Ο πολιτισμός των γκράφιτι έχει θεωρηθεί ως ένα πολύ σημαντικό φαινόμενο, μέσα από τα οποία κυρίως οι νέοι διατυπώνουν τις κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες τους. Στους τοίχους, άλλωστε, των τσιμεντένιων πόλεων, έχουν γραφτεί διαχρονικά τα συνθήματα και οι φωνές όσων δεν ακούγονται, σαν κραυγαλέοι ψίθυροι που φωτίζουν την αλήθεια εκεί που όλοι οι υπόλοιποι την κρύβουν και την περιορίζουν.

Κι ενώ με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο θα εντοπίσει κανείς πλήθος από πανεπιστημιακές μελέτες για την αξία του γκράφιτι ως τρόπο καλλιτεχνικής έκφρασης, καθώς και αμέτρητες συζητήσεις για το αν συνιστούν όντως τέχνη ή βανδαλισμό δημόσιας περιουσίας, φαίνεται πως για τη διοίκηση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης η προσωπογραφία ενός διακεκριμένου σκηνοθέτη στους τοίχους του συνιστά βανδαλισμό και κάτι που δεν ταιριάζει στην αισθητική του.

Ο λόγος για τον ζωγράφο Γιώργο Κόφτη, ο οποίος πριν από ένα περίπου μήνα δημιούργησε ένα γκράφιτι με προσωπογραφία του εμβληματικού σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου στον εξωτερικό τοίχο του κτιρίου της Αίθουσας Τελετών του ΑΠΘ. Το έργο δημιουργήθηκε στις 3 Ιουνίου, ενώ ο καλλιτέχνης, που ασχολείται με τη ζωγραφική, τα σκίτσα και τα γκράφιτι, δεν επέλεξε τυχαία τη μορφή του σκηνοθέτη.

«Ήθελα απεγνωσμένα να επανέλθει η μνήμη μιας άλλης Θεσσαλονίκη. Μιας πόλης πολύ πιο φωτεινής από αυτήν που ζούμε σήμερα. Μιας πόλης που είχε χώρο για όραμα, για φαντασία, για λεπτότητα και για δημιουργία. Μια πόλη που με την ματιά του ο Αγγελόπουλος την απαθανάτισε στην όμορφη γκριζωπή της ευαισθησία. Μια Θεσσαλονίκη που σήμερα ψυχορραγεί.. », θα διαβάσει κανείς στο προφίλ του στο Facebook.

Όχι στον Αγγελόπουλο, ναι στο γκρίζο

Με απόφαση της διοίκησης του Πανεπιστημίου, όμως, σήμερα το γκράφιτι αυτό δεν υπάρχει πια. Ο τοίχος ξαναβάφτηκε στο προηγούμενο θλιβερό του χρώμα και το έργο του Γιώργου Κοφτή, αφιερωμένο στη μνήμη του μεγάλου δημιουργού, έχει πλέον σβηστεί.

Με ανάρτησή του στη σελίδα του στο Facebook, ο καλλιτέχνης μιλά για την κίνηση αυτή, που εγείρει πολλά ερωτήματα για τους λόγους που κάποιοι αποφάσισαν να σβήσουν το έργο του, ενώ ταυτόχρονα αναρωτιέται εάν μπορεί κανείς να «ξεχωρίσει τον βανδαλισμό από την τέχνη».

Στην ανάρτησή του παραδέχεται πως «τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι παράτυπες» και πως είναι «αυτονόητο το να μην επιτραπεί να γίνει το πανεπιστήμιο χάος», ωστόσο και ο ίδιος τονίζει πως πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στο «τι σημαίνει αισθητική, τι σημαίνει ιδέα, πρωτοβουλία και πως όλα αυτά έρχονται σε άμεση σύγκρουση με την τυπολατρία, την μίζερη και άνευ κριτικής τήρηση κανόνων».

Για το έργο του που δεν έμελλε να μακροημερεύσει στον τοίχο του πανεπιστημίου, αναφέρει πως έχει επιτελέσει το σκοπό του, ενώ για το ίδιο το ΑΠΘ δηλώνει πως είναι «ένα ίδρυμα που επιτελεί σχεδόν το αντίθετο από ότι θα ‘πρεπε. Αντί να προάγει και να εμψυχώνει την ιδέα και την σκέψη, κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να την χαντακώνει».

