*Γράφει η Άννα Γεωργιλή

Αλήθεια, έχεις πάει ποτέ στο Πάνω Σπίτι; Αν δεν έχει τύχει να πας σε κάποιο πάρτυ ή λάιβ, έχεις παρατηρήσει ποτέ όπως κατεβαίνεις την Αλεξάνδρας, για να βγεις Πατησίων, ένα αθόρυβα κομψό νεοκλασικό κτίριο στο ύψος της οδού Μουστοξύδη; Η σκηνοθέτιδα της παράστασης πάντως, Μαρίσα Φαρμάκη, όταν έπιασε στα χέρια της τους «Δίκαιους» του Καμύ, ένα έργο που επιθυμούσαν διακαώς να λάβει σάρκα και οστά τρεις από τους πέντε ηθοποιούς της, ήταν ο πρώτος χώρος που σκέφτηκε.

Το κοινό διαμέρισμα όπου οι ήρωες της ιστορίας καταστρώνουν τα σχέδια τους για το πώς θα εξοντώσουν τον Μεγάλο Δούκα «φιλμογραφείται» άψογα στον δεύτερο όροφο του εν λόγω νεοκλασικού σπιτιού τόσο, που όταν το μελαγχολικό, ζεστό πορτοκαλί φως της πόλης πέφτει στο πρόσωπο του Στεπάν, καθώς παρατηρεί γεμάτος αγωνία τον δρόμο, πείθεσαι ότι ο Μεγάλος Δούκας όντως θα ξεπροβάλλει με την άμαξα του από κάπου στην Αλεξάνδρας. Η επίθεση σχεδιάζεται να γίνει με τη ρήψη μιας βόμβας. Μιας βόμβας που στέκει στο κέντρο του χώρου και δεν γίνεται να μην πολιορκήσει το βλέμμμα σου.

Είπα στη Μαρίσα ότι στο μυαλό μου φαντάζει σαν εγκέφαλος που συλλαμβάνει την ιδέα της εξόντωσης του Μεγάλου Δούκα, για να μου προσθέσει με χαρά πόσο της αρέσει όταν οι θεατές της λένε μετά την παράσταση με τί τους μοιάζει αφήνοντας ελεύθερη τη φαντασία τους. Συνήθως παρομοιάζουν αυτήν την κατασκευή  με κάποιο ζωτικό όργανο όπως καρδιά  ή ακόμα και με το σύμπαν το ίδιο. Ίσως, γιατί από αυτό το εκκρεμές κρίνεται η ζωή και η τύχη ενός υπαιτίου κατά του οποίου στρέφεται η επανάσταση  και πολλών αθώων μαζί και άρα η πορεία του κόσμου. Η συλλογιστική όμως μέχρι τη ρήψη της βόμβας, είναι ένας δρόμος δύσβατος για τους ήρωες. Το όνειρο συγκρούεται με τη δράση.

Οι άνθρωποι που στοχεύει η βόμβα αποκτούν συμβολισμούς και η ελπίδα ότι το μίσος για το δεσποτισμό θα τους οπλίσει τελευταία στιγμή μετουσιώνει την υπομονή σε πάθος. Όσο κι αν βιώνουν την αδρεναλίνη της επανάστασης, οι ήρωες περνούν από διάφορα συναισθήματα, αναμετρώνται συνεχώς με τα ιδανικά του κινήματος, θυμίζουν ο ένας στον άλλο τους λόγους για τους οποίους έχουν ενταχθεί σε αυτό, ζυγίζουν συνέχεια την ατομική με τη συλλογική ευθύνη, ισορροπούν συνεχώς πάνω σε λεπτά υπαρξιακά διλήμματα περί ζωντανής αδικίας ή νεκρής δικαιοσύνης, αναρωτιούνται για την αγάπη και την ομορφιά εκεί έξω  και φυσικά κυριέυονται από φόβο και απελπισία. Υπάρχει ευτυχία στο μίσος; Οι όροι της επανάστασης είναι ίδιοι για όλους; Η Επανάσταση επιβάλλεται; Κι αν κάποιος διαφωνήσει; Αν κάποιος αποφασίσει να μην βλάψει τους αθώους; Τότε τον άνθρωπο ή τον συγχωρείς ή τον καταστρέφεις;

Κάποια στιγμή η βόμβα πέφτει και τα άπειρα χαρτονένια κουτιά, που είναι τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο γκρεμίζονται. Θαρρείς και βλέπεις κάποιο οικοδόμημα να καταρρέει ή απλά ανθρώπους να διαπνέονται από συναισθήματα, όχι όμως από δειλία. Το σκηνογραφικό, όπως μου εξομολογείται η Μαρίσα, ήθελαν να είναι κάτι άχρονο και ευμετάβλητο και είναι κάτι που αποφάσισαν σε ένα μικρό μαγικό μαγαζάκι στου Γκύζη, που είχαν σαν στέκι κατά την προετοιμασία της παράστασης με την κυρία που το διατηρεί να τους σερβίρει από σαλέπι μέχρι ό,τι φαγητό είχε να προσφέρει κάθε μέρα και τον χρόνο να σταματά ακριβώς εκεί, σαν να ήθελε να διαφυλαχθεί, όπως και το άχρονο της παράστασης μέσα σε μια τόσο ζωντανή αρτηρία της πόλης.

