Η υπόθεση της «πετονιάς» στο Αρσάκειο Ψυχικού ορθάνοιξε μια πόρτα που χρόνια τώρα ήταν μισάνοιχτη παρά τα τόσα κι άλλα τόσα περιστατικά. Παρά την αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη και του δεκαπεντάχρονου στην Αργυρούπολη, παρά τα φρικιαστικά που κατά καιρούς ακούμε για βιασμούς με σκουπόξυλα και ηδονοβλεψίες με κινητά, η ελληνική κοινωνία δείχνει να εμπιστεύεται ακόμα την παράδοσή της. «Παιδιά είναι», «Κι εμείς στην ηλικία τους», «Μεμονωμένα περιστατικά», ένας ολόκληρος κόσμος που αρνείται να δει το δάσος. Ή ακόμα χειρότερα, βλέπει ένα δάσος και σηκώνει τους ώμους αδιάφορα.

Το μπούλινγκ δεν γεννήθηκε σήμερα, κι οι χαζές υποθέσεις για τις αιτίες του υπάρχουν χρόνια τώρα. Όμως το 2023 δεν μπορεί να είναι 1993, ούτε 2003. Κάποια πράγματα πλέον τα ξέρουμε: η ροκ, το κάπνισμα, το σεξ, τα βίαια video games, οι ταινίες splatter, η μπάλα κι οι κακοί βαθμοί δεν είναι αιτίες του μπούλινγκ. Ψάξε και δεν θα βρεις σοβαρές στατιστικές έρευνες που να συνδέουν τα παραπάνω με την αύξηση των κρουσμάτων σχολικής βίας. Και βιωματικά (για όσους προτιμούν τις λίγες εμπειρίες του ενός απ' τα μύρια δείγματα μιας έρευνας): η αφεντιά μου έχει μαθητές που ζουν τον έρωτά τους μ' όλη τη σαρκική αθωότητα της εφηβείας, είχα φίλους καπνιστές και ροκάδες που ήταν τα πιο ευαίσθητα παιδιά του σχολείου, ήμουν κολλημένος με τ’ αθλητικά κι έπαιζα παιχνίδια πιο ματωμένα απ' το Kill Bill. Νταή δεν σε κάνουν αυτά.

Και δεν σε κάνουν γιατί, κόντρα στην εύκολη ψυχανάλυση του ελληνικού καναπέ, οι ταινίες και τα παιχνίδια μπορούν να έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο, η μπάλα κι η μουσική δημιουργούν κουλτούρα όμως όχι απαραίτητα βίαιη τάση, οι κακοί βαθμοί ίσως φέρουν απαξίωση αλλά όχι κατ' ανάγκη «ταξικό» μίσος, το κάπνισμα και το σεξ είναι παντελώς άσχετα με κάθε χρήση βίας. Αν θες όντως να ψάξουμε το πραγματικό αίτιο που γεννά βία κι εκφοβισμό, ας σταθούμε σε τέσσερις απ' τις παραπάνω λεξούλες: μπορούν, απαραίτητα, κατ' ανάγκη.

Ναι, τα video games μπορούν να έχουν πλαίσιο, αλλά μπορούν και να μην έχουν. Ναι, μια κουλτούρα κερκίδας ή αντίδρασης δεν είναι απαραίτητα άσχετη με την τάση για βία. Ναι, συχνά το «ταξικό μίσος» του κακού προς τον καλό μαθητή, έρχεται από ανάγκη. Κι όλες αυτές οι αφορμές που τους κρεμάμε ακόμα σήμερα κουδούνια, έχουν κοινή αιτία. Που εξηγεί χωρίς αμφιβολίες γιατί δεν θέλουμε να την κοιτάξουμε ενώ είναι τόσο καθαρή και τόσο μπροστά μας.

Νταή λοιπόν δεν σε κάνει το παιχνίδι, το στόμα ή τ' ακουστικά σου. Νταή σε κάνει μια οικογένεια που δεν σε νοιάζεται. Ή που σε νοιάζεται με λάθος τρόπο. Νταή σε κάνει κι ένας δάσκαλος που δεν σ' ακούει, που δεν σε βοηθάει να βρεις τον εαυτό σου και δεν σου δείχνει ότι στον κόσμο το ν' αγαπάς είναι μεγαλύτερη δύναμη απ' το να δέρνεις. Νταή σε κάνει ο αδιάφορος γονιός κι η εκπαίδευση που δείχνει με το δάχτυλο. Πρόσεξε: ο αδιάφορος - αυτός που δείχνει με τα δάχτυλο. Και το τονίζω αυτό γιατί μοιάζει να ζούμε σ' έναν κόσμο που ένας πατέρας σκέφτεται: «Δεν δέρνω το παιδί μου όπως γινόταν κάποτε, κι άρα είμαι καλός πατέρας». Μια μάνα σκέφτεται: «Δεν το βάζω τιμωρίες κλειδωμένο στο δωμάτιο, κι άρα είμαι καλή μάνα». Κι η εκπαίδευση περήφανα δηλώνει πως δεν ξυλοφορτώνει, ούτε καψωνάρει πια τους μαθητές, και νιώθει εντάξει. Όμως αυτά είναι συνθήκες αναγκαίες. Όχι ικανές.

Αν θες να πάψουν οι νταήδες, μίλα με τα παιδιά, άκου και δείξ' τους ότι τα δέχεσαι, τ' αγαπάς, τα θαυμάζεις και είσαι εκεί γι' αυτά. Θυμήσου την εφηβεία σου και γίνε αυτό που χρειαζόσουν τότε και δεν το είχες. Δίδαξε αλληλεγγύη κι αλληλοβοήθεια, κάνε όσους στέκουν αμέτοχοι μπροστά στη βία και το βασανισμό να γίνουν ασπίδα προστασίας για το θύμα. Κι έτσι, καιρό με τον καιρό δεν θα 'χεις πια θύματα, κι ίσως ούτε θύτες θα 'χεις.

Και για να μη φανεί ότι τους βγάζω λάδι: οι λεβέντες στο Αρσάκειο είν' εγκληματίες. Κι ως εγκληματίες πρέπει να τους δικάσεις και να τους χειριστείς. Όμως εγκληματίες τους κάναμε εμείς. Και θα τους ξανακάνουμε όσο κρύβουμε στην άμμο το κεφάλι. Γιατί είναι πάντα ευκολότερο να φταίει μια κουλτούρα απ' το να φταίμε εμείς οι ίδιοι...