«Δεν ξεμπερδέψαμε, έχουμε κυβέρνηση με τρεις φασίστες υπουργούς» (podcast)

Ο Παντελής Κυραμαργιός, ένας από τους πιο ταλαντούχους και δημιουργικούς τραγουδοποιούς της νεότερης γενιάς, βρέθηκε καλεσμένος στο 1ο επεισόδιο του PODήλατου στο 20/20 για τη νέα σεζόν και μας παραχώρησε μία «άφιλτρη» -όπως ονομάζεται ο τελευταίος κύκλος τραγουδιών του- συνέντευξη για τη μουσική του και για όλα όσα ζούμε.

«Δεν ξεμπερδέψαμε, έχουμε κυβέρνηση με τρεις φασίστες υπουργούς» (podcast)
ΠΡΟΒΟΛΗ

Υποδεχόμενοι τον Παντελή Κυραμαργιό στο Επεισόδιο 1 του PODήλατου στο 20/20 για τη νέα σεζόν, γνωρίζαμε πως θα έχουμε απέναντί μας έναν ταλαντούχο τραγουδοποιό γεμάτο μουσικές και ταυτόχρονα έναν άνθρωπο σκεπτόμενο, με άποψη και θέση για τα πράγματα.

Όταν η πόρτα του στούντιο άνοιξε και ο Παντελής κάθισε στον καναπέ απέναντί μας, ο αέρας του χώρου άλλαξε - το δωμάτιο φωτίστηκε από το καθαρό πρόσωπο κάποιου που κάνει αυτό που αγαπάει, ακριβώς με τον τρόπο που έχει επιλέξει να το κάνει.

Ο Παντελής Κυραμαργιός αναφέρθηκε διεξοδικά στη δισκογραφία του, μας είπε ιστορίες πίσω από τα τραγούδια του και μας ανέλυσε το σκεπτικό πίσω από όλα τα album του. Επίσης, μας εξήγησε τους λόγους που αποχώρησε από το επιτυχημένο συγκρότημα Μέλισσες το 2017 αλλά και το «μυστικό» των πολλών σημαντικών συνεργασιών του.

Στη συνέχεια, μοιράστηκε μαζί μας ανοιχτά τις απόψεις του για όσα συμβαίνουν γύρω μας, με την τόλμη και την ειλικρίνεια κάποιου που δεν έχει τίποτα να κρύψει και που το θεωρεί όχι απλώς δικαίωμα αλλά ευθύνη το να εκφράζει ως καλλιτέχνης την άποψή του δημόσια, όποτε ο ίδιος το κρίνει απαραίτητο.

Αυτός είναι ο Παντελής Κυραμαργιός, εφ’ όλης της ύλης και «άφιλτρος», όπως τα τραγούδια του. Και ήταν μεγάλη μας χαρά αλλά και τιμή που τον φιλοξενήσαμε στην πρεμιέρα του PODήλατου στο 20/20 για τη νέα σεζόν.

Ακούγοντας «Το τραγούδι του γέλιου σου», που δημοσιοποίησες πρόσφατα, πώς και σου βγήκε κάτι τόσο αισιόδοξο αυτόν τον καιρό;

«Νομίζω πως ήταν άμυνα. Ήμουν σε “μαύρη” περίοδο και βγήκε - ακόμα είμαι. Ανήκει στα “άφιλτρα” τραγούδια μου, τραγουδάκια που γράφονται πολύ γρήγορα και τα ανεβάζω αφιλτράριστα, χωρίς να παρέμβω μετέπειτα στον στίχο που έγραψα εκείνη τη στιγμή ούτε στις μελωδικές γραμμές, και με απλή ενορχήστρωση.
Τα “άφιλτρα” έχουν μία συγκεκριμένη απεύθυνση. Έχεις ακούσει την ιστορία για τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς; Είναι ακαταλαβίστικα επειδή ένας τύπος έκανε καντάδα σε μία κοπέλα και έλεγε τα κάλαντα που υπήρχαν τότε, και πέταγε μέσα κάποιες ατάκες, “συ ’σαι αρχόντισσα κυρία”, “δες κι εμέ το παλικάρι”, “και δεν μας καταδέχεται”. Όλα αυτά που ακούγονται περίεργα μέσα στα κάλαντα, ήταν κάποιες ατάκες που έβαζε για να τις καταλάβει μόνο εκείνη η κοπέλα! Τα “άφιλτρα” ξεκίνησαν με κάποιες ατάκες “κρυμμένες” μέσα στο πρώτο τραγούδι, μετά έγιναν λίγο πιο σαφή και ξεκάθαρα τα πράγματα. “Το τραγούδι του γέλιου σου” είναι το τελευταίο που βγήκε, τον Ιούνιο, με δύο εβδομάδες διαφορά από το “Αν μέναμε μαζί” - φρικτά απαισιόδοξο τραγούδι».

