Η παράσταση Μάλο μόμε ή μικρό κορίτσι, σε σκηνοθεσία της Νάντιας Δαλκυριάδου που παίζεται στο Metropolitan: Τhe Urban Theatre έως και τις 21 Μαρτίου, αποτελεί δραματοποίηση της ομώνυμης νουβέλας της συγγραφέως Χαρούλας Αποστολίδου. Ο τίτλος αποδίδεται στα Σλαβομακεδονικά, γλώσσα που ανήκει στις νότιες σλαβικές γλώσσες και σήμερα ομιλείται από περίπου δύο εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως στη Βόρεια Μακεδονία. Πολλοί είναι εκείνοι που δεν την ταξινομούν ως διακριτή γλώσσα αλλά απλώς ως βουλγαρική διάλεκτο. Αυτή ήταν και η γλώσσα που μιλούσαν οι κάτοικοι των ακριτικών χωριών της Βορείου Ελλάδας πριν από την χάραξη των σημερινών συνόρων - όταν πια τους απαγορεύτηκε. Αυτή ήταν και η γλώσσα που μιλούσε η «μάνα» της νουβέλας, που «ξενιτεύτηκε για να έχουν τα παιδιά της ένα καλύτερο μέλλον».

Η σκηνοθέτης, μέσα από τους φωτισμούς του Γιώργου Ψυχράμη, που καθ’ όλη τη διάρκεια υπήρξαν λιτοί και απόλυτα λειτουργικοί, χρησιμοποιεί τη μέθοδο του «καρέ» για να οδηγήσει την ιστορία στο βασικό θέμα, που είναι οι δύο όψεις της ξενιτιάς: εκείνοι που φεύγουν και εκείνοι που είναι αναγκασμένοι να ζουν μέσα από την απουσία.

Η συνάντηση της μάνας με τη μεγαλύτερη κόρη της, στο πατρικό σπίτι, σε μια προσπάθεια «ξεκαθαρίσματος» προκειμένου να ολοκληρωθεί η πώλησή του. Παράλληλα με το ξεκαθάρισμα του χώρου, βρίσκουν ευκαιρία να καθαρίσουν τις ψυχές τους. Δύο διαφορετικές ιστορίες και δύο παράλληλοι μονόλογοι, το τραύμα της «εγκατάλειψης» και η ανάγκη για δουλειά. Τραύματα. Συγκρούσεις που κορυφώνονται και σαν σε μοτίβο, η ατμόσφαιρα αποφορτίζεται μέσα από λαϊκά τραγούδια της ξενιτιάς.

Η μικρότερη κόρη, απούσα από τη συζήτηση, συνδέει την αφήγηση με τα σύγχρονά της πολιτικά γεγονότα, υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας αλλά και του «εξαγνισμού» της Γερμανίας λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αφήγηση, μη γραμμική, περιέχει flash-backs με στιγμιότυπα από τη ζωή των δύο κοριτσιών στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς, η οποία έτεινε πάντα να περιγράφει πολύ διαφορετικά τις ιστορίες.

Μια παράσταση, βαθιά πολιτική, με σχόλια γύρω από ζητήματα όπως οι πεποιθήσεις -πολιτικές και κοινωνικές- των ανθρώπων της επαρχίας στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, η κακοποίηση και τα θύματα που είναι αναγκασμένα να ντρέπονται για ό,τι τους συνέβη, η κατάθλιψη και η Εκκλησία που «συγχωρεί». Εν τέλει, όμως, μια παράσταση για τα παιδιά των Gastarbeiter, των «φιλοξενούμενων εργατών» που η «τόσο πλούσια γλώσσα δεν μπόρεσε να τους αφιερώσει μία λέξη». Η σκηνοθέτης, όταν συγκινεί, βρίσκει με ακρίβεια το χιούμορ μέσα στο δράμα των δύο ηρωίδων και οδηγεί τα πράγματα όπου θέλει εκείνη.

Ρεαλιστικοί κώδικες υποκριτικής από τις τρεις ηθοποιούς: Δέσποινα Σαραφείδου, Ξένια Αλεξίου και Ήρα Ρόκου, με τις πολύ καλές δεξιότητες άρθρωσης και κατεύθυνσης της φωνής που δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, σπάνια συναντούμε στα θέατρα της Θεσσαλονίκης. Οι ικανότητές τους μου επέτρεψαν, τελικά, να απολαύσω την παράσταση, παρόλο που η επιλογή της διαχείρισης του θεάτρου να με τοποθετήσει στην δέκατη τέταρτη (τελευταία) σειρά -σε αντίθεση με ό,τι ορίστηκε από την παραγωγή- δεν μου επέτρεψε να έχω την ιδανική οπτική επαφή με τη σκηνική δράση.

Τα σκηνικά, δηλωτικά ενός νοικοκυριού μιας περασμένης εποχής και τα σύγχρονα κοστούμια, μιας δικής μας καθημερινότητας, υπογράφει η Έλλη Εμπεδοκλή.

Μια ιδιαίτερα καλοδουλεμένη και τεχνικά άρτια παράσταση, με απλά υλικά. Η Νάντια Δαλκυριάδου είναι μία σκηνοθέτης που καταφέρνει να μιλήσει για θέματα που σπάνια θίγονται, με διακριτικότητα και μαεστρία, «απαντώντας» στα νοητά ερωτήματα των θεατών και υπογραμμίζοντας την κυκλικότητα της ιστορίας, καθώς επικαιροποιεί την αφήγηση μέσα από την εμφάνιση του Μπακάρ Αλμπακάρ, αποφεύγοντας περίτεχνα την επίκληση στο συναίσθημα, καθώς γνωρίζει καλύτερες μεθόδους «πειθούς».

Μάλο Μόμε ή Μικρό Κορίτσι