Τα νέα της Αλεξάνδρας | reclaim (video)

Μια ομάδα εξαιρετικά ταλαντούχων καλλιτεχνών, με επικεφαλής τη Βάσια Ντούλια, που υπογράφει το κόνσεπτ και τη σκηνοθεσία, δημιούργησαν μία ταινία/μουσικό βίντεο οκτώμισι λεπτών που αφηγείται μία ιστορία έμφυλης βίας κάνοντας ένα reclaim στο ρεμπέτικο «Τα νέα της Αλεξάνδρας» του Κώστα Γιαννίδη, με ερμηνεύτρια τη Σεμέλη Παπαβασιλείου.

Τα νέα της Αλεξάνδρας | reclaim (video)
ΠΡΟΒΟΛΗ

Σύμφωνα με τους στίχους του τραγουδιού του Κώστα Γιαννίδη, του 1960, η «χαλαρών ηθών» κοπέλα της εποχής, Αλεξάνδρα, «που σου ’λεγε δεν ξέρει τι θα πει άντρας», έπαιρνε τα «σκονάκια» της με τον μπακάλη και μπαινόβγαινε με αγαπητικούς στο «Ροζικλαίρι». 60 χρόνια μετά, ωστόσο, πέρυσι τον Μάιο, η Αργυρώ Μουστάκα Βρεττού, της οποίας η θεία υπήρξε φίλη με την αληθινή Αλεξάνδρα που αναφέρεται στο τραγούδι, αποκάλυψε με ανάρτησή της στο Facebook μία διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της:

«Ίσως 60 χρόνια μετά να είναι πολλά, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για την αλήθεια και την αποκατάστασή της. Η 18χρονη Αλεξάνδρα ήρθε στο Αιγάλεω από τη Μάνη για να μάθει ραπτική. Έμενε σε ένα σπίτι με συγγενείς της, τότε που στη γειτονιά είχε μόνο προσφυγικά σπίτια και πολλά δωματιάκια με κοινή αυλή. Ήταν πολύ όμορφη. Δεν πήγαινε πουθενά αλλού, εκτός από το σπίτι, τη μοδίστρα και το περίπτερο. Στο περίπτερο καθόταν με τη θεία μου τη Μαίρη, συνομήλικες τότε. Αρραβωνιασμένη και ερωτευμένη, κάτι τη βασάνιζε αλλά φοβόταν να μιλήσει. Οι φίλες της όμως καταλάβαιναν. Η σπιτονοικοκυρά της, Ε., σχεδόν 80 πια, δεν μπορεί να ξεχάσει την εικόνα με το κεφάλι της ανοιγμένο και τα μυαλά χυμενα στον τοίχο. Έκανε πολλές απόπειρες να τη βιάσει ο θείος της, ο ίδιος ο αδερφός της μάνας της κι εκείνο το βράδυ, η Αλεξάνδρα, φαίνεται, αντιστάθηκε όσο ποτέ. Της τίναξε τα μυαλά με το όπλο του. Αν τώρα, στο 2020, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που λένε για την Ελένη Τοπαλούδη, ότι προκάλεσε, ότι εκδιδόταν, αν τώρα πέφτουν ισχυρά μέσα να καλύψουν τους φρικτούς δολοφόνους της, για σκεφτείτε τότε. Τότε που ακόμα τα εγκλήματα τιμής ήταν καθημερινότητα. Η Αλεξάνδρα δεν έπαιρνε σκονάκια με τον μπακάλη, δεν έβγαινε βόλτες, δεν ήξερε πράγματι τι θα πει άντρας. Ούτε καν ήξερε πού είναι το "Ροζικλαίρ". Η Αλεξάνδρα ήταν ένα φοβισμένο κορίτσι που νόμιζε ότι ο αρραβωνιαστικος της θα την έσωζε από το εφιάλτη που βίωνε καθημερινά. Λένε ότι ο δολοφόνος ο ίδιος, ο θείος της δηλαδή, έγραψε τους στίχους και τους έδωσε. Για να μείνει στην ιστορία σαν πουτάνα. Στ’ ορκίζομαι Βαγγέλη μου / Για κάτσε να τα πούμε: Η Αλεξάνδρα δολοφονήθηκε από τον ανώμαλο θείο της. Και βιάζεται καθημερινά εδώ και μισό αιώνα κάθε φορά που ακούγεται αυτό το τραγούδι. Μπείτε και δείτε ακόμα τι σχόλια αφήνει ο κόσμος για τη δολοφονημένη Αλεξάνδρα. Κι αυτά είναι τα πραγματικά νέα της Αλεξάνδρας».

Με αφορμή την αποκάλυψη αυτή, καθώς και πολλές άλλες μαρτυρίες γυναικών για περιστατικά έμφυλης βίας, που εντόπισε μέσα από την έρευνά της, η filmmaker Βάσια Ντούλια αποφάσισε να δημιουργήσει, με τη συνδρομή μιας πολυπληθούς ομάδας ταλαντούχων συνεργατών, μία ταινία/μουσικό βίντεο - reclaim του πολυτραγουδισμένου ρεμπέτικου του Κώστα Γιαννίδη, με «αναθεωρημένους» τους στίχους και με ερμηνεύτρια/αφηγήτρια της νέας ιστορίας την εξαιρετική Σεμέλη Παπαβασιλείου.