Η κόντρα αυτή, της αισιοδοξίας και της απαισιοδοξίας, ήρθε πολύ σύντομα από το ένα τραγούδι στο άλλο…

«Όταν βιώνεις κάτι έντονο είναι όλα ακραία, και απ’ τη μία πλευρά και απ’ την άλλη. Η λύπη, η θλίψη, η χαρά, η συντριβή και το μεγαλείο. Τα έχει πει ο Περικλής ο Κοροβέσης αυτά, παλιά. Είχα σκοπό να είναι αυτό το τελευταίο “άφιλτρο”, να μην ξανασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα, αλλά έλα που μου βγήκε κάτι τώρα, πολύ πρόσφατα, και λέω να φτιάξω ένα ακόμα και θα δούμε. Μπορεί και να φτιάξω άλλα 50, ποιος ξέρει πώς θα εξελιχθεί η ζωή μου τα επόμενα χρόνια (γέλια)».

Εμείς πάντως στο PODήλατο δεν έχουμε παράπονο, παίζουμε συνεχώς τραγούδια σου, γιατί γράφεις πολύ και έχεις και πάρα πολλούς προσκεκλημένους, άλλος θα τους συγκέντρωνε σε μια ολόκληρη καριέρα. Θα έλεγα ότι είσαι ο πιο παραγωγικός της γενιάς σου. Τι σε παρακινεί σε αυτό;

«Θεωρώ ότι άμα σκάψεις τη γη βαθιά, δεν θα βρεις φωτιά και λάβα, θα βρεις μουσική. Η μουσική είναι η πρώτη ύλη για όλα τα συναισθήματα. Επομένως, οτιδήποτε και να συμβαίνει, οτιδήποτε και αν αισθανθεί κάποιος, αν το αναλύσει θα βρει μια μελωδία. Βγαίνουν διαρκώς - όποια κι αν είναι η διάθεσή μου, ακόμα κι αν είναι μια περίοδος “κατάθλιψης” ή βαρεμάρας, που δεν έχεις όρεξη για τίποτα, κι αυτό έχει μια μελωδία από πίσω. Το να γράφω μελωδίες είναι να κάτι που μου βγαίνει φυσικά και θέλω να το κάνω, γιατί αλλιώς αισθάνομαι ότι πνίγομαι, ό,τι υπάρχει μέσα μου δηλαδή με πνίγει. Ο στίχος είναι κάτι που έρχεται κατά περιόδους. Είναι περίοδοι που μπορώ να γράψω, έχω πέντε μελωδίες στο συρτάρι κι αρχίζω και γράφω τα στιχάκια».

Γράφεις τη μουσική πρώτα και τον στίχο μετά;

«Πάντα. Πρώτα έρχεται η μουσική και μετά όλα τ’ άλλα. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχω κάνει πολλές συνεργασίες με στιχουργούς. Γιατί ο στιχουργός σού στέλνει τα λόγια κι εσύ πρέπει να βάλεις μουσική, κι εγώ δεν έχω κανένα ταλέντο, καμία ελπίδα να μελοποιήσω. Μου έρχουν έρθει κατά καιρούς πολύ ωραία στιχάκια στα mail μου και πάντα απαντάω το ίδιο πράγμα, ότι “παιδιά, είναι πάρα πολύ όμορφο αλλά πραγματικά δεν μπορώ να κάνω κάτι”. Μου βγαίνουν “παιδικές” μελωδίες, επειδή έχει μια μουσικότητα ο στίχος από μόνος του, με οδηγεί σε κάτι πολύ προβλέψιμο - όχι ότι αυτά που γράφω είναι παρθενογενέσεις, αλλά τουλάχιστον προσπαθώ να σκέφτομαι “έξω απ’ το κουτί”».

Να θυμίσουμε ποιοι καλλιτέχνες έχουν τραγουδήσει πράγματα δικά σου; Ξεκινώντας από το 2016 και το album «Ως την άκρη της κλωστής», ήταν η Γλυκερία, η Σοφία Κουρτίδου, ο Θοδωρής Κοτονιάς...

«Ήταν και η Εύα Λάφκα, που ήταν η βασική τραγουδίστρια του Πλέγματος, της κολεκτίβας που είχαμε τότε. Είναι μια συνεργασία με ανθρώπους από τον χώρο των εικαστικών, με ζωγράφους, με θεατρικούς συγγραφείς, ηθοποιούς και μουσικούς. Ο καθένας χρησιμοποιούσε τα δικά του εκφραστικά μέσα για να πει την ιστορία με άλλο τρόπο, οπότε να τη δούμε από πολλές οπτικές γωνίες».

«Η “ΑΡΕΤΗ” ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΜΙΑ “ΚΟΡΥΦΗ”»

H παρέα μεγάλωσε στο album σου «Αρετή» το 2018: Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Γιάννης Κότσιρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βιολέτα Ίκαρη. Ένιωθες πως ήσουν έτοιμος να τραγουδηθείς από αυτούς τους καλλιτέχνες ή πως ήταν λίγο νωρίς;

