Αλλά επειδή οι μέρες είναι πονηρές, λέω να μην ασχοληθώ με οτιδήποτε έρχεται από εκείνη τη μεριά του κόσμου. Δεν ξέρει κανείς ποτέ.

Δεν χρειάζεται άλλωστε, γιατί η ταινία της βδομάδας είναι sans voir η...

Αγελάδα (Cow) – Αντρέα Άρνολτ (2021)

Και πάνω που είχα αρχίσει να αναρωτιέμαι πότε επιτέλους θα βρουν το δρόμο για τις ελληνικές αίθουσες μερικές από τις σπουδαίες περσινές ταινίες που μοιάζει να έχουν ξεχαστεί, προβάλλεται αυτή τη βδομάδα το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ της Άντρεα Άρνολντ, στο οποίο πρωταγωνιστεί μια αγελάδα.

Η Άρνολντ είναι μια τολμηρή δημιουργός που αγαπάει οι ηρωίδες της να ταλαιπωρούνται για να βρουν τη ευτυχία και τον έρωτα. Μετά από την έφηβη Μία του Fish Tank που προσπαθεί να βρει την αγάπη εκεί που δεν της δίνεται, το ίδιο όπως και η Σταρ του American Honey, η απίθανη Αντρέα βρίσκει θα έλεγε κανείς την τέλεια πρωταγωνίστρια της, τη Λούμα, ή αλλιώς Αγελάδα νο.1129.

Για 94 λεπτά η τρομερή Άντρεα παρακολουθεί με την κάμερα της τη ζωή μιας αγελάδας σε μια γαλακτοπαραγωγική φάρμα της Αγγλίας. Ξεκινάει από τη γέννηση του πρώτου, δεύτερου, τρίτου (;) παιδιού της και προχωράει, αργά και βασανιστικά, μέχρι τον θάνατο της, όταν πια έχει ξεζουμιστεί εντελώς και έχει κριθεί μη παραγωγική μονάδα της φάρμας.

Μια ιστορία κακοποίησης ζώων για δικό μας όφελος.

Μια ακόμα ιστορία κακοποίησης ζώων; Τόσες ταινίες έχουν γυριστεί για "τα ζώα τα καημένα, μην τάχα σαν κι εμένα".
Τι είναι αυτό που κάνει τούτη την ταινία τόσο ιδιαίτερη;

Η αμεσότητα της. Χωρίς καμιά μυθοπλαστική προσπάθεια, η Αντλερ καταφέρνει να δώσει στη Λούμα την προσωπικότητα που της έχουν στερήσει οι άνθρωποι.

Οι οποίοι άνθρωποι δεν παρουσιάζονται ως κακοί και άπονοι. Το αντίθετο, στο μέτρο του δυνατού προσπαθούν να είναι τρυφεροί και συμπονετικοί με τα ζώα.

Δεν είναι όμως θέμα καλοσύνης ή κακίας αλλά πλαισίου και σκοπιμοτήτων. Οι αγελάδες της φάρμας πρέπει να παράγουν όσο περισσότερο γάλα γίνεται για να το καταναλώσουν οι άνθρωποι, για τους οποίους το γάλα από μια ηλικία και μετά είναι εντελώς άχρηστο ωστόσο συνεχίζουν να το καταναλώνουν.

Η θέση της ταινίας είναι η ίδια με αυτή του ντοκιμαντέρ Cowspiracy που έκανε θραύση πέρυσι τέτοια εποχή περίπου στο Νετφλιξ, καθώς έθετε σε αμφισβήτηση τις διατροφικές συνήθειες του Παγκόσμιου Βορρά, και ειδικά την υπερκατανάλωση κρέατος και ζωικών προϊόντων, μια συνήθεια η οποία, σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ πάντα, ευθύνεται και για την οικολογική καταστροφή του πλανήτη.

Η διαφορά όμως ήταν πως το Cowspiracy είναι εντελώς ανθρωποκεντρικό, όλα όσα συμβαίνουν εξετάζονται ανάλογα με τις επιπτώσεις που έχουν στον άνθρωπο, ενώ η προσέγγιση της Άρνολντ είναι ζωοκεντρική, για την ακρίβεια αγελαδοκεντρική.

Η σκηνοθέτιδα μαζί με τη διευθύντρια φωτογραφίας Μάγκντα Κοβάλτσζικ πέρασε πολύ καιρό μαζί με τη Λούμα, από τη γέννηση μέχρι το θάνατο της, για να κατορθώσει αυτό το καταπληκτικό εικαστικό και γεμάτο σημαινόμενα αποτέλεσμα.

