Η τελευταία ταινία -σύμφωνα τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα λεγόμενά του- σε μια εξηντάχρονη καριέρα ίσως δεν είναι αυτή με τις πιο δύσκολες, δυνατές στιγμές, όπως ο Ντάνιελ Μπλέικ, είναι όμως το καταστάλαγμα αυτής της καριέρας. Η στιγμή που ο Κεν Λόουτς, πνευματικός πατέρας για πολλούς και παππούς για περισσότερους, θέλει να αφήσει το κοινωνικό και ηθικό του αποτύπωμα.

Μαζί για μια ακόμα φορά με τον από χρόνια συνεργάτη του Πολ Λάβερτι στο σενάριο, στην ταινία Η Τελευταία Παμπ ο Κεν Λόουτς μας φέρνει στη μεγάλη οθόνη την ιστορία δύο πολύ διαφορετικών κοινοτήτων που αναγκάζονται να συνυπάρξουν: μια παραπαίουσα κοινότητα πρώην ανθρακωρύχων, θυμάτων της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που σάρωσε τη Βρετανία από τη δεκαετία του 1980 και μετά, και μιας ομάδας Σύρων προσφύγων που κάποια ΜΚΟ εγκαθιστά στο χωριό τους, μη θεωρώντας απαραίτητο να ενημερώσει από πριν τους κατοίκους ή να συζητήσει μαζί τους.

Η κοινότητα ήταν πάντα ένας από τους πρωταγωνιστές στο έργο του Λόουτς. Στον Άνεμο που χορεύει το κριθάρι, το Ψωμί και τριαντάφυλλα, το Jimmy’s Hall, οι άνθρωποι συγκροτούν ομάδες για να παλέψουν για τα κοινά τους συμφέροντα. Ποια είναι τα κοινά συμφέροντα όμως ανάμεσα σε δυο τόσο διαφορετικές ομάδες ανθρώπων; Άνεργοι παραπεταμένοι στην ξεχασμένη βορειοανατολική Αγγλία - σκηνικό για την τρίτη στη σειρά ταινία του Λόουτς, που επιβιώνουν με επιδόματα και βλέπουν τον κόσμο τους να καταρρέει, με τα παιδιά τους υποσιτισμένα να μη βλέπουν κανένα μέλλον στον ορίζοντα. Πρόσφυγες που γλίτωσαν από τους βομβαρδισμούς έχοντας αφήσει πίσω αγαπημένα πρόσωπα, αγαπημένους τόπους, την πατρίδα, την αίσθηση του ανήκειν.

Με απόλυτα φυσικό τρόπο το σενάριο του Λάβερτι τραβάει ένα άτομο μέσα από κάθε κοινότητα, το οποίο λειτουργεί ως προπομπός. Ο Τόμι Τζέι και η Γιάρα.

Ο Τόμι Τζέι είναι γιος ανθρακωρύχου απεργού, ιδιοκτήτης της Παλιάς Βελανιδιάς, της τελευταίας παμπ που έχει απομείνει ανοιχτή στην κωμόπολη, του τελευταίου δημόσιου χώρου όπου μπορούν να βρίσκονται οι κάτοικοι, να λένε τα προβλήματα και τις αγωνίες τους. Η Γιάρα είναι το μεγαλύτερο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας που κατάφερε να φτάσει μέχρι τη Βρετανία χωρίς τον πατέρα, για του οποίου την τύχη αγωνιούν. Κι οι δυο τους μοιράζονται ένα κοινό ενδιαφέρον για τη φωτογραφία. Και έτσι γεννιέται μια φιλία κάτω από το βλέμμα των απεργών ανθρακωρύχων που τους κοιτάζουν μέσα από τα κάδρα που έχει φυλάξει ο Τόμι Τζέι στο πίσω δωμάτιο της παμπ, αυτό που χρησιμοποιεί μόνο για να φωλιάζει τις αναμνήσεις του.

Με απόλυτα φυσικό τρόπο ο φακός του Κεν Λόουτς επιλέγει τους ανθρώπους που θα ενσαρκώσουν τους προπομπούς. Τον Ντέιβ και την Έλμπα. Ο Ντέιβ μετά από 30 χρόνια υπηρεσίας στο Πυροσβεστικό σώμα συνταξιοδοτήθηκε και άνοιξε μια παμπ σ ένα χωριό σαν κι αυτό της ταινίας. «Ο καθένας από μας στα βορειοανατολικά θα μπορούσε να βρει τον εαυτό του μέσα στο σενάριο. Υπάρχουν κοινότητες που έχουν αφεθεί να σαπίσουν». Ένας φίλος του τον βοήθησε να παίξει ως κομπάρσος στο Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ, πήρε ένα ρολάκι στο Δυστυχώς απουσιάζατε και βρέθηκε να πρωταγωνιστεί στην τρίτη ταινία της «βορειονανατολικής τριλογίας» του Λόουτς. Κάτι που του δημιούργησε μεγάλο άγχος. «Δεν ήθελα να πάει άπατη η τελευταία μεγάλου μήκους του Κεν εξαιτίας της απειρίας μου».