«Η αλήθεια είναι πως η “Αρετή”, σε σχέση με εμένα, με τις δυνατότητές μου, θεωρώ ότι είναι μια “κορυφή”. Μπορεί να είναι το χειρότερο album του κόσμου, αλλά είναι το καλύτερο δικό μου. Δεν είχα προσεγγίσει στο προηγούμενο album τον Νταλάρα, ενώ τον ήθελα. Ήταν παιδικό μου όνειρο ο Νταλάρας. Το ίδιο κι ο Πασχαλίδης, το ίδιο κι ο Κότσιρας, τα παιδιά της γενιάς μου - η Μαρία, η Βιολέτα, που μόλις είχε κάνει την επιτυχία “Έλα και ράγισε τον κόσμο μου”. Είναι και η Μάγδα Βαρούχα, η Γεωργία Νταγάκη και η Δήμητρα Κελεκίδου που δεν αναφέραμε.
Το πολύ σπουδαίο, κατά τη γνώμη μου, το οποίο με τιμά βαθιά, είναι η συμμετοχή του Γιώργου Μιχαλακόπουλου στον ρόλο του αφηγητή, στα κείμενα που συνυπογράφουμε με τη Λίνα Ζαμπετάκη. Έφτιαξα μια ιστορία, την εξελίξαμε με τη Λίνα και γράψαμε τα κείμενα παρέα, είναι ένα βιβλίο μαζί με CD.
Οπότε, η “Αρετή” ήταν εκείνη η στιγμή για να χτυπήσω αυτές τις πόρτες, γιατί απαιτούσε ανθρώπους διαφορετικών ιδιοσυχνοτήτων, θερμοκρασιών. Είναι μια ιστορία που ξεκινάει από το 1948 και φτάνει μέχρι σήμερα αυτή της “Αρετής”, έχει έντονο συναισθηματικό φορτίο, έχει πολιτικό στίγμα. Έπρεπε να το αποδώσουν πολλοί άνθρωποι μαζί, ο καθένας να βάλει τον εαυτό του μέσα σ’ αυτό, για να αποκτήσει το βάρος που ήθελα. Είναι πολύ τιμητικό ότι ήρθαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, τους είμαι αιώνια ευγνώμων και με πολλούς έχουμε και συνέχεια».

Ένα χρόνο μετά την «Αρετή», κάνεις το παιδικό CD «To νησί της φαντασίας».

«Όπως σου είπα νωρίτερα, όταν μου στέλνει κάποιος στίχους μού βγαίνει κάτι “παιδικό”. Έτσι και με τη Σταυρούλα Παγώνα, τη στιχουργό. Μου έστειλε μια ντουζίνα στιχάκια παιδικά, τα οποία μελοποιήθηκαν σε δύο μέρες και τα δώδεκα, με μεγάλη ευκολία και φυσικότητα, εντελώς απενοχοποιημένα και απελευθερωμένα. Έπαιζα τα τραγούδια στην κόρη μου τη Χαρά και μου έλεγε ποιο της αρέσει, ποιο δεν της αρέσει. Το έβλεπα κιόλας, κάποια τα τραγουδούσε και καταλάβαινα ότι αυτό θα αρέσει μάλλον στα παιδιά. Και σε αυτό το album είχαμε τη χαρά και την τιμή να έρθουν σπουδαίοι ερμηνευτές - η Ελένη Τσαλιγοπούλου, ο Ζερβουδάκης, ο Μάστορας από τις Μέλισσες, ο Μάρκος από τους Locomondo, η Λαμπαδάκη, η Τουμπανάκη, ξανά η Παπαγεωργίου, ξανά η Ίκαρη».

Την επόμενη χρονιά, το 2020, κάνεις και το album «Άνω θρώσκω», όπου εκεί φιλοξενείς τον Νίκο Στρατάκη, τον Γιώργο Ζερβάκη, τον Χρήστο Νινιό, τον Βάιο Πράπα, την Ελισάβετ Καρατζόλη, την Πολυξένη Καράκογλου...

«Εκεί, όπως είδες, είναι καλλιτέχνες της δικής μου γενιάς. Ήταν αυτή η κεντρική ιδέα, δηλαδή με ανθρώπους που παίζουμε μαζί, που βγαίνουμε στις σκηνές μαζί, που στέλνουμε τα τραγούδια μας ο ένας στον άλλον πριν κυκλοφορήσουν για να πάρουμε γνώμες. Αυτό το κάνουμε και με τον Νινιό και με τον Ζερβάκη, ο Βάιος Πράπας είναι μαέστρος του Κραουνάκη και δουλεύουμε μαζί πάνω στα τραγούδια τα τελευταία χρόνια».

«ΔΕΝ ΕΙΧΑ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ»

Για να έχεις αυτόν τον κύκλο ανθρώπων, πόσο ρόλο έπαιξε η θητεία σου στις Μέλισσες; Ήσουν στο συγκρότημα από το 2009 μέχρι το 2017.

«Η αλήθεια είναι ότι άλλο κόσμο γνωρίσαμε με τις Μέλισσες και σε άλλο κόσμο έχω στραφεί τώρα. Απλά, κάπως έχω καταλάβει πώς γίνονται οι επαφές. Αν κάποιον καλλιτέχνη δεν τον γνωρίζω, ξέρω ποιον άνθρωπο πρέπει να προσεγγίσω για να τον βρω».