Όπως μας εξήγησε η ίδια η δημιουργός, Βάσια Ντούλια, η ιστορία που αφηγείται στην ταινία/μουσικό βίντεο «δεν είναι η ιστορία της Αλεξάνδρας. Είναι μια ιστορία έμφυλης βίας, σαν εκείνη της 18χρονης Αλεξάνδρας και σαν τις δεκάδες που βρήκαμε στην έρευνά μας δουλεύοντας τους στίχους». Παραθέτουμε ολόκληρη την τοποθέτησή της.

«Η πρόθεση μου, αρχικά, δεν ήταν η αποκατάσταση της αλήθειας, καθώς δεν νιώθω πως έχω τη δικαιοδοσία να μιλήσω σε τέτοιο επίπεδο για την αλήθεια της Αλεξάνδρας. Επίσης αν ακούσει κάποιος το κομμάτι και ψάξει την αναφορά της πραγματικής ιστορίας, θα καταλάβει πως η ιστορία που αφηγείται το τραγούδι στα “Νέα της Αλεξάνδρας | reclaim” δεν είναι η ιστορία της Αλεξάνδρας. Είναι μια ιστορία έμφυλης βίας, σαν εκείνη της 18χρονης Αλεξάνδρας και σαν τις δεκάδες που βρήκαμε στην έρευνά μας δουλεύοντας τους στίχους. Στις περισσότερες από αυτές, βλέπει κανείς πως μέσα σε μια συνθήκη ωμής και συστηματικής βίας είτε θα χαθείς είτε θα αντιδράσεις ενστικτωδώς. Η αποκατάσταση έρχεται/συμβαίνει από τα αντανακλαστικά που έχουμε βλέποντας ή ακούγοντας ιστορίες σαν αυτήν. Αυτή είναι η δική μου θέση σε αυτό. Ο όρος reclaim στον τίτλο αφορά την πρόθεσή μου να μιλήσω για τη γενικότερη απουσία των γυναικών στην αφήγηση των ίδιων τους των ζωών και συγκεκριμένα για τον τρόπο που προβάλλονται στο ρεμπέτικο τραγούδι. Μακάρι μέσα από αυτό να καταφέρουμε να αποκαταστήσουμε την ιστορία της Αλεξάνδρας στη συλλογική μας μνήμη.

Πως έφτασα εκεί, λοιπόν;
Ένα μεσημέρι του περασμένου Γενάρη, άκουσα τα “Τα νέα της Αλεξάνδρας” του Κώστα Γιαννίδη. Το κομμάτι το γνώριζα, αλλά εκείνο το μεσημέρι ένιωσα πως το άκουσα για πρώτη φορά. Άρχισα να ψάχνω για το κομμάτι κι εκεί ξεκίνησε μια πολύ οργανική διαδικασία. Η περίοδος της δεύτερης καραντίνας με βρήκε σε μια προσπάθεια συγγραφής ενός σεναρίου μαζί με μια φίλη από την Τουρκία, συζητώντας από απόσταση κάθε τόσο, για τα εγκλήματα που συμβαίνουν εκεί ενάντια στις γυναίκες και στα LGBTQ+ άτομα. Εκτός από αυτό, το σενάριο που δουλεύουμε αφορά δύο γυναικείους χαρακτήρες. Έτσι, εκείνο το μεσημέρι, ακολουθώντας την αφήγηση του πρωτότυπου κομματιού, ήρθε πηγαία η σκέψη, πώς θα ήταν αυτό το τραγούδι ειπωμένο από μια γυναίκα προς μια άλλη, αντανακλώντας στο σήμερα, αλλά διατηρώντας τους κώδικες της εποχής που δημιουργήθηκε. Σε συνδυασμό με την αγκύλωση που προκάλεσε σε κοινωνικό επίπεδο η καραντίνα και μέσα σε μια γενικότερη πολιτική ατζέντα που προωθείται και χαιρετάει ευθαρσώς μεσαιωνικές αντιλήψεις πάνω στα φύλα, τα σώματά μας και την κοινωνία συνολικά, ήταν μια φυσική ροπή προς την κίνηση αυτή. Ό,τι και να φέρνει στην επιφάνεια η δουλειά αυτή για τον κάθε άνθρωπο, ό,τι και να σκέφτεται, παραμένει μια ταινία, μια αφήγηση, που κέντρο της έχει το τραγούδι. Πιστεύω πολύ στο μέσο με το οποίο δουλεύω και για μένα, κάθε ταινία, οπτικοακουστικό έργο, όπως θέλετε πείτε το, πρέπει πρωτίστως να συγκινεί. Να συν + κινεί. Δεν τρέφω ψευδαισθήσεις πως όλοι εκεί έξω, πόσο μάλλον στον cyber χώρο, μπορούν να το διαβάσουν ως έχει. Ωστόσο, εξαρχής ήθελα να βγει η ταινία ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλες όλους και όλα στο YouTube, το οποίο στεγάζει μια πληθώρα κόσμου με διαφορετικά επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης και όχι μόνο το χρήστη ή θεατή που επιλέγει συνειδητά ή ασυνείδητα να δει αυτό που θα του επιβεβαιώσει όσα ήδη ενστερνίζεται. Kαι όπως έγραψε και μια φίλη, οι καιροί είναι δύσκολοι και η ενεργοποίηση αναγκαία. Και οι τέχνες οφείλουν να είναι παρούσες».