Η Έλμπα είναι Δρούζα Σύρια που ζει στα κατεχόμενα από το Ισραήλ υψίπεδα του Γκολάν. Εκεί δουλεύει ως καθηγήτρια θεατρικής αγωγής στο τοπικό σχολείο. Η γνωριμία της με τον Λόουτς έγινε μέσω της Παλαιστίνιας σκηνοθέτιδας Ανμαρί Ζασίρ και, μετά από ένα zoom με τον σκηνοθέτη, πήρε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τελειώνοντας την ταινία, γύρισε και πάλι πίσω στη δουλειά της, δηλώνοντας πως αυτό είναι το σινεμά που της αρέσει και πως δεν πιστεύει πως Η Τελευταία Παμπ θα είναι και η τελευταία ταινία του Λόουτς.

Ο Τόμι Τζι και η Έλμπα έχουν και κάτι άλλο κοινό πέρα από τη φωτογραφία. Δεν φοβούνται τον άλλο που δεν γνωρίζουν. Αυτό απλώνεται σαν ακτίδα φωτός και αλλάζει τις ισορροπίες, βοηθάει τις διαφορετικές αυτές ομάδες να προσεγγίσουν η μια την άλλη και να οργανώσουν από κοινού δράσεις. «Όταν τρώμε μαζί, μπορούμε να παλέψουμε μαζί». Κι όταν αυτές οι δυο κοινότητες βρίσκουν τον τρόπο να συνυπάρξουν στον ιστορικό χώρο που συνδιαλέγεται με το αγωνιστικό παρελθόν του χωριού, τότε πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρξει ελπίδα. Τρώνε μαζί, θα μπορέσουν και να ζήσουν μαζί.

Υπάρχουν όμως και κάποιοι που έχουν διαφορετική άποψη. Πάντα υπάρχουν αυτοί οι κάποιοι. Που μένουν στη στενοκεφαλιά και τη μικροψυχιά τους και δεν μπορούν  να νιώσουν πιο πέρα. Ο Κεν Λόουτς όμως, ως γνήσιος επαναστάτης που είναι, αγαπάει τους ανθρώπους. Όλους τους ανθρώπους. Δεν βιάζεται να ρίξει το ανάθεμα. Κατανοεί την εσκεμμένη επιλογή της κυβέρνησης να στέλνει τους πρόσφυγες στις φτωχές κωμοπόλεις του Βορρά παρά στον πλούσιο Νότο της Αγγλίας για να φυτέψει στο μυαλό των ενδεών δηλητηριώδεις σκέψεις και να προστατεύσει τα μάτια των πλουσιότερων από «θλιβερά θεάματα». Κι η πίκρα που γίνεται δηλητηριώδες μίσος απέναντι στον άλλο, μόνο κακό μπορεί να γεννήσει.

«Τα δέχονται όλα, κάθονται και τους ποδοπατάνε… είναι πιο εύκολο μετά να ποδοπατάμε εμείς τα πρόσωπα των δυστυχισμένων» καταλήγει ο Τόμι Τζέι σ’ έναν απελπισμένο μονόλογο. Ο ερασιτέχνης ηθοποιός Ντέιβ Τέρνερ επιλέχθηκε από τον σκηνοθέτη ως το alter ego του, να εκστομίσει όσα ο ίδιος σκέφτεται, να μιλήσει για τις λογικές που ο ίδιος προσπάθησε να πολεμήσει τόσες δεκαετίες μέσα από τις ταινίες του και όχι μόνο. Για την κατάντια της χώρας του, αυτής της πλούσιας και κραταιάς χώρας όπου ο πεινασμένος μισεί και διώκει τον εξαθλιωμένο ξένο.

Στο τέλος όμως της «βορειοανατολικής τριλογίας» υπάρχει ελπίδα. Υπάρχει φως, υπάρχει αγάπη, υπάρχει κατανόηση. Έστω κι ένας άνθρωπος να αλλάξει, υπάρχει ελπίδα.

Σούκραν* Τι Τζέι Μπαλαντάιν. Σούκραν Γιάρα, σούκραν Κεν.

*Σούκραν σημαίνει στα αραβικά «ευχαριστώ».

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΑΜΠ (The Old Oak) - Official Trailer

7 Δεκεμβρίου στους κινηματογράφους από τη Feelgood