Τι ήταν αυτό που σηματοδότησε την απόφασή σου να ακολουθήσεις σόλο καριέρα τραγουδοποιού;

«Έχει να κάνει με το ποια ανάγκη σού καλύπτει η τραγουδοποιία. Δεν είχα ούτε την ανάγκη να το κάνω σαν δουλειά - ήταν επαγγελματικά τα πράγματα με τις Μέλισσες. Μεγάλη τύχη να σου συμβεί αυτό στη ζωή σου, πολλές οι ευτυχισμένες στιγμές, αλλά δεν ήταν το ζητούμενο. Ποτέ δεν ήταν αυτοσκοπός το να ασχοληθώ επαγγελματικά με αυτόν τον τρόπο με τη μουσική - επαγγελματικές ηχογραφήσεις θέλω, επαγγελματικό αποτέλεσμα θέλω. Επίσης, υπήρχαν τραγούδια που εγώ έγραφα και τα έκλεινα στα συρτάρια γιατί δεν ταίριαζαν στο ύφος της μπάντας. Και όταν κλείνεις διαρκώς χαρτιά μέσα στο συρτάρι, κάποια στιγμή αρχίζει να τρίζει η συρταριέρα και δεν μπορείς να κοιμηθείς.
Έκανα το πρώτο άλμπουμ ενώ ήμουν στις Μέλισσες και δεν μπόρεσα καθόλου να το στηρίξω, να βγω να παίξω κάποιο live, να παρουσιάσω τα τραγούδια σε κάποιον κόσμο. Όταν άρχισα να φτιάχνω την “Αρετή” δεν ήθελα να το αφήσω έτσι, στην τύχη του. Ήθελα να πάω σε κάποιες πόλεις να το παρουσιάσω, ήταν ανάγκη πλέον να φύγω από την μπάντα. Δεν είχα και να προσφέρω κάτι στην μπάντα, ένιωθα ότι τους κρατάω πίσω, δεν είχα ούτε την όρεξη που είχα παλιά ούτε προσέφερα αυτά που προσέφερα παλιά. Βρισκόμασταν να γράψουμε καινούργια τραγούδια και πήγαινα χωρίς ιδέες, έριχνα όλη μου την ενέργεια στα προσωπικά μου project. Οπότε ήταν και θέμα συνέπειας απέναντι στα παιδιά και εντιμότητας».

Εδώ και ένα χρόνο κυκλοφορείς τα «άφιλτρα», και πάλι με συνεργασίες. Εγώ επιμένω ότι μ’ αρέσει η δική σου φωνή!

«Εντάξει, σε όλα έχω τραγουδήσει! Μόνο ένα το μοιραστήκαμε με την Κατερίνα Κυρμιζή. Υπάρχει κι ένα με την Ευτυχία Μητρίτσα, αλλά αυτό δεν είναι “άφιλτρο”, ενορχηστρώθηκε κανονικά, κι ένα με τη Σαββέρια Μαριολά - εδώ είναι μια ιδιαίτερη κατάσταση αυτό που συμβαίνει, πάμε για ένα ολόκληρο album. Θα τραγουδάει η Σαββέρια, εγώ γράφω τα τραγούδια. Το τραγούδι το ξεκινήσαμε για τα “άφιλτρα”, αλλά στη διαδικασία που μπήκαμε και το ηχογραφήσαμε, κάναμε και το video, είπαμε να το κρατήσουμε για το album. Οπότε είναι ο προπομπός του album αυτό που βγάλαμε και ελπίζω μέσα στο 2022 να κυκλοφορήσει ολόκληρο, να κάνουμε και μια ωραία παρουσίαση, αν δεν έχουμε σκληρά lockdown».

«ΤΩΡΑ ΕΧΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΠΑΡΑΠΑΝΩ»

Πριν σου ζητήσω να μου σχολιάσεις την «Ανοιχτή επιστολή», ένα από τα κοινωνικοπολιτικά τραγούδια σου που έχουμε ξεχωρίσει στο PODήλατο, θα ήθελα να μου πεις πώς νιώθεις στη μετα-θεοδωρακική εποχή για τον Πολιτισμό. Πώς βίωσες την απώλειά του και τι σήμαινε για σένα ο Μίκης Θεοδωράκης;

«Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας -και όχι μόνο- συνθέτης και δεν νομίζω να επαναληφθεί αυτό το πράγμα. Έγραψε σε μία εποχή που ήταν και πολύ δύσκολο να γράψεις, να βγεις, να ακουστείς, έπρεπε πραγματικά να είσαι ένας από τους καλούς. Βγήκε ο Θεοδωράκης και μας έφερε στα πιάτα και τα τραπέζια μας την ποίηση. Μας έφερε τον Αναγνωστάκη, τον Ρίτσο, τον Ελύτη, όλα αυτά δεν πρόκειται να ξανάρθουν.
Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε από δω και πέρα. Πώς αυτή την κληρονομιά τη διαχειριζόμαστε, πώς τη μεταλαμπαδεύουμε στους επόμενους, πώς τη φιλτράρουμε για να φτιάξουμε κάτι καινούργιο σεβόμενοι όλο αυτό, για να υπάρξει μια ιστορική και καλλιτεχνική συνέχεια σε αυτό που λέγεται ελληνικό τραγούδι. Μια τέτοια απώλεια, ο θάνατος ενός τόσο σπουδαίου ανθρώπου, ίσως χτυπάει ένα καμπανάκι ευθύνης για τους επόμενους - και δεν λέω για μένα, εγώ είμαι μία σταγόνα στον ωκεανό. Υπάρχουν πολύ πιο σημαντικοί, γνωστοί και σπουδαίοι τραγουδοποιοί, συνθέτες, που τώρα πέφτει το βάρος σε εκείνους. Και εμείς, η δική μου η γενιά, πρέπει κάτι να κάνουμε, τώρα έχουμε μια ευθύνη παραπάνω».

