*Γράφει η ΑΝΝΑ ΓΕΩΡΓΙΛΗ

Δεν υπάρχει ίσως βιβλιοθήκη σε ελληνικό σπίτι, που να μην έχει θέση, έστω και ερήμην της, για το Αλφαβητάριο. Αυτή τη σκληρόδετη έκδοση με τα αγγελικά πρόσωπα στο εξώφυλλο, που στην αφή της και μόνο πιάνουμε τον εαυτό μας να λέει από μέσα του «Λόλα, να ένα μήλο» και κάπως να ηρεμούμε.

Ίσως γι’ αυτό, όταν είδα την πρωτολειακή μορφή της σημερινής παράστασης, «Τα Καλά Παιδιά», του Αντώνη Νάσιου, όπως παρουσιάστηκε στα πλαίσια του φεστιβάλ για νέους σκηνοθέτες, που διοργανώθηκε από τη «Μικρή Ακαδημία» και φιλοξενήθηκε στο Tempus Verum, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό να τον ρωτήσω ήταν «Μα πώς σου ήρθε να ανοίξεις αυτό το βιβλιαράκι και να γράψεις μια ολόκληρη παράσταση βασισμένη στο κλασικό αναγνωστικό των γιαγιάδων μας;». Λες και η θέση του είναι αδιαπραγμάτευτη: να είναι σκονισμένο και σφραγισμένο.

Η απάντηση δόθηκε το ίδιο κιόλας βράδυ, όταν έτυχε της θερμότερης υποδοχής από το κοινό και τους κριτές του Φεστιβάλ: Αγλαΐα Παπά, Γιάννη Κατσιμίχα, Δημήτρη Λάλο και Γεωργία Μαυραγάνη, κερδίζοντας το πρώτο βραβείο και έτσι από τις 20 Νοεμβρίου και για 8 μόνο παραστάσεις θα ανεβεί στην ολοκληρωμένη μορφή του στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα, στον Κεραμεικό με την πρεμιέρα να είναι ήδη sold out. 

Σε ένα φανταστικό και αυταρχικό καθεστώς παρακολουθούμε τις ζωές και τη συμπεριφορά πέντε μαθητών, δομημένη σε τρεις διευρυμένες χρονικά μέρες. Λένε κάθε μέρα την προσευχή τους, ζητούν επίμονα από τον Κύριο να πουν το μάθημά τους, τρώνε το κολατσιό τους στο διάλειμμα, αγαπούν κάποιον συμμαθητή τους, πειράζονται. Ή μήπως όχι;

Το αυστηρό σχολικό πλαίσιο, τα τοποθετημένα σε ψηλά σημεία της τάξης θρησκευτικά σύμβολα, η καθημερινότητα της φιλήσυχης μικροαστικής οικογένειας, η ηθική κοινωνία, όλα λειτουργούν τέλεια. Ή μήπως η βία και ο εκφασισμός της κοινωνίας σιγοβράζουν εν γνώσει των θεσμών, οι οποίοι διαθέτουν ισχυρούς μηχανισμούς για να συντηρούν τις παθογένειες; Ήδη η αφίσα της παράστασης μας προϊδεάζει, αφού αποτελεί μια ξεκάθαρη αναφορά στη χιτλερική νεολαία. 

Αυτό είναι που έκανε και τον Αντώνη Νάσιο να ασχοληθεί, στην πρώτη του θεατρική δουλειά, με το Αλφαβητάρι. Είναι ένα κατεξοχήν ρομαντικοποιημένο αντικείμενο μιας άλλης εποχής, αγαπητό από όλους, σύμβολο αθωότητας, που σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του μετεμφυλιακού περιβάλλοντος, μετά το οποίο γράφτηκε, καθώς περιλαμβάνει μόνο μία αναφορά στην οικονομική εξαθλίωση της εποχής: «Ξέρετε πως υπάρχουν φτωχοί στη γειτονιά;». Ένα πολύ απλοϊκό κείμενο, που όσο όμως το διαβάζεις, το ακούς και το βλέπεις δραματοποιημένο, τόσο νιώθεις την υποβλητικότητα και τη συγκινησιακή φόρτιση, χωρίς να ξέρεις από πού προέρχονται. Με εικόνες χαραγμένες στη συλλογική μνήμη μας, όπως αυτή της πολυπληθούς οικογένειας, με τη γιαγιά στο κέντρο, που ετοιμάζονται να φάνε. 

