Μια από τις πιο συνήθεις ερωτήσεις που ακούω από φίλους είναι η εξής: Γιατί ενώ πατήσαμε στο φεγγάρι το '69, μας είναι τόσο δύσκολο να το ξανακάνουμε το '23; Γιατί ως NASA καθυστερούμε τόσο πολύ την αποστολή Artemis που θα ξαναστείλει ανθρώπους στο φεγγάρι; Η απάντηση απλή: Επειδή εν έτει 2023, η φράση «ανθρώπινο λάθος» δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο κανενός μηχανικού.

Έχουν περάσει 20 χρόνια από την τελευταία τραγωδία κατά την διάρκεια διαστημικής πτήσης, αυτή του Columbia που στοίχισε την ζωή σε 7 αστροναύτες και πάνω από 400 εκατ. δολάρια στην NASA, καθώς κλήθηκε να πληρώσει για τις έρευνες και τις αποζημιώσεις. Μετά την τραγωδία συντάχθηκε έκθεση 248 σελίδων (που στοίχισε 20 εκατ. δολάρια) που επικρίνει τη NASA επειδή απέτυχε να μάθει από την τραγωδία του Challenger, 16 χρόνια πριν, κατά την οποία πέθαναν επίσης επτά αστροναύτες. Ανεξάρτητοι ερευνητές έκριναν ανεπαρκή τα μέτρα ασφαλείας της NASA, καθώς αδιαφόρησε για τις προειδοποιήσεις (σας θυμίζει κάτι;) ότι η μόνωση είχε σπάσει ή ότι ο δακτύλιος σφραγίσματος ήταν ελαττωματικός, προκαλώντας τις καταστροφές του Columbia και Challenger αντίστοιχα.

Πριν προλάβετε να χαρακτηρίσετε ως άστοχη την οποιαδήποτε σύγκριση των δύο αυτών δυστυχημάτων με αυτό στα Τέμπη (δικαίως καθώς καμία σχέση δεν έχει η NASA με την ανεύθυνη κυβέρνηση Μητσοτάκη), αφήστε με να σας εξηγήσω κάτι απλό: Τι έχει αλλάξει τα τελευταία 20 χρόνια.

Με απλά λόγια: τα τεχνολογικά άλματα που έχουν γίνει δεν αφήνουν κανένα περιθώριο λάθους -πόσο μάλλον ανθρώπινου- ειδικά όταν διακυβεύεται έστω και μία ανθρώπινη ζωή. Γιατί; Επειδή πλέον έχει εξαλειφθεί οποιαδήποτε έννοια ανθρώπινου παράγοντα στον χειρισμό μιας αποστολής.

Το παραπάνω γεγονός μας εξήγησε πριν μια βδομάδα εδώ στην βάση Ames η αστροναύτης Jessica Watkins, η οποία είπε κυνικά πως από την στιγμή που μπαίνουν στην άτρακτο, κάθονται αναπαυτικά στο πιλοτήριο και «απολαμβάνουν το ταξίδι και την επιτάχυνση» του διαστημοπλοίου: "You are sitting back into your seat and then eight and a half minutes later, before you know it, you are weightless and you are in space!"

Η μόνη δουλειά τους την ώρα της εκτόξευσης και του ταξιδιού είναι να επιτηρούν -μαζί με τα γραφεία ελέγχου στη Γη- την δουλειά που κάνει ο αλγόριθμος ο οποίος έχει γραφτεί και τεσταριστεί εκατοντάδες φορές και σε προσομοίωση (πολύ φτηνά) αλλά και στην πραγματικότητα.

Εδώ θα σας θυμίζω ότι προτού στείλουμε την Jessica στο φεγγάρι με την αποστολή Artemis 3, θα έχουν προηγηθεί άλλες δύο, μη επανδρωμένες αποστολές (Artemis 1 και 2), οι οποίες θα καθορίσουν και τον βαθμό ετοιμότητας, όχι των αστροναυτών, αλλά του αλγόριθμου και μόνο.

Στα σημαντικά λοιπόν. Είναι αυτονόητο ότι το να πας από την Φλόριντα στο φεγγάρι είναι πολύ πιο δύσκολο από το να στείλεις ένα τρένο από την Αθήνα στην Θεσσαλονίκη. Η τεχνολογία όμως που χρησιμοποιεί η NASA για «δύσκολα ταξίδια» είναι διαθέσιμη και χρησιμοποιείται σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αν δεν με πιστεύετε, πηγαίνετε στην Κοπεγχάγη και χρησιμοποιήστε το μετρό της πόλης. Θα παρατηρήσετε πως κανένα βαγόνι δεν έχει χειριστή. Όλη την δουλειά την κάνει ένας αλγόριθμος ο οποίος έχει τεσταριστεί άπειρες φορές και ξέρουμε ότι δεν θα «γυρίσει λάθος κλειδί».

Εν κατακλείδι. Το 2023, σε κάθε κράτος ή οργανισμό που σέβεται τον εαυτό του, δεν υπάρχει «ανθρώπινο λάθος» διότι πολύ απλά, ως κοινωνία, μέσω της έρευνας και της τεχνολογίας, έχουμε καταφέρει να αφαιρέσουμε από όλες αυτές τις διαδικασίες τον ανθρώπινο παράγοντα.

Και για να κλείσουμε αυτό το άρθρο αισιόδοξα, η λύση στο να μην συμβεί ξανά μια τέτοια τραγωδία είναι εξαιρετικά απλή και δυστυχώς -αν και οι ευθύνες βαρύνουν δυσανάλογα την κυβέρνηση που αφαίρεσε κάθε δικλείδα ασφαλείας- καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε να υλοποιήσει τις τελευταίες δεκαετίες:

Τα ελληνικά πανεπιστήμια, και ειδικά τα πολυτεχνεία, διαθέτουν ένα εξαιρετικό επιστημονικό κεφάλαιο που -σας διαβεβαιώ επειδή το γνωρίζω εκ των έσω- δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από αυτό της NASA. Το εννοώ, με το χέρι στην καρδιά.

Αφήστε λοιπόν τα ψέματα και την επικοινωνία, τελειώνετε με την προπαγάνδα περί αριστείας και προσλάβετε 10 τελειόφοιτους του ΕΜΠ να σας γράψουν 500 γραμμές κώδικα, για να μην υπάρξει ποτέ ξανά «σταθμάρχης» αλλά και να μην χάσουμε ποτέ ξανά τους φίλους μας άδικα.

Τόσο απλά.