Από την Πέμπτη 19 Ιανουαρίου προβάλλεται στις αίθουσες σε όλη την Ελλάδα η βραβευμένη στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ταινία της Ασημίνας Προέδρου Πίσω από τις Θημωνιές. Ένα κοινωνικό δράμα που εκτυλίσσεται στη μακεδονική παραμεθόριο, με πρωταγωνιστές τα μέλη μιας τριμελούς οικογένειας και φόντο την προσφυγική κρίση. Με καλοδουλεμένες ερμηνείες (Σταμουλακάτος -λατρεία-, Ουζουνίδου και Λάβδα το πρωταγωνιστικό τρίο) εκπληκτική φωτογραφία -Σίμος Σακερτζής- και ένα σενάριο γραμμένο από τη σκηνοθέτρια που προσπαθεί να ρίξει φως στις ρωγμές της ελληνικής επαρχιώτικης μικροκοινωνίας όπου το κυνήγι της κονόμας με κάθε θυσία έρχεται αντιμέτωπο με αρχές, συναισθήματα και τη θέληση κάποιων ανθρώπων να ορίσουν τις ζωές τους, το Πίσω από τις Θημωνιές είναι μια ταινία πολύ υψηλών προδιαγραφών που δικαιολογεί την εδραιωμένη μου πεποίθηση πως ο ελληνικός κινηματογράφος έχει πάρει την ανιούσα και έχει πολλά ακόμα να μας δώσει.

Ευχαριστώ την Ασημίνα για τη συνέντευξη, για όλα όσα μοιράστηκε μαζί μας και γιατί φώτισε πλευρές της δουλειάς πίσω από την κάμερα πολύτιμες για να μπορέσουμε να μάθουμε να «διαβάζουμε» τον κινηματογράφο.

Πρόσφατα διάβασα σε ένα άρθρο στο Screen Daily πως άφησες τη δουλειά σου σε μια μεταλλευτική εταιρεία που ήσουν για να ασχοληθείς αποκλειστικά πλέον με τον κινηματογράφο.

Από τον τίτλο φαίνεται πως είμαι μεταλλεργάτης ή ιδιοκτήτης ορυχείου… Μου ‘καναν πλάκα όλοι: άφησες το ορυχείο σου για να κάνεις σινεμά. Οικονομικά έχω σπουδάσει. Δούλευα στον Ελληνικό Χρυσό, στο γραφείο της Αθήνας. Ήμουν εκεί δεκατέσσερα χρόνια,  πρώτα στο λογιστήριο και μετά, το 2013, στο τμήμα πωλήσεων και μάρκετινγκ.

Ήθελα πάρα πολλά χρόνια να ασχοληθώ με τον κινηματογράφο. Σπούδασα αρχικά οικονομικά, πολύ περίεργο, δεν μου ταίριαζε καθόλου, έκανα μεταπτυχιακό, μετά άρχισα να δουλεύω. Όλο αυτό μου προσέφερε οικονομική ασφάλεια. Σπούδασα κινηματογράφο αργότερα, ενώ δούλευα.

Κι είχε πλάκα γιατί το 2013 είχα έναν πολύ καλό προϊστάμενο. Όταν λοιπόν είχε πάρει το Red Hulk τον Χρυσό Διόνυσο στη Δράμα, γύρισα από το φεστιβάλ της Δράμας και πήγα στη δουλειά φυσικά τη Δευτέρα. Και μου λέει: «Ήρθες; Νόμιζα ότι δεν θα ξαναρχόσουν στη δουλειά».

Πήρα απόφαση να φύγω από τη δουλειά πριν από ενάμιση χρόνο. Είχα πάρει μια άδεια ενός χρόνου άνευ αποδοχών για να κάνω την ταινία. Και τελείωσε η άδεια και ήμουν στη μέση του μοντάζ και... Έφυγα. Γιατί δεν θα μπορούσα να κάνω σινεμά άμα δεν έφευγα. Ήταν ή τώρα ή ποτέ.

Αυτή είναι η πρώτη σου ταινία μεγάλου μήκους και είναι πολύ υψηλών προδιαγραφών. Κι επειδή ο κινηματογράφος δεν είναι μόνο σενάριο αλλά και εικόνα, οφείλω να καταθέσω πως ο κινηματογραφιστής είναι κα-τα-πλη-κτι-κός.

Θεωρώ ότι ο Σίμος έχει κάνει εξαιρετική δουλειά. Είναι φανταστικός φωτογράφος.  Είχαμε και εξαιρετική συνεργασία. Βλέποντας το αποτέλεσμα, αντιλαμβάνομαι ότι σ’ αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο και το πόσο καλή χημεία είχαμε.  Είμαστε και ίδιοι και συμπληρωματικοί, και το αποτέλεσμα κινηματογραφικά δεν είναι ο μέσος όρος μας. Είναι ανώτερο, δεν είναι ένας συμβιβασμός, είναι παραπάνω. Θα σου πω συγκεκριμένα τι εννοώ.