Τι κι αν «οι Δίκαιοι» ανέβηκαν πρώτη φορά το 1949. Η πίστη μας είναι ακόμα κλονισμένη. Βρισκόμαστε ακόμα μετέωροι μπροστά σε ένα  σύμπαν παράλογο. Για τη Μαρίσα, που απολαμβάνει όταν οι ηθοποιοί της κάνουν σαρδάμ, καθώς βρίσκει ότι ανήκουν στον ζωντανό οργανισμό μιας παράστασης, αποτελούσε ένα μεγάλο στοίχημα, το πώς θα φέρει το έργο αυτό στο 2024. Η απάντηση, φυσικά κρύβεται γύρω μας, όταν βλέπουμε το αγαθό της ζωής να πολεμάται με κάθε τρόπο από ένα σύστημα που σε αναγκάζει να πεθάνεις. Τα ευαίσθητα αισθήματα των δικαίων δεν τους εμποδίζουν να καταφύγουν στον φόνο- το ιδεώδες της δικαιοσύνης δεν αποκλείει την τρομοκρατία.

Μέχρι που βλέπουμε  ολόκληρη την ανατομία ενός εγκλήματος με τους πρωταγωνιστές να θέλουν να μοιράσουν προσεκτικά τους βαθμούς συνέργειας ανάμεσα τους, να ξεκινούν με μία  απρόσοφρη απόπειρα αλλά τελικά να προβαίνουν στο τελευταίο στάδιο της αποπεράτωσης του. Βλέπουμε όμως και τις συνέπειες αυτού, με την εμπιστοσύνη προς τον σύντροφο, αλλά και προς τον ίδιο τον εαυτό να δοκιμάζεται συνέχεια.

Οι εξεγερμένοι, αποδεχόμενοι τον φόνο και τη θυσία θα βαδίσουν με θάρρος στην αγχόνη, απορρίπτοντας τη θανατική ποινή. Αποσκοπούν στην αναδημιουργία μιας κοινότητας δικαιοσύνης κόντρα σε κάθε κρατική τρομοκρατια. Όταν έρθει και ο τελευταίος πειρασμός της Μεγάλης Δούκισσας, που έρχεται σαν μια μορφή ανάμεσα στο ανθρώπινο και στο θείο για να βρει νόημα σε αυτόν που αποφασίζει να πάρει μια ζωή, ο αυτουργός δεν επιθυμεί τη χάρη, επιλέγει να πεθάνει ευτυχισμένος. «Ας στέψει ο θάνατος το έργο μου, με την αγνότητα της ιδέας μου»

Ταυτότητα Παράστασης

Μετάφραση: Μπάμπης Συμεωνίδης
Σκηνοθεσία: Μαρίσσα Φαρμάκη
Συμβ. Δραματουργίας: Φαίδρα Χατζοπούλου
Μουσική: Στέφανος Μουρούτσος
Σκηνικά, Κατασκευές: Ασημίνα Λιαρμακοπούλου
Κοστούμια: Αρετή Δεληγιάννη, Ασημίνα Λιαρμακοπούλου
Φωτισμοί: Γιώργος Βλαχονικολός
Βοηθός Σκηνοθέτριας: Αρετή Δεληγιάννη
Γραφιστικά: Κώστας Στεργίου
Φωτογραφίες: Δημήτρης Αμπατζής
Επικοινωνία: Ελπίδα Χαρίτου

Ηθοποιοί: Ορφέας Αλπανίδης, Γιάννης Ζαφείρης, Θάνος Κόνιαρης, Σάντυ Μακροπούλου, Μπάμπης Συμεωνίδης

Παραγωγή: ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ Θεαματική

Η ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ θεαματική Α.Μ.Κ.Ε. ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 2023 από τις Φαίδρα Χατζοπούλου και Μαρίσσα Φαρμάκη. Επιθυμία της ομάδας είναι η έρευνα και ο πειραματισμός στον χώρο των παραστατικών τεχνών μέσω της καλλιτεχνικής συνδημιουργίας, τοποθετώντας στον πυρήνα της αναζήτησής μας το ανθρώπινο, το τρυφερό, το υπαρξιακό, την αβεβαιότητα και την άλυτη εκκρεμότητα.