Κι όμως δεν πρόκειται ούτε για ένα νοσταλγικό ταξίδι ή ένα έργο εποχής, ούτε για μια παιδική παράσταση ή ένα παιδικό παιχνίδι. Ο Αντώνης σημειώνει ότι, παρ' όλο που στο μικρόκοσμό του μπορεί να θεωρείται ξεπερασμένο το αναγνωστικό των γιαγιάδων μας, το  μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας παραμένει βαθιά συντηρητικό. Ακόμα κι αν αποπνέει ένα θετικό αξιακό σύστημα στη βάση του, με αξίες όπως η καλοσύνη, η φιλία και η αγάπη για τη φύση και την οικογένεια, παρουσιάζει στίγματα μόνο αλληλεγγύης και όλα τοποθετούνται σε ένα τόσο αυστηρό πλαίσιο και σε ένα επίπεδο μονοδιάστατα εθνικό, που στο τέλος καταλήγουν αποστειρωμένες.

Με λύπη παρατηρεί ότι δεν έχουν αλλάξει τα πράγματα σήμερα, αλλά η πίστη στη θρησκεία και η εθνική υπερηφάνεια τίθενται στο κέντρο του κρατικού ενδιαφέροντος. Δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο για κάτι καλύτερο, τα όποια μέτρα είναι επιφανειακά και το σχολείο είναι ένα καζάνι που «βράζει» συνεχώς, με περιστατικά βίας και ρατσισμού να μεταφέρονται αργότερα και στην κοινωνία. Από την πιο πρόσφατη δολοφονία του 17χρονου Ρομ Χρήστου Μιχαλόπουλου, μέχρι τη δολοφονία του Ζακ, του Γιακουμάκη και της Τοπαλούδη, τον θρήνο για την τόσο άδικη δολοφονία του Αντώνη, το καλοκαίρι, στο λιμάνι του Πειραιά, μέχρι τα περιστατικά αυτοκτονιών που σημειώνονται σε σχολικά περιβάλλοντα μετά από ομαδικές βιντεοσκοπήσεις και bullying, δεν γίνεται να μην πιστεύουμε ακόμα ότι το σύστημα εξωθεί τα μέλη, που δεν συμμορφώνονται, στην αλληλοεξόντωση. Κάπως έτσι, το παρακάτω ποίημα της Ελένης Βακαλό επηρέασε βαθιά τον Αντώνη Νάσιο στο να πλαισιώσει την ιδέα του στη δημιουργία των «Καλών Παιδιών».

Πώς έγινε ένας κακός άνθρωπος
Από τη συλλογγή Του κόσμου (1978)

Θα σας πω πώς έγινε
Έτσι είναι η σειρά

Ένας μικρός καλός άνθρωπος αντάμωσε στο
δρόμο του έναν χτυπημένο
Τόσο δα μακριά από κείνον ήτανε πεσμένος και λυπήθηκε
Τόσο πολύ λυπήθηκε
που ύστερα φοβήθηκε

Πριν κοντά του vα πλησιάσει για να σκύψει να
τον πιάσει, σκέφτηκε καλύτερα

Τι τα θες τι τα γυρεύεις
Κάποιος άλλος θα βρεθεί από τόσους εδώ γύρω,
να ψυχοπονέσει τον καημένο
Και καλύτερα να πούμε
Ούτε πως τον έχω δει

Και επειδή φοβήθηκε
Έτσι συλλογίστηκε

Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε vα παίξει με τους άρχοντες
Αρχισε λοιπόν και κείνος
Από πάνω να χτυπά

Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας

Με επιρροές ακόμα από το «Το Ξύπνημα της Άνοιξης» του Φρανκ Βέντεκιντ, το «Το μάθημα» του Ιονέσκο και από το «Εγώ ελπίζω να τη βολέψω», ένα βιβλίο με συγκεντρωμένες εκθέσεις μαθητών από τη Νάπολη, όπου μαθητές αφηγούνται με χιούμορ και πικρία όσα τεκταίνονται στις ζωές τους σε ένα υποβαθμισμένο προάστιο, «Τα καλά παιδιά» αντλούν τα κείμενα τους από το Αλφαβητάρι του 1955 και από το ομώνυμο αναγνωστικό που προηγήθηκε αυτού, καθώς και από πρωτότυπα κείμενα του Αντώνη Νάσιου. Με αξιοσημείωτο το θηλυκό γένος στο χωρίο του αναγνωστικού, που αναφέρει ότι «στο δρόμο σαν βαδίζω είμαι προσεχτική, το βλέμμα δε γυρίζω εδώ κι εκεί».

