Η Δικαιοσύνη δεν είναι Δίκαιο και το Δίκαιο δεν είναι Δικαιοσύνη. Το δίκαιο διαμορφώνεται από διάφορες συνθήκες και παράγοντες, από θετούς και άγραφους κανόνες δικαίου, από ήθη, έθιμα, προκαταλήψεις, ηθική και κοινωνική κατάσταση ενός λαού. Δικαιοσύνη είναι ένα οργανωμένο σύστημα που αποτελείται από συγκεκριμένους παράγοντες, τους δικαστές και τους συλλειτουργούς αυτών (δικηγόρους, γραμματείς κ.λπ.) οι οποίοι εφαρμόζουν τους νόμους (τους έγγραφους κανόνες δικαίου) και αποφασίζουν σύμφωνα με αυτούς, με το Σύνταγμα και με τη συνείδησή τους. Δίκαιο μπορεί να είναι κατά τη συνείδηση κάποιου, το να πυροβολήσεις τον διαρρήκτη που μπαίνει στο σπίτι σου. Αν όμως φτάσεις στη δικαιοσύνη, θα καταδικαστείς, γιατί παραβίασες κανόνα δικαίου, ανεξαρτήτως αν θεωρείς ότι ήταν δίκαιο αυτό που έκανες για να προστατεύσεις την ιδιοκτησία και ενδεχομένως τη ζωή σου. Με αυτό το χοντρό παράδειγμα, ας πάμε στο ζητούμενο.

Την Παρασκευή βγήκε η πολυαναμενόμενη απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου για την υπόθεση Νίκου Παππά - Χρήστου Καλογρίτσα, με τον πρώην υπουργό κατηγορούμενο για παράβαση καθήκοντος να καταδικάζεται ομόφωνα και στη μεγαλύτερη ποινή που προβλέπεται -δυο έτη- και με τον συγκατηγορούμενό του για ηθική αυτουργία σε παράβαση καθήκοντος από τον Παππά να καταδικάζεται σε χρηματική ποινή 5.000 ευρώ. Να σημειωθεί ότι η εισαγγελέας, ως εκπρόσωπος της κατηγορούσας αρχής, που φέρει και το βάρος απόδειξης σε ένα δικαστήριο, είχε προτείνει την πλήρη απαλλαγή αμφοτέρων των κατηγορούμενων, πρόταση που δεν ακολούθησε το δικαστήριο, που δεν συνηθίζεται σ’ αυτή τη μορφή, αλλά περισσότερο στην αντίστροφη, δηλαδή στην καταδικαστική πρόταση εισαγγελέα και την απαλλακτική της έδρας.

Το κατηγορητήριο της υπόθεσης αφορούσε στο πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος. Σύμφωνα με το νόμο, παράβαση καθήκοντος είναι η πράξη κατά την οποία υπάλληλος με πρόθεση παραβαίνει τα καθήκοντα της υπηρεσίας του, με σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο όφελος ή για να βλάψει το κράτος ή κάποιον άλλον, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών, αν η πράξη αυτή δεν τιμωρείται με άλλη ποινική διάταξη.

Εδώ δεν θα ξαναδικάσουμε την υπόθεση, ούτε θα ψάξουμε τα πραγματικά περιστατικά και τις μαρτυρικές καταθέσεις, δεν είναι ούτε η δουλειά μας ούτε έχουμε ειδικές γνώσεις για αυτό, σε κάθε δε περίπτωση, βγήκε μια απόφαση (αμετάκλητη εξ ορισμού) την οποία πρέπει να σεβαστούμε, αλλά όχι και να μη σχολιάσουμε.

Τα περιστατικά είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Ο Νίκος Παππάς, ως υπουργός Επικρατείας, ανέλαβε να υλοποιήσει μια προεκλογική δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ για έλεγχο του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου με διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες πανελλαδικής εμβέλειας, αναγκάζοντας έτσι τους καναλάρχες να πληρώσουν στο ελληνικό δημόσιο για να εκπέμπουν. Η ιδέα αυτή βρήκε μεγάλη αντίσταση απ’ το εγχώριο κατεστημένο των ΜΜΕ, το οποίο δρούσε ανεξέλεγκτα τόσα χρόνια ή με πολύ μικρό κόστος χρήσης του τηλεοπτικού τοπίου. Μέσα σε όλα βρέθηκε η επαφή του Νίκου Παππά με τον Χρήστο Καλογρίτσα -ο οποίος αποκλείστηκε απ’ τον διαγωνισμό καθώς δεν κατέβαλε την πρώτη δόση για τη συμμετοχή- και η επαφή αυτή έγινε αμετάκλητη απόφαση παράβασης καθήκοντος.

