Αν εδώ το κράτος δικαίου ευθέως αμφισβητείται, εκεί αποδεδειγμένα δεν υπάρχει καν. Αν τ’ ανθρώπινα δικαιώματα εδώ συχνά καταπατώνται, εκεί ούτε καν αναγνωρίζονται. Αν ο τύπος εδώ καθοδηγείται, εκεί απειλείται και φιμώνεται. Όχι, να συγκριθεί με την Τουρκία η Ελλάδα δεν χρειάζεται. Χρειάζεται όμως να διδαχτεί απ’ αυτή.

Τι συμπεράσματα μπορεί κανείς να βγάλει απ’ το αποτέλεσμα των εκλογών στη γειτονιά μας; Λοιπόν, ορίστε μερικά ζεστά και πρόχειρα: οι δημοσκόποι πάτησαν ξανά τη μπανανόφλουδα, ο Κιλιτσντάρογλου δεν μπόρεσε να ρίξει κάτω τον “πληγωμένο” σουλτάνο, το αποτέλεσμα κρίθηκε απ’ την ψήφο της “επαρχίας”, ο σεισμός έχασε απ’ τον εθνικισμό. Χωρούν αναλογίες στο δρόμο για τη δική μας Κυριακή; Για να δούμε…

Στην τρίχα έχασε την αυτοδύναμη εκλογή από την πρώτη Κυριακή ο Ερντογάν. Ο Ερντογάν που κατρακύλησε την οικονομία, που άφησε το λαό να ζει (και φευ, να πεθαίνει!) σε σπίτια δίχως θεμέλια, ο Ερντογάν που τον βαραίνουν μύριες παρακρατικές κατηγορίες, δολοφονίες κρατουμένων, φυλακίσεις αντιπάλων, κυνήγι ανήλεο της έκφρασης, της ελευθερίας, της κριτικής. Αυτός ο Ερντογάν ακούμπησε το απίθανο 49,5%, ο ίδιος που όλο διαβάζαμε ότι σ’ αυτές τις εκλογές θα συναντήσει την ειμαρμένη κάθε ανελεύθερου σατράπη. Αλίμονο, τα λογαριάζαμε σα δυτικοί, όχι σαν Τούρκοι.

Σα δυτικοί λοιπόν, βάλαμε πρώτη την οικονομία. Βάλαμε πρώτη την πληγή των μαζικών τάφων που ‘χουνε από κάτω φαρδιά-πλατιά μια κρατική υπογραφή. Βάλαμε πρώτη την ελευθερία, τη δημοκρατία, την πολυφωνία, που τόσο ανοιχτά τις απειλεί ο (μέχρι αποδείξεως του εναντίου) σουλτάνος. Κι όντως, αυτά είναι που έπαιξαν το ρόλο στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στην Άγκυρα. Όμως Τουρκία δεν είναι μόνο οι μεγάλες πόλεις της. Τουρκία είναι κι η Ανατολία, το βάθος, η Ασία του μεσαίωνα. Κι εκεί ο Ταγίπ έπαιζε στο δικό του γήπεδο κι έπαιξε το δικό του παιχνίδι.

Προπαγάνδα, εθνικισμός, ισλαμική δόξα και πολεμικές υποσχέσεις μεγαλείου. Αφού μια επαρχία καταρτισμένης αγροτιάς νίκησε δυο φορές ολόκληρο Λονδίνο για χάρη του Brexit, γιατί να μην κερδίσει η παντελώς αμόρφωτη βαθιά Τουρκία τις εκλογές για χάρη του εφέντη; Αν με ρωτάς, το γράφω, παίρνω την ευθύνη, κι ας είναι όσο σκληρό ακούγεται: έχεις χάσει τους ανθρώπους σου, έχεις χάσει τους γονείς και τα παιδιά σου στα χαλάσματα, μένεις σ’ αντίσκηνα και ζεις από βοηθήματα, και τον υπαίτιο των δεινών σου τον ξαναψηφίζεις; Ναι, είσαι άξιος της μοίρας σου! Κι οι εκλογές των Τούρκων κρίθηκαν κυρίως απ’ αυτό: από ανθρώπους που, άξιοι μιας μοίρας διαρκώς κακοποιούμενης, έβαλαν την εθνική τους δόξα, τη γαλάζια τους πατρίδα πάνω στη ζυγαριά και τη βγάλανε βαρύτερη απ’ τη φτώχεια, απ’ την ανασφάλεια, την ανελευθερία, την κοροϊδία και το δόλο που έστειλε στο θάνατο την οικογένειά τους. Ανάγκη “παλινόρθωσης”, πίστη στα οθωμανικά ιδεώδη και στην κορανική παράδοση (όχι αναγκαστικά στο ίδιο το Κοράνι) – ένας λαός άκριτα μαζικός, ανδρείκελο στα χέρια ενός λαοπλάνου μαριονετίστα. Όμως δεν είναι μόνο αυτό.

Σπάνια σ’ ένα παιχνίδι κερδίζει ο νικητής χωρίς να χάσει ο χαμένος. Κι ο Κιλιτσντάρογλου έχασε. Δεν είμαι εγώ κατάλληλος ν’ αποκαλύψω τις αιτίες αυτής της ήττας (που παραμένει τέτοια ακόμα κι αν την ανατρέψει στο φινάλε). Είναι όμως φανερό ότι, σε μια Τουρκία με τόσα προβλήματα, σε μια Τουρκία υποχρεωμένη εκ των πραγμάτων να στραφεί σε δυτική οικονομική βοήθεια, σε μια Τουρκία γεμάτη αυτοτραυματισμούς επάνω στο κορμί της, ο Κιλιντζάρογλου δεν μπόρεσε να πείσει. Δεν μπόρεσε να γίνει η εναλλακτική σ’ ένα, υπό συνθήκες, μάλλον απλό κι εύκολο δίλημμα. Η ευθύνη της ήττας, πάντα βαραίνει το χαμένο.

Συμπέρασμα: οι τουρκικές εκλογές δώσανε χέρια μ’ έναν υπόλογο μαζικών θανάτων, δώσανε χέρια μ’ έναν υποστηρικτή παρακρατικών μεθόδων, δώσανε χέρια με τον υπαίτιο της φτώχειας, τον αρνητή δικαιωμάτων κι ελευθεριών. Μ’ ευθύνη μιας αντιπολίτευσης ανίκανης να εμπνεύσει, μ’ ευθύνη μιας αντιπολίτευσης ανίκανης ν’ ανοίξει ήδη ανοιχτές πληγές, μ’ ευθύνη μιας αντιπολίτευσης ανίκανης να βρει απαντήσεις σε αφηγήματα εθνικού κινδύνου ή εθνικής υπερηφάνειας. Και το αποτέλεσμα;

Έχουν λοιπόν να διδαχτούν οι Έλληνες από τις εκλογές των Τούρκων; Αναρωτιέμαι…