Αυτή την ευθύνη, πάντως, εσύ δεν δείχνεις να τη φοβάσαι. Μίλησέ μου για την «Ανοιχτή επιστολή» σου και πες μου την άποψή σου, οι καλλιτέχνες πρέπει να έχουν λόγο στα πράγματα, και μέσα από τα τραγούδια τους και μέσα από τις συνεντεύξεις τους;

«Η απάντηση είναι ναι, στο δεύτερο. Ο καλλιτέχνης παίρνει θέση, θέλοντας και μη, μέσα από την τέχνη του. Είτε είναι κάτι αμιγώς πολιτικό είτε ένα τραγούδι ερωτικό, φαίνεται η πολιτική σου θέση, είμαστε πολιτικά όντα και ό,τι κάνουμε έχει πολιτικές προεκτάσεις. Δεν χρειάζεται να πεις κάτι κοινωνικό για να το δείξεις αυτό, όταν το λες είναι ακόμα πιο ξεκάθαρο. Και φυσικά η στάση ζωής, το τι λες δεξιά και αριστερά, παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο.
Σχετικά με το πώς γράφτηκε η “Ανοιχτή επιστολή”, ήταν η περίοδος που γινόταν η δίκη της Χρυσής Αυγής. Θυμάμαι εκείνη την ημέρα είχα μεγάλη ένταση, ήμασταν έξω από το δικαστήριο και περιμέναμε την ανακοίνωση της απόφασης».

Έγινε κι εκείνο το άθλιο πράγμα με τα χημικά, κοντέψαμε να πνιγούμε - όχι μόνο εμείς, μαμάδες με παιδιά.

«Άμα σου πω ότι δεν έδωσα σημασία; Ήταν σαν να χύθηκα την ώρα της απόφασης, μια ανακούφιση, δεν θυμάμαι να έχω ξαναδακρύσει από χαρά και να φεύγει η ένταση από κάτι που σε σφίγγει. Είχα τέτοια αγωνία που δεν πίστευα ότι θα υπάρξει και καταδίκη ως εγκληματική οργάνωση για τη Χρυσή Αυγή, περίμενα ότι σε όλα τ’ άλλα θα είναι ένοχοι, αλλά αυτό δεν το περίμενα. Μόλις γύρισα σπίτι έγραψα την “Ανοιχτή επιστολή”, τουλάχιστον το πρώτο κομμάτι. Στο δεύτερο μέρος έχω μία σαφή αναφορά προς την κόρη μου, όπου αλλάζει και ο ήχος και ο στίχος. Την έγραψα γιατί ήταν σπουδαίο βήμα αυτό που έγινε για τη δικαιοσύνη, για να μπουν κάποια πράγματα στη θέση τους και κάποιοι να κλειστούν στις τρύπες τους, αλλά δυστυχώς δεν ξεμπερδεύουμε από αυτό.
Το είδαμε περίτρανα, μας το είπε ο πρωθυπουργός μας μέσα στη μούρη μας, βάζοντας τρεις φασίστες υπουργούς - όταν έχεις τον Πλεύρη υπουργό Υγείας, καταλαβαίνεις. Είναι κάτι ότι μπήκε στη φυλακή η Χρυσή Αυγή - ε και; Ο Πλεύρης, ο συνήγορος υπεράσπισης των δολοφόνων γίνεται υπουργός Υγείας. Δηλαδή, συμβαίνουν τρομερά πράγματα. Ένιωσα εκείνη τη στιγμή την ανάγκη να γράψω για εκείνο τον τύπο Ελλήνων που σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο, που βάζουν την ελληνική σημαία έξω απ’ τα σπίτια τους χωρίς να τιμούν καθόλου αυτή τη χώρα, χωρίς να τιμούν καθόλου τον πολιτισμό και τους σπουδαίους ανθρώπους της. Σου βάζουν την ελληνική σημαία γιατί το μόνο που ξέρουν είναι ο Μέγας Αλέξανδρος και η Επανάσταση του ’21, χωρίς να ξέρουν βέβαια τι έγινε στην Τριπολιτσά. Ξέρουν μόνο κάποιες μάχες για τις οποίες υπερηφανευόμαστε ιστορικά. Βεβαίως, είμαστε ένας πολύπαθος λαός, έχουμε δώσει τις μάχες μας, έχουμε σπουδαία ιστορία, αλλά δεν την ξέρουμε».

Όπως ανέφερες, αρκετά μέλη της κυβέρνησης είναι ακροδεξιοί. Πώς νιώθεις με το γεγονός ότι στη συνθήκη της πανδημίας, κοντά δύο χρόνια τώρα, έχουμε μια συντηρητική κυβέρνηση να το διαχειρίζεται όλο αυτό; Πόσο πιο δύσκολα έγιναν τα ήδη δύσκολα;

«Αυτό θα φανεί στην πορεία. Είναι πολύ τυχερή αυτή η κυβέρνηση που έτυχε στη δική της “βάρδια” η πανδημία, γιατί έχει περάσει όλα τα αίσχη - το αντιεργατικό, τι να πρωτοθυμηθώ. Τα έχει επιβάλει όλα και αν μας έρθει τώρα ένα lockdown ακόμα, θα είναι για να περάσει ό,τι δεν έχει περάσει. Περνάνε όλα, δεν ανοίγει ρουθούνι. Δεν μπορούμε να κατέβουμε, άμα κατέβει κανένας ανεβαίνουν φωτογραφίες όπου γράφουν “κοίτα να δεις, βγαίνουν και διαδηλώνουν και είναι υγειονομικές βόμβες”».