Η απόφαση του δικαστηρίου κινήθηκε με βάση το νόμο που παραπέμφθηκαν οι κατηγορούμενοι. Για την παράβαση καθήκοντος δεν απαιτείται να έχει ολοκληρωθεί η καταγγελλόμενη πράξη (εδώ εν προκειμένω να έχει λάβει άδεια ο Καλογρίτσας), αλλά να έχει παραβιαστεί από πλευράς υπουργού (ως υπαλλήλου) διάταξη νόμου με σκοπό να προσπορίσει σε άλλον ή στον εαυτό του παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψει το δημόσιο. Η υπερασπιστική δηλαδή γραμμή περί εισροής 240 εκατομμυρίων ευρώ στα δημόσια ταμεία δεν επιδρά καθόλου στην τυποποίηση του αδικήματος, ενδεχομένως όμως αποτελεί τελικά ελαφρυντική περίσταση την οποία ο Παππάς και δεν χρησιμοποίησε. Η υπερασπιστική γραμμή του Παππά εκφράστηκε μόνο μέσω των συνηγόρων του, αφού επέλεξε ο ίδιος να μην εμφανιστεί στο Δικαστήριο ούτε κατά την στιγμή της απολογίας του, απόφαση η οποία ακούγεται ότι επηρέασε τους δικαστές, ωστόσο και δικαίωμα είχε να το κάνει και ορθώς κατά τον ίδιο, το έκανε. Το σημαντικό στο νόμο της παράβασης καθήκοντος δεν είναι αν τελικά επετεύχθη αυτό που επιτάσσει, αλλά αν έγινε προσπάθεια να επιτευχθεί.

Το ζήτημα στην υπόθεση είναι αν ο Νίκος Παππάς είναι ποινικός, δηλαδή πράγματι τέλεσε την παράβαση καθήκοντος. Μπορεί να περιγράψει κανείς τον Παππά με πολλούς χαρακτηρισμούς. Έχω διαβάσει και ακούσει να τον ονομάζουν ως Κουτσόγιωργα του Τσίπρα, ως πολιτικό κωλόπ@ιδο, ως alter ego και τον άνθρωπο για τις βρόμικες δουλειές του Τσίπρα, χαρακτηρισμοί που μπορεί να ευσταθούν μπορεί και όχι, μάλλον δεν θα μάθουμε. Το θέμα είναι αν πέραν των πολιτικών χαρακτηρισμών των αντιπάλων και των πρώην συντρόφων του, ο Παππάς είναι και ποινικός, δηλαδή αυτουργός τέλεσης ενός πραγματι ατιμωτικού αδικήματος.

Η προσωπική νομική μου άποψη είναι ότι ο Παππάς δεν είναι ποινικός, ότι δεν τέλεσε το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος, κάτι που έχω εξαρχής αυτής της ιστορίας πει δημόσια. Η απόφαση ήταν λάθος, γιατί τυποποίησε μια συμπεριφορά κοινωνική, υπέρ το δέον έστω φιλική, την επικοινωνία Παππά - Καλογρίτσα, τις ενδιάμεσες σχέσεις με τρίτους που αναπτύχθηκαν και τα μηνύματα επίδειξης προσωπικής επιρροής (ως κόκορα σε κοτέτσι) του Παππά, ως αξιόποινη πράξη. Και κατά την προσωπική μου άποψη, η καταδίκη του Παππά ήταν μια πολιτική πράξη της ΝΔ για να χτυπήσει τον Τσίπρα και τη διακυβέρνησή του, προφανώς ορμώμενη από τα εγχώρια συμφέροντα των καναλαρχών. Ποιος υπουργός δεν έχει επαφές με επιχειρηματίες, ποιος υπουργός δεν φωτογραφίζεται πολλάκις μαζί τους επιδεικνύοντας τη σχέση του με το κεφάλαιο παντού; Μόνο ο Άδωνης Γεωργιάδης τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχει εκτεθεί για τις σχέσεις τους με επιχειρηματίες άπειρες φορές, κάθε μέρα και σουαρέ, κάθε βράδυ και κοπή πίτας. Μπορούμε να πούμε ότι ο Άδωνης Γεωργιάδης παραβιάζει το καθήκον του ως υπουργός όταν εν μέσω πανδημίας και γενικής απαγόρευσης βαφτίζει το παιδί ενός προέδρου Ανεξάρτητης Αρχής, η οποία θεωρητικά τον ελέγχει ως υπουργό; Ή μπορούμε να πούμε ότι παραβιάζει το καθήκον του όταν φωτογραφίζεται και διαφημίζει ποίκιλες ιδιωτικές επιχειρήσεις καθημερινά; Όχι. Δεν μπορούμε να το πούμε, ούτε το λέμε. Αντιθέτως, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ το είπαν. Η εξεταστική επιτροπή, το πόρισμα της οποίας έγινε παραπεμπτικό βούλευμα, είπε ότι η επικοινωνία του Νίκου Παππά με τον Χρήστο Καλογρίτσα -πολιτικά λάθος για μένα- συνιστά ποινικό αδίκημα. Η ζωή μας δεν είναι ποινική ούτε οι πράξεις των ανθρώπων ποινικοποιούνται αυτομάτως αν αυτές δεν μας αρέσουν ή δεν προασπίζονται τα συμφέροντά μας. Οι πράξεις του Παππά θα ήταν ποινικές αν τελικά υπήρχε ΣΥΡΙΖΑ channel, αν ο Καλογρίτσας έπαιρνε, παρά την οικονομική του αδυναμία, άδεια τηλεοπτικού σταθμού και αν προέκυπτε πράγματι παράβαση καθήκοντος, η οποία κατ’ εμέ θα υπήρχε αν η διαδικασία ήταν διαβλητή κατόπιν επιρροής του υπουργού.