Ακολουθώντας πιστά τους κανόνες μιας απόλυτα ρεαλιστικής κινηματογράφησης, κατάφερε να μετατρέψει ένα ντοκιμαντέρ χωρίς διαλόγους  σε μεστή αφήγηση και, το κυριότερο, να αναγάγει τη Λούμα σε μια τραγική ηρωίδα. Ξεχωρίζοντας την από μια μάζα βοοειδών που έχουν την ίδια ακριβώς μοίρα, ανέδειξε την μοναδικότητα όλων τους και την πορεία τους μέσα από τον πόνο.

Ακολουθώντας πιστά τους κανόνες μιας απόλυτα ρεαλιστικής κινηματογράφησης, κατάφερε να αναδείξει τον συναισθηματικό κόσμο της Λούμα καδράροντας στο πρόσωπο και τα μεγάλα της μάτια, που η έκφραση τους διαψεύδει όλες τις ανοησίες περί "αγελαδινού βλέμματος".

Και δεν έμεινε μόνο στο πρόσωπο. Κατέγραψε κάθε ίντσα του κορμιού της Λούμα: την τσακισμένη ράχη, τα ξεχειλωμένα της μαστάρια που κρέμονται μέχρι το χώμα μετά από εκατοντάδες ηλεκτρονικά αρμέγματα στα οποία έχει υποβληθεί. Αρμέγματα απρόσωπα, επώδυνα, που μετατρέπουν ένα ζωντανό πλάσμα σε γαλακτοπαραγωγική μηχανή.
(Μου ήρθαν στο μυαλό συνειρμικά οι σκηνές όπου ο Κούκι, ο πρωταγωνιστής της Πρώτης Αγελάδας της Ράιχαρντ, αρμέγει με τρυφερότητα και αγάπη την αγελάδα στο λιβάδι, κι εκείνη μετά του γλείφει τα χέρια. Πολύ κινηματογραφικός λόγος τελευταία για τις αγελάδες. Μήπως αλλάζει εντέλει κάτι;)

Η κάμερα καταγράφει την οδυνηρή και εξευτελιστική ρουτίνα – περιορισμός στον ελάχιστο χώρο, τακτικοί επώδυνοι γυναικολογικοί έλεγχοι και καθαρισμός, το ζευγάρωμα με τον ταύρο. Τα λίγα λεπτά ελευθερίας για να τρέξουν όλες μαζί στο λιβάδι. Η Λούμα κατω από τον έναστρο ουρανό να κοιτάει με το βαθύ, λυπημένο βλέμμα της.

Τον βίαιο αποχωρισμό από τα δυο παιδιά που κάνει στη διάρκεια της ταινίας, τον οποίο βιώνει με σπαραγμό όπως οποιαδήποτε άλλη μάνα.
Τον ολοήμερο θρήνο της και την αγωνία με την οποία ψάχνει στις μικρές αγελαδίτσες, που μεγαλώνουν για να πάρουν με τη σειρά τους τη θέση της, για να βρει το δικό της παιδί.

Όσο περνάει η ώρα, η καρδιά βαραίνει.  

Η σκηνοθέτης πέτυχε τον σκοπό της: την ενσυναίσθηση.  

Χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα, η πιστά διακριτική κάμερα φέρνει όσους επιλέγουν να παρακολουθήσουν την Αγελάδα στη θέση της Λούμα, να βλέπουν τον κόσμο με τα δικά της μεγάλα μάτια. Και να αναρωτηθούν τι αξία έχει ο πολιτισμός αυτός που βασίζεται πάνω στον πόνο των άλλων. Τον πόνο των προσφύγων, όλων των ανθρώπων που δέχονται μια βία που δεν αξίζουν, τον πόνο των πεινασμένων, αλλά και τον πόνο χιλιάδων ζώων που βασανίζονται καθημερινά για να τραφεί ένα μικρό μέρος του πλανήτη που νομίζει ότι του ανήκει όλη η Γη, ενώ κάθε μέρα γύρω στους 26.000 ανθρώπους πεθαίνουν από την πείνα. Κι η δική μας η κοινωνία ανήκει σ’ αυτό το μικρό κομμάτι του πλανήτη, μη ξεχνιόμαστε. Η ταινία αυτή αφοράει κι εμάς.

«Μια κοινωνία κρίνεται από τον τρόπο που φέρεται στα ζώα», είχε πει ο Μαχάτμα Γκάντι.

Τι θα λένε οι επόμενες γενιές για τον δικό μας; Αναρωτιέμαι.

Με διάλυσε συναισθηματικά η ταινία, δεν μπόρεσα να τη δω δεύτερη φορά. Κι ας μην τρώω εδώ και χρόνια πρωτεύοντα θηλαστικά.