Θεωρείς ότι, όταν περάσει η πανδημία, θα υπάρχουν κατάλοιπα του ότι χάνονται κάποιες ελευθερίες και δικαιώματα;

«Νομίζω έχει γίνει ένα πείραμα στο τι αντέχουμε και από εκεί και πέρα τα αντανακλαστικά μας έχουν αμβλυνθεί. Πολύ πιο εύκολα θα καταπιεζόμαστε τώρα, οπότε σίγουρα θα αφήσει κατάλοιπα.
Το πρώτο είναι ότι θα “περνάνε” όλα πολύ πιο εύκολα κι αυτό που με φοβίζει είναι τι θα αφήσει στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτή η καχυποψία, το να μας πλησιάζει ο άλλος και να τον κοιτάμε λίγο στραβά, όλο αυτό δεν ξέρω πώς θα το διαχειριστούμε. Πώς θα μπορέσουμε ξανά να βλέπουμε κόσμο, να τους αγκαλιάζουμε, να πηγαίνουμε στις συναυλίες και να είμαστε ιδρωμένοι και να ακουμπάμε ο ένας τον άλλον. Αυτό είναι που πρέπει να ξεπεράσουμε σε πρώτη φάση και τα υπόλοιπα θα ’ρθουν, όταν υπάρχει σύμπνοια και κινητοποίηση μαζική - έχουμε το πρόσφατο παράδειγμα με τους ντελιβεράδες του e-food, που μέσα σε μια μέρα έγιναν οι συμβάσεις τους αορίστου χρόνου, ενώ πήγαν να τους κάνουν “συνεργάτες” προκειμένου να έχουν ασφάλιση».

Δεν είναι λίγες οι νίκες που επιτευχθεί μέσα από τα social media...

«Ακριβώς, ο σωστός τρόπος χρήσης των social media είναι η επικοινωνία σε αυτό το επίπεδο, όχι να ανεβάζουμε φωτογραφία τον καφέ που πίνουμε. Είναι τόσα πολλά αυτά που μας ενώνουν και είναι ωραίο να τα μοιραζόμαστε και να γινόμαστε ένα μέσα από τα social media, και φυσικά να βρισκόμαστε και στον δρόμο, όχι μόνο στο διαδίκτυο».

Συμφωνείς ότι η αλληλεγγύη είναι η αξία που έχει αναδειχθεί περισσότερο μέσα στην πανδημία; Είδαμε το καλοκαίρι, με τις φωτιές, ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης που καθρεφτίστηκε μέσα στα social media, μία τεράστια κινητοποίηση και για τα ζώα που καίγονταν, για τους ανθρώπους και τις περιουσίες τους. Κάπου εκεί θα πρέπει να αναζητήσουμε τον κοινό τόπο από εδώ και πέρα;

«Αυτό θα έπρεπε να είναι δεδομένο. Φυσικά και πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι με όποιον έχει ανάγκη, είτε είναι κάποιος που κάηκε το σπίτι του, είτε είναι ένας πρόσφυγας, είτε είναι κάποιος από τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα που περνάει δύσκολα, είτε ένα παιδί που υφίσταται bullying στο σχολείο για οποιονδήποτε λόγο. Απλά δεν πρέπει να μας γίνει συνήθεια ότι μόνο αυτό μπορούμε να κάνουμε, γιατί μπορούμε να έχουμε και διεκδικήσεις σαφείς να υπάρχει κρατική πρόνοια για χίλια δυο, που δεν υπάρχει. Καλή η αλληλεγγύη, αλλά ορισμένα πράγματα πρέπει να γίνονται κεντρικά και κρατικά».

«ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ»

Να πούμε ότι είσαι οδοντίατρος που εξασκείς το επάγγελμά σου. Ως μέλος της ιατρικής κοινότητας, πώς κρίνεις τη στάση της κυβέρνησης μέσα στην πανδημία απέναντι στους γιατρούς, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα;

«Υπήρξαν σοβαρά προβλήματα διαχείρισης, όχι μόνο όσον αφορά τον κλάδο τον δικό μας. Είδα με μεγάλη καχυποψία από την αρχή όλο αυτό το πανηγύρι που στήθηκε για τους γιατρούς, που βγαίναμε στα μπαλκόνια και χειροκροτούσαμε, κάτι δεν μου πήγαινε καλά. Είδαμε μετά ότι δεν ικανοποιήθηκαν ούτε στο ελάχιστο οι ανάγκες τους.
Αυτή τη στιγμή, με εμάς που είμαστε στον ιδιωτικό κλάδο, όλο το βάρος έπεσε σε εμάς, στο να αγοράσουμε καινούργιο εξοπλισμό, και τώρα πέφτει στους ασθενείς, που για να έρθουν στον οδοντίατρο πρέπει να έχουν μοριακό ή rapid test δύο μέρες πριν. Και σκέψου ότι δεν είναι ένα, κάποιος για μία θεραπεία μπορεί να έρθει πέντε φορές. Πέντε φορές θα πρέπει να πληρώσει για να κάνει αυτό το test, ενώ θα έπρεπε να υπάρχει κάποια πρόνοια, δεν μπορείς δηλαδή να τα περιμένεις όλα είτε από τον ασθενή είτε από τον γιατρό. Αλλά είναι χαζό να περιμένουμε από μια τέτοια συντηρητική κυβέρνηση να κάνει κάτι παραπάνω, δηλαδή δεν περίμενα και κάτι άλλο, να σου πω την αλήθεια».