Το ότι εγώ διαφωνώ νομικά με την απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου δεν σημαίνει ότι αυτή δεν υπάρχει και ότι δεν έχει αποτελέσματα τόσο προσωπικά για τον Νίκο Παππά όσο και πολιτικά για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά έναν μήνα πριν τις εκλογές. Ωστόσο η απόφαση είναι σεβαστή, μας αρέσει δεν μας αρέσει, αμετάκλητη εξ ορισμού (δεν έχει δηλαδή δεύτερο βαθμό ή έφεση) και πλέον ο Παππάς μόνο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μπορεί να προσφύγει, κάτι που προανήγγειλε ότι θα κάνει.

Η απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου θα επηρεάσει σημαντικά τόσο την προσωπική πολιτική πορεία του Νίκου Παππά όσο και την εκλογική στάση του ΣΥΡΙΖΑ. Ως προς την προσωπική επιρροή που θα έχει, πέραν των προφανών, της προσωπικής στενοχώριας που έχει ο κάθε έντιμος άνθρωπος όταν καταδικάζεται από ένα δικαστήριο και του αντίκτυπου στους οικείους του (οικογένεια κ.λπ.), η καταδίκη του Παππά δεν εμπίπτει στον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο για την υπόθεση Κασιδιάρη, και μπορεί χωρίς κώλυμα να συμμετάσχει ως υποψήφιος στις εκλογές. Καταδικάστηκε για πλημμέλημα, δεν συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις του νόμου για να αποκλειστεί από την εκλογική διαδικασία και ως εκ τούτου δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Ο Παππάς προανήγγειλε ότι θα συμμετέχει στις εκλογές και ότι θα κριθεί από τον κόσμο. Η καταδίκη του Παππά, όμως, έχει προκαλέσει, τουλάχιστον τώρα που είναι φρέσκια, ποικίλες αντιδράσεις στον ΣΥΡΙΖΑ. Προφανώς το κόμμα έχει περιέλθει σε μια εσωστρέφεια, καθώς λόγω της ασφυκτικής προεκλογικής περιόδου, δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί το θέμα. Απ’ τις πρώτες αντιδράσεις, φαίνεται ότι στηρίζει το κόμμα και ο ίδιος ο Τσίπρας τον στενό συνεργάτη του, κάτι που έκαναν απ’ την αρχή. Έχουν ανεβάσει ψηλά το θέμα ως πολιτικά κινούμενη απόφαση, και έχουν δίκαιο, και θα παρουσιάσουν τον Παππά ως εξιλαστήριο θύμα του Μητσοτάκη και «πολιτικό» κατάδικο, κάτι που πιθανόν να ισχύει. Κατά τη γνώμη μου δεν θα επηρεάσει ιδιαίτερα η καταδίκη Παππά την εκλογική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί υπάρχουν πολύ σοβαρά ζητήματα στην πολιτική ζωή που επηρεάζουν τον κόσμο, απ’ το αν ο Παππάς έστειλε πέντε SMS στον Καλογρίτσα. Πρέπει να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια, οι πλειστηριασμοί, οι υποκλοπές, οι αυξήσεις στη ΔΕΗ, το καλάθι του νοικοκυριού (το πραγματικό, όχι αυτό που βγάζει ο Άδωνης στα μέσα) και πλείστες όσες άλλες προκλήσεις της εποχής. Η καταδίκη επομένως Παππά, περισσότερες αντιδράσεις θα προκαλέσει, κατά τη γνώμη μου, στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ (με την αριστερή πτέρυγα να είναι έτοιμη να τον κατασπαράξει), παρά στο εκλογικό σώμα.

Επανερχόμενη, για να κλείσω, στην αρχή του άρθρου, στη διαφορά του δικαίου με τη δικαιοσύνη, έχω να πω ότι η δικαιοσύνη καταδίκασε τον Παππά αλλά αναρωτιέμαι αν ήταν δίκαιο που η δικαιοσύνη καταδίκασε τον Παππά. Για μένα, δεν ήταν δίκαιη απόφαση, ήταν μια απόφαση που προκλήθηκε από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ και ήταν μια κοινοβουλευτική δικαστική απόφαση, όχι μια απόφαση δικαστηρίων. Όμως αυτά συμβαίνουν. Υπάρχουν άνθρωποι, πολιτικοί και δικαστές, που μπορούν και άλλοι που δεν μπορούν. Ενώ αυτοί που δεν μπορούν πρέπει να πάνε στο σπίτι τους, η παθογένεια έγκειται στο ότι δεν πάνε και ακόμα δικάζουν. Και όπως πολύ ορθά είπε ο Ρουπακιώτης, όσοι μιλάμε και υπερασπιζόμαστε την ανεξάρτητη δικαιοσύνη, αναφερόμαστε στους δικαστές που μπορούν και όχι στα πολιτικά δεκανίκια.