Ο στιχουργικός κόσμος του Οδυσσέα Ιωάννου είναι τόσο πολύτιμος, που χρειάστηκαν δύο διαδοχικές sold out βραδιές στο Christmas Theater για να τραγουδήσει ο κόσμος τα τραγούδια του και μάλλον δεν ήταν αρκετές. Είχαμε κι εμείς την τύχη να βρεθούμε ανάμεσα στους θεατές που παρακολούθησαν την προηγούμενη εβδομάδα το πολυαναμενόμενο αφιέρωμα και αντιληφθήκαμε πως για έναν στιχουργό, δεν αρκεί μόνο να ξέρεις να δουλεύεις το μέτρο και τη ρίμα, αλλά πρέπει να ξέρεις και τι θέλεις να πεις. Κι ο Οδυσσέας Ιωάννου εδώ και χρόνια μπορεί και δίνει σχήμα και δύναμη στα συναισθήματά μας, μιλώντας για αυτά που είχαμε ανάγκη να ακούσουμε, για τις καθημερινές μας αγωνίες, για τις παγίδες μέσα μας, για αγάπη και έρωτα και απώλεια, γι’ αυτό και η στιχουργική του τον έθεσε μπροστά από οποιονδήποτε άλλο της γενιάς του, μεταβάλλοντας το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι σε μία δύσκολη και μεταβατική περίοδο, συγκρατώντας το με κάποιον τρόπο απ' το ξεχαρβάλωμα. 

Μια βαθιά αίσθηση κοινότητας και όχι ανταγωνισμού ήταν κυρίαρχη καθ΄ όλη τη διάρκεια της βραδιάς, με τη δεμένη οικογένεια καλλιτεχνών, οι οποίοι θέλησαν να τιμήσουν τα τραγούδια του, να γίνονται όλοι μια αγκαλιά για να δημιουργήσουν νέες, ισχυρές και μαζικές μνήμες. Τα ονόματα ήταν γνωστά εδώ και καιρό, πολλοί μάλιστα συμμετείχαν και στο αφιέρωμα που είχε κάνει στον Οδυσσέα Ιωάννου η διοργάνωση του φεστιβάλ της ΚΝΕ το Σεπτέμβρη: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Σωκράτης Μάλαμας, Μίλτος Πασχαλίδης, Γιάννης Κότσιρας, Νατάσσα Μποφίλιου, Γιώτα Νέγκα, Θέμης Καραμουρατίδης, Χρήστος Μάστορας, Ρίτα Αντωνοπούλου. Μουλιασμένοι όλοι τους στη βία της πραγματικότητας και όχι εγκλωβισμένοι σε κάποια γυαλιστερή φούσκα, όλοι τους μπόρεσαν να καλλιεργήσουν ένα άκρως φιλόξενο κλίμα, χωρίς μουδιασμένες αλληλεπιδράσεις, γι’ αυτό και το κοινό τούς χάρισε αφειδώς το χειροκρότημα.

«Οι τοίχοι γέμισαν αλμύρα/ τα κλάματά σου είναι παντού», τραγούδησε η γνώριμη φωνή και ένα ανατριχιαστικό χειροκρότημα έσκισε τον αέρα. Μας λείπει ο Θάνος Μικρούτσικος κι αυτή η απουσία πονάει και σίγουρα αυτό το αφιέρωμα θα ήταν πολύ πιο διαφορετικό αν βρισκόταν εκεί να διευθύνει με τον σπουδαίο του τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για τον Δημήτρη Μητροπάνο και τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Μετά τα εισαγωγικά λόγια του Σπύρου Παπαδόπουλου, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Γιάννης Κότσιρας και η Γιώτα Νέγκα έκαναν την αρχή με το «Τα τραγούδια μια σταλιά» και το «Οι δικοί μου άνθρωποι».

Ολόκληρο το μουσικό πρόγραμμα της βραδιάς στηρίχθηκε σε έξυπνες εναλλαγές και ντουέτα. Ήταν πραγματικά απολαυστικό να θαυμάζεις τον Γιάννη Κότσιρα να ερμηνεύει με τη γλυκιά φωνή του και τα τέλεια γυρίσματά του την «Τράπουλα», το «Θες έναν κόσμο πιο μεγάλο» και το «Αυτός ο ήλιος» και μετά να τον διαδέχεται η Ρίτα Αντωνοπούλου, που κέντησε με τα φωνητικά της δύο ιδιαίτερες στιγμές με το «Πίσω μη μ’ αφήνεις» και, φυσικά, τον «Πιτσιρικά».