Tα νέα της Αλεξάνδρας | reclaim

Δυο γυναίκες στα μπαλκόνια τους και ένα τραγούδι ειπωμένο αλλιώς. Αυτή η ταινία/μουσικό βίντεο εμπνέεται από το τραγούδι «Τα νέα της Αλεξάνδρας» του Κώστα Γιαννίδη (ή Γιάννη Κωνσταντινίδη) και τις ιστορίες που περιτριγυρίζουν το κομμάτι από τη γέννηση του για να δώσει φωνή στις γυναίκες που υπήρξαν απούσες από την εξιστόρηση των ζωών τους γενικότερα και το ρεμπέτικο ειδικότερα. Αφορμή μια ανάρτηση στο Facebook το 2013 από τη δημοσιογράφο Αργυρώ Μουστάκα Βρεττού όπου μίλησε για την ιστορία της πραγματικής Αλεξάνδρας που αναφέρεται στο τραγούδι. Μια 18χρονη κοπέλα που μετακόμισε από τη Μάνη στην Αθήνα για να μάθει ραπτική και δολοφονήθηκε από τον θείο της όταν αντιστάθηκε στην απόπειρα βιασμού της από τον ίδιο. Η ιστορία της Αλεξάνδρας, στην εποχή που επιτέλους αρθρώσαμε τη λέξη γυναικοκτονίες, είναι παρούσα στην εξόφθαλμη βία που σκοτώνει αλλά και στη βία που κρύβεται σε αυτά που θεωρούμε δεδομένα και σε όσα καλούμε παράδοση και ταυτότητα. Η Αλεξάνδρα ζει στο τώρα στις καθημερινές εμπειρίες όλων των γυναικών και θηλυκοτήτων: στο σπίτι, στο δρόμο, μέσα μας. Έτσι γεννήθηκε η ανάγκη για το reclaim του τραγουδιού, όπου η Μαρίκα αντικαθιστά το Βαγγέλη. Μια ωδή στον σύγχρονο τεκέ μας.

Μπροστά από την κάµερα: Αναστασία Γιαννάκη, Έλενα Μεγγρέλη, Σεµέλη Παπαβασιλείου (ερµηνεία), Μυρσίνη Ποντικοπούλου (βιολί, φωνή), Κωνσταντίνα Βασίλογλου (σαντούρι, φωνή), Νίκος Τσώλης (µπουζούκι), Γιώργος Χριστοδούλου (κιθάρα), Ελένη Μάρτου, Αλεξάνδρα Κωστοπούλου, Χριστίνα Μαθιουλάκη, Νεφέλη Παπαϊωάννου, Αλεξάνδρα Μασµανίδη, Ανδρέας Λαµπρόπουλος.

Σκηνοθεσία-Concept: Βάσια Ντούλια
Creative Producers: Ladies Fingers’ Directing Duo
Παραγωγή: Αντώνης Βαλληνδράς
Διευθ. Φωτογραφίας: Μιχάλης Γκατζόγιας
Σκηνογράφος: Μαρία Παπαδηµητρίου
Ενδυµατολόγος: Εβελίνα Δαρζέντα
Στίχοι reclaim: Δηµήτρης Αθανασόπουλος
Ηχολήπτρια: Δήµητρα Ξερούτσικου
Μαλλιά και make up: Δοµινίκη Λυκούρη
Επιµέλεια Σεναρίου: Δήµητρα Μαραγκάκη
Μοντάζ: Βάσια Ντούλια
Sound Design: Δηµήτρης Μπαρµπούτης
Color Correction: Δηµήτρης Μανουσιάκης
Βοηθ. Κάµερας: Νεφέλη Ντακοζούδη
Gaffer: Γιώργος Σιντόσης
Βοηθ. Παραγωγής: Άρτεµις Κολτσίδα
Φροντιστής: Κωστής Μαθιουδάκης
Backstage Photography: Ηλιάνα Bennet
Storyboard: Δηµήτρης Μητσικώστας
Aφίσα: Λία Κάλκου
Λογιστικές υπηρεσίες: Μαρία Πλακιά
Εξοπλισµός: Frenel Rental

* Φωτογραφίες: Ηλιάννα Bennet

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