Το ζήτημα είναι ότι, όπως κάθε κακή εφαρμογή εξουσίας, έτσι κι η σκοτεινή πλευρά των μέσων ενημέρωσης μπορεί να γίνει επίσης με τους δύο συνήθεις τρόπους: έξυπνα ή ανόητα.  Τα non paper λοιπόν κι οι απροκάλυπτες συγκαλύψεις είναι ο βλακώδης τρόπος.

Υπάρχει όμως κι ο ευφυής. Μακράν πιο πονηρός, οπωσδήποτε περισσότερο επιτυχημένος, χωρίς αμφιβολία πιο ασφαλής. Κι όπως κάθε καλή στρατηγική, πατάει σε απλούς, στακάτους κανόνες:

Γραμμή – Υπερβολή – Αλλοίωση.

Διαβάζω τον τίτλο: “Παραλίγο τραγωδία στο ΑΠΘ: Κουκουλοφόροι επιτέθηκαν με αλυσοπρίονο σε χώρο με πυρηνικό αντιδραστήρα - Διαψεύδει ο πρύτανης”. Αυτός ο τίτλος, από μόνος του είναι σεμινάριο. Σεμινάριο καλής κακής δημοσιογραφίας. Καλώς ήρθατε!

Σ' έναν τίτλο, οι λέξεις είναι λίγες και προσεκτικά διαλεγμένες. Γιατί; Γιατί δημιουργούν άμεσα εντυπώσεις. Τραγωδία. Παραλίγο μεν, αλλά τραγωδία. Μπουμ.

Κουκουλοφόροι επιτέθηκαν. Σε τι; Σε ποιον; Σε χώρο; Σε ανθρώπους μέσα στο χώρο; Δεν έχει σημασία, μην προσπαθήσεις ν’ αναρωτηθείς. Ερχεται συνέχεια. Επιτέθηκαν... με αλυσοπρίονο. Μπουμ!

Σκηνές κακού σπλάτερ. Ένα μάτσο φανατισμένοι παλαβιάρηδες ορμάνε με πριόνι. Όμως όχι, δεν είναι σπλάτερ. Σταγόνα αίμα δεν χύθηκε, γιατί καημένε μου αναγνώστη, η ταινία είναι θρίλερ. Ψυχροπολεμικό θρίλερ. Βλέπεις, οι κουκουλοφόροι με το πριόνι επιτέθηκαν σε πυρηνικό αντιδραστήρα! Τσέρνομπιλ…

Όμως για κάτσε…

Έχει η Ελλάδα πυρηνικό αντιδραστήρα;

Έχει. Και ναι, τον έχει στο ΑΠΘ. Όπως εύκολα παρατηρεί κανείς, η έξυπνη κακή δημοσιογραφία ακολουθεί τις βασικές επιταγές του καλού μάρκετινγκ. Ποτέ δεν λέει ψέματα. Απλώς φροντίζει, όσα θα πει, να οδηγούν στο δρόμο της γραμμής.

Το ΑΠΘ δεν είναι CERN, ούτε κινδύνεψε η Θεσσαλονίκη να γίνει νέο Τσέρνομπιλ. Όπως εύκολα κανείς υποθέτει, ο αντιδραστήρας είναι πολύ μικρός και κατάλληλος αποκλειστικά για σκοπούς της εκπαίδευσης. Τα μέτρα προστασίας που περικλείουν τη λειτουργία του είναι αυστηρά, ενώ η ίδια του η ηλικία (βρίσκεται εκεί απ’ τη δεκαετία του ΄70), επιβεβαιώνει το προφανές: ο αντιδραστήρας δεν αποτελεί κίνδυνο. Ή μάλλον, αν αποτελεί, τότε θα πρέπει να ζητήσουμε τα ρέστα κι απ’ το κράτος, κι απ’ το πανεπιστήμιο που κρατάει κλειδωμένη πρόχειρα μια απειλή πενήντα ετών! Η τελευταία φράση είναι άλλο ένα δείγμα κακής δημοσιογραφίας. Ναι, κι εμείς μπορούμε…