Από τις πρόβες κιόλας οι ηθοποιοί της παράστασης Θάνος Κονιάρης, Πολυξένια Κωνσταντίνου, Σίλια Μπαξεβάνη, Ελιάννα Παπαυγέρη και Χρήστος Στεφανής δίνουν όλη τους την ψυχή για να αναμετρηθούν με τον κύριο εξουσιαστή τους, που ποτέ δε βλέπουμε. Αισθάνονται κάθε λέξη, ακόμα κι αν πρέπει να υπάρξουν στο σχολικό περιβάλλον σαν ρομπότς, χτυπιούνται στο προαύλιο με όλη τους τη δύναμη και έχουν πονηρό βλέμμα, την ίδια στιγμή που γονατίζουν για να κάνουν την προσευχή τους.

«Τα παιδιά θα προβιβάζονταν, θα πήγαιναν στην παραπάνω τάξη και γι' αυτό τα καμάρωναν όλοι».

INFO

Τα Καλά Παιδιά

Βασισμένο σε κείμενα από το «Αλφαβητάριο» των Ι.Κ. Γιαννέλη και Γ.Σακκά και «Τα καλά παιδιά» του Επαμεινώνδα Γεραντώνη

Σκηνοθετικό σημείωμα:

Πάντα με σόκαρε η βία. Μα πιο πολύ η καθημερινή, η αναίτια ,αυτή που συναντούσα στα μέρη που δε θα έπρεπε να τη συναντώ. Όπως σε μια παρέα αγοριών που κάνει βουτιές στην παραλία, στο μετρό, σε μια καφετέρια ή στο σχολείο. Μια βία που δεν ανάγεται σε ζωώδη ένστικτα που κρύβουμε καλά κάτω από το πολιτισμικό μας οικοδόμημα αλλά μια βία που εκπορεύεται ακριβώς από αυτό. Μια βία που έχει γίνει πια θεσμική , που έχει διδαχθεί και που χρησιμοποιείται ως μέσο εκτόνωσης από μια πολιτεία που την ενδιαφέρει απλά να επιβιώνει και να αυτοσυντηρείται, ακόμα κι αν οδηγείται στο φασισμό. Κι όταν φτάσουμε εκεί , μιλάμε πια για ένα σύστημα με συγκεκριμένους μηχανισμούς.

Χρησιμοποίησα ως βάση του κειμένου ένα θρυλικό και πολύ αγαπητό σχολικό εγχειρίδιο που κουβαλάει έντονη συγκινησιακή φόρτιση και συλλογικές αναμνήσεις που κανείς δεν έχει. Μια συγκίνηση χωρίς σήμα. Μέσα από σχολικά βιώματα και υλικό από τις πιο τρυφερές (;) μας αναμνήσεις επιχειρώ να μιλήσω για τον εκφασισμό της κοινωνίας και την απουσία προοπτικής. Ο τόπος της παράστασης, το σχολείο, ένας θεσμός. Πρώτη βουτιά στα βαθιά. Πρώτη κοινωνική αλληλεπίδραση με τον άλλο. Ένας τόπος - όχημα, μια μικρογραφία κοινωνίας.

Εν τέλει για ποιο κόσμο μιλάνε τα σχολικά μας βιβλία και για ποιον κόσμο διδασκόμαστε στα σχολεία, τι πραγματικά μαθαίνουμε και τι εφαρμόζουμε;

Η παράσταση αφιερώνεται στη μνήμη όλων των θυμάτων αυτής της βίας.

Σύλληψη-δραματουργία-σκηνοθεσία: Αντώνης Νάσιος

Βοηθοί σκηνοθέτη: Σίλια Μπαξεβάνη, Αλέξης Εφραιμίδης

Σχεδιασμός ήχου-μουσική: Hydrama

Παίζουν: Θάνος Κόνιαρης, Πολυξένια Κωνσταντίνου, Σίλια Μπαξεβάνη, Ελιάννα Παπαυγέρη, Χρήστος Στεφανής

Kατάλληλη για θεατές άνω των 18 ετών

*TW: Η παράσταση περιέχει σκηνές σεξουαλικής και σωματικής βίας

Παραγωγή: “μικρή ακαδημία”
Επικοινωνία: 

Πρεμιέρα: 20 Νοεμβρίου 2023

Κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 21:00 για 8 παραστάσεις

Τεχνοχώρος Φάμπρικα, Μεγ. Αλεξάνδρου 125, Κεραμεικός

Προπώληση: https://www.more.com/theater/ta-kala-paidia/

Φωτογραφίες: Hydrama