Από τις ξεχωριστές «ενότητες» της βραδιάς ήταν εκείνη που τιμούσε τη συνεργασία του στιχουργού με τον Μίλτο Πασχαλίδη, αλλά και με τον συνθέτη Θέμη Καραμουρατίδη. Η Νατάσσα Μποφίλιου εμφανίστηκε ωσάν απαστράπτον μυδραλιοβόλο για να ερμηνεύσει το «Τα όνειρα θα γυρίσουν» και το «Η φλόγα». Αμέσως μετά εμφανίστηκε στη σκηνή και ο ίδιος ο Καραμουρατίδης, όπου τη συνόδευσε στο «Το όνομά μου», ενώ μετά ο ίδιος ερμήνευσε το «Αυτό που περιμένουμε» και συνόδευσε τον Χρήστο Μάστορα στη «Τζαμάικα».

Αμέσως μετά την εικοσάλεπτη παύση, σειρά είχε ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο οποίος πέρασε λίγη ώρα στη σκηνή για να μοιραστεί τη δική του ματιά για τον φίλο του, Οδυσσέα Ιωάννου. Ανάμεσα στα τραγούδια που είπε, το «Βυθισμένες άγκυρες», το «Θέλω τη μέρα που θα φύγεις» (στη θέση του Χρήστου Θηβαίου, ο οποίος απουσίαζε για κάποιο λόγο από τη δεύτερη συναυλία), το «Μόνο να γελάς». Κι εκεί που έχει ήδη τραγουδήσει το πρώτο ρεφρέν του «Σ’ τα είπα όλα», ο Σωκράτης Μάλαμας, ταπεινός και ανεξίκακος περπατά προς το κέντρο της σκηνής, για να το συνεχίσει. Από τον Μάλαμα ακούσαμε επίσης το τραγούδι «Μισή πίστη», μια συγκινητική απόδοση στο τραγούδι «Το ποτάμι», με τη Νατάσσα Μποφίλιου, ενώ συνέχισε δυναμικά με το «Του χρόνου τα σκυλιά» και με το «Οι πρώτες λέξεις».

Ύστερα σειρά είχε η Γιώτα Νέγκα, η οποία αποκάλεσε τον στιχουργό «θεραπευτή», καθώς οι λέξεις του ρέουν στις ψυχές των ανθρώπων σαν ιαματικό νερό. Η Γιώτα Νέγκα είναι γνωστή για τον αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο τραγουδά κι αυτός φυσικά δεν έλειψε από τη βραδιά στα όσα ερμήνευσε (Δεν με κρατάει ό,τι θυμάμαι, Ανοιχτοί λογαριασμοί, Τα τραγούδια που λες, Το δίκιο μου).

Πριν το τέλος, οι γίγαντες διεκδίκησαν εύλογα λίγο χώρο. Τον τόνο για το τι θα ακολουθούσε έδωσε το θέαμα στο video wall, όπου είδαμε δύο γνώριμες φιγούρες, τον Δημήτρη Μητροπάνο και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, να βρίσκονται σε κάποιο στούντιο ηχογράφησης και να τραγουδούν το «Σαν ναυαγός». Αμέσως μετά, ένα γνώριμο γεράκι, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου με σάρκα και οστά, μας συνεπήρε στο ρυθμό του «Έφηβα γεράκια» κι αμέσως μετά μας έριξε στα βράχια με το συγκλονιστικό «Μαμά». Ο λυγμός στη φωνή του έμεινε κόμπος στο λαιμό μας. Για το τέλος, ο γενναιόδωρος Βασίλης Παπακωνσταντίνου μοιράστηκε τη σκηνή με τη Νατάσσα Μποφίλιου σε μια απίστευτη ερμηνεία του «Οι μέρες που δικάζουν» και τη Ρίτα Αντωνοπούλου, η οποία τον συνόδευσε δυναμικά στο «Το παιχνίδι παίζεται ακόμα». 