Στην ουσία τώρα. Καμιά δουλειά δεν είχε κανένας κουκουλοφόρος να δουλεύει αλυσοπρίονα μέσα στο πανεπιστήμιο. Εδώ που τα λέμε, κανείς κουκουλοφόρος δεν έχει δουλειά μες στο πανεπιστήμιο. Ούτε για να το καταστρέφει, ούτε για να το καθαρίζει. Όμως απ’ αυτό, μέχρι το να υπονοήσει κανείς πυρηνική τραγωδία στο Αριστοτέλειο, πολλά τσιγάρα δρόμος. Και μην ξεχνάς:

Ο πρύτανης διαψεύδει.

Είναι η πιο ενδιαφέρουσα θέση αυτού του τίτλου. Η θέση του Πρύτανη. Η κεφαλή του πανεπιστημίου, η ουρά της είδησης. Εμ, αφού διαψεύδει ολόκληρη την είδηση. Όμως μπαίνει στον τίτλο. Γιατί;

Ισορροπία, θα ‘λεγε κανείς. Φιλαλήθεια, θα ‘λεγε κάποιος άλλος. Δυστυχώς, σκέτη κακοήθεια. Είπαμε, ο τίτλος λειτουργεί (συχνά) για παραγωγή εντυπώσεων. Ένας τέτοιος τίτλος, ικανός να παίξει με τους φόβους, τις ιδεοληψίες και τις προσκολλήσεις σου, με την προσθήκη της διαφωνίας του πρύτανη, καταφέρνει απλώς να ενοχοποιήσει τον πρύτανη. Η σκέψη είναι απλή και σχεδόν αυτόματη:

Το έκαναν κουκουλοφόροι – άρα εχθροί της αστικής δημοκρατίας (γραμμή). Επιτέθηκαν στο χώρο του αντιδραστήρα – παρατρίχα πυρηνικό ολοκαύτωμα (υπερβολή). Παραλίγο τραγωδία – θα σκότωναν τα παιδιά μας! (αλλοίωση). Η δύναμη των λέξεων είναι τέτοια που, θες από φόβο, θες από πανικό, θες από φανατισμό, το κοινό της γραμμής υιοθετεί χωρίς δεύτερη σκέψη. Άρα ο πρύτανης που τον διαψεύδει; Ε, προφανώς είναι φίλος των μπάχαλων, ανεύθυνος, προκλητικός, ένας βολεμένος κι επικίνδυνος ακαδημαϊκός. Τελεία.

Η δουλειά έγινε. Γίνεται. Λιγότερο ή περισσότερο έξυπνα, γίνεται με τρόπο που εξυπηρετεί και βγάζει το δημοσιογράφο απ’ τη δύσκολη θέση. Όποιος και να καταδικάσει πια την ελληνική δημοσιογραφία, τα μέλη του σιναφιού μας μπορούν ελεύθερα να υποστηρίζουν πως: “Κανένας δεν μου υπαγορεύει τι να γράψω!”. Να το πιστεύουν. Και να 'ναι όντως αλήθεια. Είναι γνωστό απ’ την εποχή του Καραγάτση: Δεν έχει τόση σημασία τι γράφεις αλλά πώς το γράφεις.

Αν μπορώ να παραφράσω λίγο τον περίφημο αφορισμό τ’ Ουμπέρτο Έκο: είναι ηλίθιο σήμερα να κάνει κανείς δικτατορίες με ψέματα όταν μπορεί να τρομπάρει την αλήθεια. Η είδηση θα ‘ναι πάντα το "άνθρωπος δαγκώνει σκύλο", όμως κανείς δεν σου απαγορεύει να δεις τη δαγκωνιά εκεί που ο άνθρωπος προσπάθησε απλώς να τον φιλήσει. Στο τέλος-τέλος, πόσο απέχει ένα φιλί από 'να δάγκωμα;