίες στον παπά και τη σύζυγό του και τους εκδικούνται.

Η κοινή γνώμη παρακολουθεί συντετριμένη για όσα συμβαίνουν στην Κιβωτό του Κόσμου. Το κράτος αναστέλλει κάθε χρηματοδότηση και δωρεά προς το ίδρυμα έως την διαλεύκανση της υπόθεσης. Τα παιδιά που φιλοξενούνται βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα σκάνδαλο, που αν είναι αληθές, είναι τεραστίων διαστάσεων και το οποίο έχει κίνδυνο να τα οδηγήσει ξανά στους δρόμους αν κλείσει η δομή. Τα παιδιά που έχουν βιώσει τέτοιες συμπεριφορές και έχουν ενηλικιωθεί πλέον, έχουν ζήσει άλλη μια απόρριψη -μετά απ’ αυτή των βιολογικών γονιών τους- και το χειρότερο μια κακοποίηση βαρύτατης μορφής, εξακολουθούν και ζουν μέσα στο φόβο και την απόγνωση και φέρουν μέσα τους τραύματα ετών, τα οποία όλοι ευχόμαστε να ξεπεράσουν. Ο απλός κόσμος που από το υστέρημά του βοηθούσε τη δομή, οι χρηματοδότες αυτής, οι άνθρωποι που πίστεψαν το έργο του πατρός Αντωνίου είναι μουδιασμένοι, απογοητευμένοι και μπορεί μετανιωμένοι, με το ερώτημα «κι αν όλα αυτά είναι αλήθεια;».

Στην αλληλεγγύη και στο κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο δεν χωρούν τεκμήρια αθωότητας και νομικές διαδικασίες που περιχαρακώνουν και απομακρύνουν από την ουσία. Η αλληλεγγύη είναι απαραίτητη περισσότερο από κάθε άλλη φορά και η προστασία παιδιών και νέων ευθύνη όλων μας, και του κράτους και των πολιτών. Φυσικά και όλοι ελπίζουμε οι καταγγελίες να είναι ψευδείς και να έγιναν με άλλη αφορμή ή για άλλο λόγο. Όμως είναι πολλές. Και συνεχείς. Και σκληρές. Και μας αφήνουν να κοιτάμε αμήχανα τις ειδήσεις και να μη θέλουμε να ακούσουμε για αυτό το θέμα, γιατί η κακοποίηση των παιδιών από ένα ίδρυμα που έχει συσταθεί για την αντιμετώπιση της κακοποίησης που έχουν υποστεί από τις οικογένειές τους, αποτελεί καθρέφτη της κοινωνίας μας. Δείχνει την ανικανότητα του κράτους να αναλάβει τις ευθύνες της στήριξης των παιδιών αυτών και το σοβαρότερο, ότι τα πάθη των ανθρώπων από την όποια εξουσία τους έχει δοθεί είναι πολύ μεγάλα, τόσο μεγάλα που μπορούν να πληγώσουν μια παιδική ψυχή και στο τέλος μια κοινωνία ολόκληρη.

*Οι πληροφορίες του άρθρου προέρχονται από την ιστοσελίδα της Κιβωτού του Κόσμου, της ειδησιογραφικής ιστοσελίδας in.gr και της «Καθημερινής».