Κι επιτέλους ο Οδυσσέας Ιωάννου εμφανίστηκε στη σκηνή για να του χαρίσουμε το χειροκρότημα και για να φωτίσει το πρόσωπο όλων με μια αχτίδα ήλιου. Ο θεραπευτής, ο αρχηγός της στρατιάς των απείθαρχων. Εκεί ήταν που μας εξήγησε την ιστορία πίσω από τις δύο συναυλίες-αφιέρωμα για τα 30 χρόνια παρουσίας του στο ελληνικό τραγούδι, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν ήταν δική του επιθυμία. Τελειώνοντας, μας συμβούλευσε να κρατήσουμε τους αναγκαίους δρόμους επικοινωνίας. Το τραγούδι που περιμέναμε πιο πολύ απ΄ όλα όσα έγραψε ο Οδυσσέας Ιωάννου, ήταν το τελευταίο. Πλαισιωμένος από τους δικούς του ανθρώπους,  αναρωτηθήκαμε μαζί «τι νόημα έχει το όνειρο χωρίς μικρές νοθείες», το πιο κατάλληλο κλείσιμο σε μια βραδιά που μπόρεσε να αιχμαλωτίσει ένα τόσο ευρύ φάσμα συναισθημάτων και συγκινήσεων.

Ωστόσο λίγες μέρες μετά ακόμα αναρωτιέμαι αν το «Οι δικοί μου άνθρωποι» ήταν στ’ αλήθεια ένα αφιέρωμα στον δημιουργό ή ένα άρτια εκτελεσμένο mixtape. Τα τραγούδια ευτύχησαν κυριολεκτικά να παιχτούν με τη συγκεκριμένη, σπουδαία ορχήστρα, έχοντας τον Θύμιο Παπαδόπουλο στις ενορχηστρώσεις και την καλλιτεχνική επιμέλεια και τον Μιχάλη Κουμπιό στην καλλιτεχνική διεύθυνση παραγωγής. Το «πρόβλημα», εντούτοις, το εντοπίζω κυρίως στον τρόπο δόμησης του αφιερώματος. Ίσως γιατί από την τελευταία σειρά του πιο μακρινού διαζώματος του θεάτρου, η πανοραμική θέα που μας εξασφαλιζόταν προς τη σκηνή, βοήθησε στο να γίνουν αντιληπτά τα πιθανά ελλείματα, δηλαδή η αίσθηση μιας απλής «περατζάδας» εξαιρετικών καλλιτεχνών. Το μόνο σίγουρο είναι πως, παρά το γεγονός ότι τα τραγούδια και οι τολμηρές τους έννοιες μιλούσαν από μόνα τους, ο κάθε καλλιτέχνης κατάφερε ταυτόχρονα μέσα από την ερμηνεία του να μεταφέρει κι αυτό που ο ίδιος έχει κερδίσει από το δημιουργό.

Ένα αφιέρωμα, ωστόσο, πιστεύω ότι θα μπορούσε να προσφέρει στο θεατή μια πιο ολοκληρωμένη αίσθηση παρουσίας του πρωταγωνιστή, μια βαθύτερη ματιά στη σύνθετη και πνευματική προσωπικότητα του δημιουργού. Σίγουρα θα μπορούσαμε να είχαμε ακούσει ένα ή δύο τραγούδια λιγότερα, ώστε να γυρίσουμε λίγο πίσω το χρόνο και να αναπολήσουμε ιστορίες και στιγμές από το παρελθόν του δημιουργού, από τις ιστορίες πίσω από τους στίχους του και τις συνεργασίες του με τους καλλιτέχνες, ιδίως μάλιστα αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι άνθρωποι επί σκηνής γνωρίζουν τον Οδυσσέα Ιωάννου πολύ καλά. Νομίζω πως αυτό ήταν μια εύλογη ανάγκη.

Ζούμε αναμφίβολα τις μέρες που δικάζουν. Όμως, ακόμα κι αν τα λεφτά μας δεν αγοράζουν τίποτα, μπορούμε να νιώσουμε πλουσιότεροι στη σκέψη ότι ο ανεκτίμητος Οδυσσέας Ιωάννου αναπνέει ανάμεσά μας.