Ήταν δεδομένο ότι δεν θα στηρίξουν τη Δημόσια Υγεία;

«Αυτό είναι δεδομένο, γιατί θέλουν να την καταργήσουν. Κάνουν τα πάντα για να γίνει ιδιωτική η υγεία, εδώ δεν επέτασσαν τις ιδιωτικές κλινικές όταν υπήρχε ανάγκη ή όταν είπαν “τις επιτάσσουμε”, πλήρωναν τα διπλά λεφτά για μία ΜΕΘ. Είναι ένας ακραίος νεοφιλελευθερισμός, δεν μπορείς να τον πιάσεις από πουθενά. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές. Πρέπει να στηριχθεί η Δημόσια Υγεία έμπρακτα. Πολλοί ήταν υποστηρικτές του “έλα μωρέ τώρα, δεν βλέπεις τι γίνεται στο δημόσιο νοσοκομείο, χάλια, ο ένας πάνω στον άλλον”, όμως είδες τι γίνεται όταν δεν υπάρχει; Σκέψου τι θα είχε συμβεί τώρα. Αν είχαμε αυτή την κυβέρνηση από δύο χρόνια πριν, τι θα είχε γίνει, να τα είχε ιδιωτικοποιήσει όλα, να τα είχε αφήσει να παρακμάσουν ακόμα περισσότερο. Πώς θα ήταν η κατάσταση; Και βάλε τους ανασφάλιστους μέσα, πόσοι θα πέθαιναν απ’ έξω;».

Και σίγουρα δεν ήταν μονόδρομος αυτή η πολιτική, γιατί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με επίσης νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις, ενισχύθηκε ο δημόσιος τομέας με προσλήψεις, με δημιουργία νέων κλινικών.

«Κοίταξε, είμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν σαφείς κατευθύνσεις. Αν θέλεις να είσαι μέλος της, εννοείται ότι δεν μπορείς να έχεις μία κυβέρνηση η οποία θα κάνει ό,τι της κατέβει, λες κι είμαστε στην Κούβα. Εκτός αν προσδοκά κανείς ότι κάποιο κόμμα θα κάνει επανάσταση. Εγώ δεν έχω καμία τέτοια προσδοκία».

Πιστεύεις στην επαναστατικότητα των νέων ανθρώπων, και των πιο νέων από τη δική σου γενιά; Πώς βλέπεις τον σημερινό 20άρη;

«Φοβάμαι λίγο, βάσει της μουσικής που ακούει, βάσει του τι βλέπει στην τηλεόραση. Τα ερεθίσματα που παίρνει δεν είναι τέτοια για να του ξυπνήσουν μια επαναστατική τάση. Αλλά το αίμα ενός νέου βράζει έτσι κι αλλιώς. Είναι δεδομένο ότι όταν υπάρχει αδικία, θα υπάρξει αντίδραση. Μπορεί να μην είναι ακόμα οι συνθήκες, μπορεί να πρέπει να καταπιεστούμε κι άλλο, δεν ξέρω, αλλά νομίζω ότι το ξέσπασμα και η αλλαγή είναι μονόδρομος και θα συμβεί. Απλά δεν το βλέπω άμεσα, τουλάχιστον σε έναν βαθμό καθολικό. Εξειδικευμένα βλέπεις αντιδράσεις σε διάφορους χώρους και υπάρχουν και νίκες. Υπάρχουν πάρα πολλά κινήματα».

Έξω από το Εφετείο, στη δίκη της Χρυσής Αυγής που λέγαμε πριν, εγώ ενθουσιάστηκα γιατί είδα πολλή νεολαία, πάρα πολλούς νέους ανθρώπους. Ίσως τα πράγματα δεν είναι όπως νομίζουμε, παρά τον «πόλεμο» που γίνεται μέσα από τα συστημικά Μέσα.

«Αυτό ήδη έχει αρχίσει και κουράζει. Γιατί δεν κρατιούνται ούτε τα προσχήματα. Δεν μπορείς να το πάρεις στα σοβαρά, βλέπεις τι παίζουν τα κανάλια και ακόμα κι ο πιο αποχαυνωμένος καταλαβαίνει ότι κάτι τώρα δεν πάει καλά, κάπως με κοροϊδεύουν λίγο. Γι’ αυτό βλέπεις ότι κάποια μεγάλα κανάλια ειδησεογραφικά αρχίζουν και πέφτουν λίγο τα νούμερα. Θα δούμε. Σίγουρα δεν είμαστε πεθαμένοι, όσο κι αν κοιμόμαστε, οπότε είναι θέμα χρόνου το πότε θα ξυπνήσουμε. Ένας τρόπος σίγουρα είναι και η τέχνη, και το τραγούδι. Γι’ αυτό είναι και σημαντικό αυτό που λέγαμε πριν, ο καλλιτέχνης να παίρνει θέση μέσα απ’ τον τρόπο που προσεγγίζει τα διάφορα θέματα».

ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΣΤΙΣ 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Τι καταφέρνεις από ζωντανές εμφανίσεις αυτό τον καιρό;

«Κατ’ αρχάς ανυπομονώ για το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, που είναι ένα αφιέρωμα στον Σεφέρη στις 8 Οκτωβρίου, όπου θα τραγουδήσουμε μελοποιημένη ποίησή του. Εκεί φτάσαμε, να τραγουδάει ο Κυραμαργιός στο Ηρώδειο! (γέλια) Είναι μια πολύ ωραία παράσταση, έγινε στην Πάτρα πριν από ένα μήνα περίπου και τώρα στο Ηρώδειο είναι η δεύτερη. Τραγουδούν ο Γιάννης Κότσιρας, η Γιώτα Νέγκα, η Παυλίνα Βουλγαράκη, η Δήμητρα Σελεμίδου και εγώ. Χαμός από χορωδίες, χαμός από ορχήστρες, η Νυκτών Εγχόρδων της Πάτρας, ο κύριος Συμεωνίδης μαέστρος, ο Νίκος Χιώτογλου υπεύθυνος για τις χορωδίες.
Είναι κάτι συνταρακτικό, είναι κάτι σπουδαίο. Καλείσαι όντως να ερμηνεύσεις, ξέρεις η λέξη βγαίνει από την Ερμή και την επικοινωνία του ανθρώπου με το θείο. Οπότε είμαι έξω απ’ τα νερά μου, αλλά με έχουν βοηθήσει πολύ όλοι οι συνάδελφοι - αφού τώρα είμαι τραγουδιστής πλέον. Πραγματικά είχα την αμέριστη στήριξη και του Κότσιρα και της Νέγκα.
Κατά τ’ άλλα, έχουμε πει μήπως κάνουμε κάποιες εμφανίσεις με τη Σαββέρια Μαργιολά τον χειμώνα, έχω και ένα ακουστικό σχήμα που πηγαίνω και στην επαρχία. Περιμένουμε να δούμε, γιατί με αυτή την αβεβαιότητα δεν ξέρεις ακριβώς τι θα συμβεί. Ό,τι είναι το ανακοινώνουμε έτσι κι αλλιώς στα social media, οπότε δεν θα μείνει κάτι κρυφό, όποιος είναι να το μάθει θα το μάθει».

Σχετικά με την απόφαση να υπάρχει στις συναυλίες αυτή η διάκριση μεταξύ εμβολιασμένων και νοσησάντων και ανεμβολίαστων, πώς νιώθεις;

«Ο διαχωρισμός δεν μου αρέσει. Θα προτιμούσα να μπορείς να μπεις και με ένα test εκείνη τη στιγμή. Από εκεί και πέρα, αυτό που κατανοώ είναι οι άνθρωποι του χώρου, που είναι τόσο καιρό χωρίς δουλειά και πρέπει να δουλέψουν, από τη στιγμή που η κυβέρνηση δεν θα σου πει “εγώ σε στηρίζω, πάρε επίδομα γιατί σε κρατάω κλειστό”. Με κάποιον τρόπο πρέπει όσοι εργάζονται στον χώρο του θεάματος να βιοποριστούν. Αυτός είναι ο προβληματισμός και κατανοώ ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Τώρα, το τι καλύτερο μπορεί να γίνει από έναν τέτοιο διαχωρισμό, νομίζω πως είναι ένα θέμα προς συζήτηση και ελπίζω να εξαντληθεί κάθε περιθώριο συζήτησης με τους αρμόδιους φορείς. Υπάρχει το σωματείο, με την κυρία Σταματάκη, που είναι η πρόεδρος και πάντα έχει πολύ καλές ιδέες, να βρεθούν οι λύσεις για να γίνουν οι συναυλίες, ώστε και ο κόσμος να είναι ικανοποιημένος και ασφαλής και οι καλλιτέχνες να δώσουν αυτό που έχουν, να πληρωθούν οι ίδιοι και οι συνεργάτες τους. Θέλει λίγη κουβέντα και βασικά θέληση, αυτό είναι κάτι σπουδαίο που νομίζω ότι λείπει. Δεν αρκεί να μπορείς και να ξέρεις να κάνεις ορισμένα πράγματα στην πολιτική, πρέπει και να θέλεις λίγο».

Ακούστε στο podcast που επισυνάπτεται στην κορυφή της σελίδας ολόκληρη τη συνέντευξη με τα δύο τραγούδια που ερμήνευσε ο Παντελής Κυραμαργιός ζωντανά με την κιθάρα του στο στούντιο του 2020mag.gr.

Ακολουθήστε τον Παντελή Κυραμαργιό:
Facebook
Instagram
YouTube

Φωτογραφίες: Γιάννης Μαργετουσάκης

Επικοινωνία: zuma communications 

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