Εγώ είμαι συχνά συντηρητική και μετρημένη και φοβάμαι την ομορφιά, μην κολακέψουμε τον θεατή. Ο Σίμος όμως έβλεπε τι ήθελα πραγματικά. Κάποια στιγμή κάτι συζητούσαμε και μου λέει «Και η ποίηση;». «Και που ξέρεις ότι εγώ θέλω ποίηση;», τον ρωτάω. Και μου λέει «Αφού όλες οι ταινίες που μου έχεις στείλει ως references (αναφορές) έχουν ποίηση».

Αλήθεια, ποιες ταινίες είχες στείλει ως αναφορά;

Ήταν μια ταινία της Άντρεα Άρνολντ, η δική της κινηματογραφική μεταφορά του Ανεμοδαρμένα Ύψη. Αν και μου αρέσουν περισσότερο άλλες ταινίες της, την αγαπώ πολύ, αυτή η συγκεκριμένη ταινία νομίζω πως κινηματογραφικά είναι ένα αριστούργημα. Είναι μια ταινία εποχής με κάμερα στο χέρι, κουνημένη, δεν το βλέπεις αυτό στο είδος. Είναι με πολλή λάσπη, με πολλή βρομιά, αλλά ταυτόχρονα με μια άγρια ομορφιά, με πουλιά, ζώα, φύση, αλλά με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο.

Στην αρχή του στέλνω, πάλι για το κινηματογραφικό ύφος, την ταινία Beautiful του Ινιάριτου κυρίως για την κάμερα, για τις υφές. Είναι λίγο σαν ψηφιδωτό και μου άρεσε πάρα πολύ αυτό. Έχει μέσα στο κάδρο πληροφορία κι από πίσω άλλη πληροφορία, πολλές υφές. Αυτό βέβαια είναι σκηνογραφικό και συζητήθηκε με τον Εδουάρδο (Γεωργίου), τον σκηνογράφο.

Του στέλνω του Σίμου αυτή την ταινία σε email και μου απαντάει: «Δεν το πιστεύω! Βρήκες τις μισές μου αναφορές». Και όταν είδε τα Ανεμοδαρμένα Ύψη, μου είπε «Βρήκες τις άλλες μισές». Είχαμε ένα σενάριο και σκεφτήκαμε κι οι δυο τα ίδια πράγματα όσον αφορά την κινηματογράφηση.

Ο Σίμος με τράβαγε πιο πολύ να κάνω αυτό που θέλω κι όχι αυτό που νομίζω ότι πρέπει, κι εγώ τον τράβαγα σε κάτι πιο συγκρατημένο. Η φωτογραφία στην ταινία είναι πάρα πολύ όμορφη, αλλά διακριτικά όμορφη.

Βοηθάει και το μέρος. Κάπου στη Βόρεια Ελλάδα;

Είναι στη Δοϊράνη.

Την περίοδο που είχαν κλείσει τα βόρεια σύνορα…

Και οι άνθρωποι είχαν εγκλωβιστεί σε μια νεκρή ζώνη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία.

Εγώ είχα σκοπό να κάνω μια ταινία για το πώς εγκλωβιζόμαστε οι καθημερινοί άνθρωποι μέσα σ’ ένα διεφθαρμένο σύστημα. Αυτές ήταν οι υπαρξιακο-πολιτικές μου αναζητήσεις. Κάποια στιγμή, όταν έκανα το μεταπτυχιακό στη σκηνοθεσία -εξ αποστάσεως στο Λονδίνο αλλά πήγαινα κάποιες φορές-, μια φίλη μου εκεί μου μίλησε για τη λίμνη Δοϊράνη, ότι έχει κάνει υπερχείλιση, ότι είναι μέσα δέντρα νεκρά και δημιουργείται αυτό το άγριο τοπίο. Πήγα το 2015 και την πρώτη νύχτα που μείναμε στο ξενοδοχείο που είναι δίπλα στη λίμνη, ήταν μαζί μας και καμιά τριανταριά Σύριοι πρόσφυγες. Έτσι άρχισε αυτό να αποτελεί κομμάτι της ταινίας και το ένα έφερε το άλλο.

Βέβαια, το προσφυγικό είναι στο φόντο της ταινίας. Στον πυρήνα της ιστορίας είναι οι τρεις χαρακτήρες, ο πατέρας, η μάνα και η κόρη.

Έκανα πολλή έρευνα στην περιοχή, πήγα πάρα πολλές φορές. Καλοκαίρι, χειμώνα, άνοιξη, φθινόπωρο, ξανά χειμώνα. Πολλά χρόνια. Βοήθησε πάρα πολύς κόσμος εκεί. Και στα γυρίσματα.

Η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην κοινωνία μας.

Δεν είναι στον πυρήνα της ταινίας, επιδρά όμως πάρα πολύ στους ανθρώπους. Γιατί στην ουσία αυτό το σινεμά κάνω. Πώς η κοινωνία επιδρά στους ανθρώπους διαμορφώνοντας τις αποφάσεις, τις σχέσεις τους. Δεν είναι μια ταινία για το προσφυγικό όμως, είναι μια ταινία για τη διαφθορά στην κοινωνία.

Θα ήταν όμως μια άλλη ταινία χωρίς το προσφυγικό.