Η τέχνη των γκράφιτι ζει και αναπνέει μέσα και γύρω από χώρους, όπως η πανεπιστημιούπολη. Οι αρνητικοί συνειρμοί που υπάρχουν γύρω από αυτά, όμως, φαίνεται να οδήγησαν τη διοίκηση στη συγκεκριμένη απόφαση. Αλλά είναι αυτοί ακριβώς οι αρνητικοί συνειρμοί και η νομοθεσία περί βανδαλισμού που μας εμποδίζει να τα δούμε ως πραγματική, υφιστάμενη μορφή τέχνης, ή έστω να κάνουμε την απαραίτητη διάκριση ανάμεσα στο τι συνιστά βανδαλισμό και τι καλλιτεχνικό έργο, προτού το απορρίψουμε. Στη χώρα μας, δυστυχώς, είμαστε ακόμα πίσω στο να αφήσουμε ελεύθερους τους δημιουργικούς χώρους για τους καλλιτέχνες γκράφιτι στα πανεπιστήμια.

Διαβάστε ολόκληρη την απάντηση του καλλιτέχνη:

«Σήμερα έσβησαν στο ΑΠΘ μια προσωπογραφία του Αγγελόπουλου που είχα κάνει πριν κάνα μήνα. Προφανώς και τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι παράτυπες. Επίσης αυτονόητο είναι το να μην επιτραπεί να γίνει το πανεπιστήμιο χάος.

Παρόλα αυτά, το ζήτημα για μένα είναι οι αποφάσεις. Ποια επιλέγεις να κρατήσεις και ποια όχι. Τι σημαίνει πανεπιστήμιο. Τι σημαίνει αισθητική, τι σημαίνει ιδέα, πρωτοβουλία και πως όλα αυτά έρχονται σε άμεση σύγκρουση με την τυπολατρία, την μίζερη και άνευ κριτικής τήρηση κανόνων.

Πως στο κάτω κάτω ένας οργανισμός που θα μπορούσε να αποθεώνει την ελευθερία του νου, την μελέτη, την ανάγκη για διερεύνηση του κόσμου αλλά και του εαυτού μας καταλήγει ένα μίζερο ίδρυμα που δεν διαφέρει και πολύ από την αισθητική της χούντας. Μου δίνει ιδιαίτερη χαρά που αποφάσισε το ίδιο το ίδρυμα να σβήσει τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο από την αίθουσα τελετών.

Ήρθε άθελά του και ολοκλήρωσε με αυτήν του την κίνηση την ίδια την απόπειρά μου να θυμίσω το βλέμμα του μεγάλου σκηνοθέτη. Του ανθρώπου που διάβασε την ιστορία της χωρας με το βάθος και την ακρίβεια που της αξίζει. Κρίμα που δεν ήμουν εκεί της στιγμή του αφανισμού . Ήθελα να δω τον υπάλληλο που με την νωχελιά του πήρε την μπογιά και τον εξαφάνισε. Με τις βουρτσιές του να ανακουφίζει το ΑΠΘ από το επίμονο βλέμμα του μεγάλου Τεό. Το έργο πέτυχε τον σκοπό του λοιπόν. Δεν είναι η πρώτη φορά που σβήνουν έργα αξίας (δεν μιλώ για το δικό μου). Έσβησαν μια εξαιρετική γκουέρνικα πριν δύο χρόνια μιας αγαπημένης μου πρώην μαθήτριας όπου ένιωθα τόσο μεγάλο καμάρι για την πρόοδο της, αλλά και αυτή ήρθε αντιμέτωπη με το ίδρυμα. Ένα ίδρυμα που επιτελεί σχεδόν το αντίθετο από ότι θα ‘πρεπε. Αντί να προάγει και να εμψυχώνει την ιδέα και την σκέψη, κάνει ο,τι περνάει από το χέρι του για να την χαντακώνει.

Κλείνοντας,το μόνο που θα κάνω και θα ευχηθώ είναι να δώσει πείσμα αυτό στους απανταχού καλλιτέχνες της πόλης αλλά και της χώρας να αγνοήσουν με πείσμα αυτόν τον ζόφο και να πέσουν με τα μούτρα στην δουλειά, στην όρεξη, στο φως».