Ναι, είναι πολύ σημαντικό κομμάτι, και είναι και κάτι άλλο: μιλάει για ένα χωριό στην παραμεθόριο και πώς η διεθνής κρίση και η διεθνής συγκυρία -και οι αποφάσεις της Γερμανίας που κλείνει τα σύνορα- πώς επιδρούν όλα αυτά και στο χωριό και στο άτομο. Υπάρχει μια αλληλεξάρτηση. Δεν είμαστε άνθρωποι μόνοι, ελεύθεροι, είμαστε κομμάτια μιας κοινωνίας τοπικής και ευρύτερης. Το προσφυγικό είναι ένα ιστορικό γεγονός αλλά ταυτόχρονα δίνει και στο θέμα μια πιο οικουμενική διάσταση.

Η ταινία έχει ως χώρο δράσης την ελληνική επαρχία. Έχεις ζήσει στην επαρχία;

Η ταινία θα μπορούσε να είναι γυρισμένη και στην Αθήνα. Θα μπορούσα να μιλήσω για τη διαφθορά και με άλλους τρόπους. Ο λόγος που την τοποθέτησα στην επαρχία είναι γιατί σε μια κλειστή κοινωνία τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα και η αλληλεπίδραση των ανθρώπων είναι πολύ πιο μεγάλη.

Ήταν μια έμμεση εμπειρία και έκανα και πάρα πολλή έρευνα. Μίλησα με πάρα πολλούς ανθρώπους και… τα ’βλεπα κιόλας, με διάφορες αφορμές. Επίσης, μπορεί να μην είμαι μεγαλωμένη στο χωριό μου αλλά είχα μια εμπειρία κάπως πιο έμμεση, αλλά αρκετή για ν’ αντλήσω στοιχεία και να χτίσω τους χαρακτήρες.

Η ιδέα να το χωρίσεις σε τρία κεφάλαια για να προσεγγίσεις τον κάθε πρωταγωνιστή;

Ένας λόγος ήταν ότι ήθελα να παρακολουθούμε από κοντά τον καθένα από αυτούς. Όμως ταυτόχρονα, αυτή η δομή εξυπηρετούσε και το εξής: Ήταν κι ένας τρόπος να δημιουργώ ερωτηματικά στον θεατή σε σχέση με τη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών. Στην πρώτη ιστορία, του Στέργιου, βλέπουμε μια άλλη Μαρία, μια σχεδόν ανύπαρκτη Μαρία. Στη δεύτερη ιστορία, της Μαρίας, αρχίζουμε να μπαίνουμε πιο πολύ στη θέση της. Παράλληλα, σ’ ένα δεύτερο επίπεδο αφήγησης, δημιουργείται και ένα παζλ που σιγά σιγά κουμπώνει.

Σχέδια στα σκαριά;

Η επόμενη ταινία, το σενάριο σε εμβρυακό στάδιο.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ (Behind the Haystacks) | Official Trailer

INFO

Σενάριο/Σκηνοθεσία: Ασημίνα Προέδρου

Πρωταγωνιστούν: Στάθης Σταμουλακάτος, Λένα Ουζουνίδου, Ευγενία Λάβδα, Χρήστος Κοντογεώργης, Ντίνα Μιχαηλίδου και ο Πασχάλης Τσαρούχας

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής

Μοντάζ: Ηλέκτρα Βενάκη

Μουσική: Μάριος Στρόφαλης

Ηχοληψία: Νίκος Παπαδημητρίου

Μοντάζ Ήχου: Ηλέκτρα Βενάκη, Περσεφόνη Μήλιου

Μιξάζ: Κώστας Βαρυμποπιώτης

Σκηνικά: Εδουάρδος Γεωργίου

Κοστούμια: Κική Μήλιου

Μακιγιάζ: Δώρα Νάζου

VFX Supervisor: Αντώνης Κοτζιάς

Casting: Σωτηρία Μαρίνη, Σοφία Δημοπούλου, Φραγκίσκος Ξυδιανός, Άκης Γουρζουλίδης

Μια παραγωγή των: Αργοναύτες ΑΕ, FICTION PARK, Sektor Film

Παραγωγοί: Ιωάννα Μπολομύτη, Markus Halberschmidt, Vladimir Anastasov, Angela Nestorovska

Executive Producers: Πάνος Παπαχατζής, Maria Tsigka

Co-producer: Anna Jancsó

Line Producer: Γιάννης Καραντάνης

Συμπαραγωγοί: ΕΡΤ ΑΕ, Αταλάντη ΑΕ

Με την οικονομική υποστήριξη: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΚΟΜΕ, ZDF/Arte, Eurimages, North Macedonia Film Agency, MEDIA Creative Europe, SEE Cinema Network, DI.VI.PE.K.

Με την υποστήριξη: Αυτοτελές Τοπικό Γραφείο Διευκόλυνσης Οπτικοακουστικών Παραγωγών (Film Office) της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ELEMENTS

* Φωτογραφία ανοίγματος: Νίκος Καβουκίδης, Μανούσος Μανουσάκης, Ασημίνα Προέδρου.