Η καταστροφή στη χερσαία έκταση του πλανήτη επιταχύνεται ραγδαία, με ένα ποσοστό που φτάνει το 40% να χαρακτηρίζεται πλέον ως υποβαθμισμένο, ενώ ο μισός πληθυσμός του κόσμου ήδη υφίσταται τις επιπτώσεις, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Το οξύμωρο είναι πως η δυνατότητα να τραφεί ο ολοένα και αυξανόμενος παγκόσμιος πληθυσμός, τίθεται σε κίνδυνο από τις ζημιές στην χερσαία έκταση του πλανήτη, οι περισσότερες από τις οποίες προκαλούνται από την παραγωγή τροφίμων.

Η υποβαθμισμένη γη –η οποία έχει εξαντληθεί από φυσικούς πόρους, γονιμότητα του εδάφους, νερό, βιοποικιλότητα, δέντρα ή αυτοφυή βλάστηση– βρίσκεται διασκορπισμένη σε όλο τον πλανήτη. Η υποβαθμισμένη γη, δεν περιλαμβάνει μόνο άνυδρη έρημο, τροπικά δάση που ακρωτηριάζονται από υλοτόμους ή περιοχές που καλύπτονται από την αστική εξάπλωση, αλλά περιλαμβάνει επίσης φαινομενικά "πράσινες" περιοχές που καλλιεργούνται έντονα ή έχουν απογυμνωθεί από φυσική βλάστηση.

Η καλλιέργεια τροφίμων σε υποβαθμισμένες χερσαίες περιοχές γίνεται σταδιακά πιο δύσκολη, καθώς τα εδάφη και οι υδάτινοι πόροι εξαντλούνται γρήγορα. Η υποβάθμιση συμβάλλει επίσης στην απώλεια φυτικών και ζωικών ειδών και μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω την κλιματική κρίση μειώνοντας την ικανότητα της Γης να απορροφά και να αποθηκεύει άνθρακα.

Οι περισσότερες από ανθρώπινες δραστηριότητες προήλθαν από την παραγωγή τροφίμων, αλλά και η κατανάλωση άλλων αγαθών, όπως τα ρούχα, συμβάλλει επίσης σε μεγάλο βαθμό. Μεγάλο μέρος της υποβάθμισης είναι πιο ορατή στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά η βασική αιτία της υπερκατανάλωσης συμβαίνει στα πλούσια μέρη του πλανήτη. Για παράδειγμα, από την ραγδαία αυξανόμενη κατανάλωση κρέατος, που απαιτεί πολύ περισσότερους πόρους από την καλλιέργεια λαχανικών.

Χωρίς κάποια επείγουσα δράση, η υποβάθμιση προβλέπεται να επεκταθεί γρήγορα.

Σύμφωνα με την έκθεση Global Land Outlook 2, Μέχρι το 2050, μια περιοχή στο μέγεθος της Νότιας Αμερικής θα προστεθεί στην ήδη υποβαθμισμένη γαία, εάν συνεχιστούν τα τρέχοντα ποσοστά βλάβης των εδαφών.

Ο Ibrahim Thiaw, Εκτελεστικός Γραμματέας του ΟΗΕ στη Σύμβαση κατά της Ερημοποίησης δήλωσε πως «η υποβάθμιση της γης επηρεάζει τα τρόφιμα, το νερό, τον άνθρακα και τη βιοποικιλότητα. Μειώνει το ΑΕΠ, επηρεάζει την υγεία των ανθρώπων, μειώνει την πρόσβαση σε καθαρό νερό και επιδεινώνει την ξηρασία».

Η αποκατάσταση της υποβαθμισμένης γης μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η αλλαγή των μεθόδων καλλιέργειας, η παραμονή της γης σε αγρανάπαυση, η φύτευση θρεπτικών καλλιεργειών, η εξάσκηση της συλλογής και αποθήκευσης βρόχινου νερού ή η αναγέννηση δέντρων για την πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους.

Πολλοί αγρότες  όμως δεν μπορούν να λάβουν αυτά τα μέτρα λόγω της αφόρητης πίεσης για εντατική παραγωγή, της έλλειψης γνώσεων, της κακής τοπικής διακυβέρνησης ή της έλλειψης πρόσβασης σε πόρους.

Ο Thiaw ζήτησε από τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα να επενδύσουν 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία για να αποκαταστήσουν την υγεία περίπου 1 δισεκατομμυρίου εκταρίων υποβαθμισμένης γης -μια έκταση περίπου όσο οι ΗΠΑ ή η Κίνα. Αυτό θα ισοδυναμούσε μόνο με ένα μικρό ποσοστό των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων που δαπανώνται ετησίως για επιδοτήσεις στη γεωργία και τα ορυκτά καύσιμα, αλλά θα διασφάλιζε τα εδάφη, τους υδάτινους πόρους και τη γονιμότητα του πλανήτη.

«Κάθε αγρότης, μεγάλος και μικρός, μπορεί να ασκήσει αναγεννητική γεωργία», είπε στον Guardian. «Υπάρχει μια πληθώρα τεχνικών και δεν χρειάζεστε υψηλή τεχνολογία ή διδακτορικό για να τις χρησιμοποιήσετε».

Ο Thiaw είπε: «Η σύγχρονη γεωργία έχει αλλάξει το πρόσωπο του πλανήτη, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα. Πρέπει να επανεξετάσουμε επειγόντως τα παγκόσμια συστήματα παραγωγής τροφίμων μας, τα οποία ευθύνονται για το 80% της αποψίλωσης των δασών, το 70% της χρήσης του γλυκού νερού και τη μοναδική μεγαλύτερη αιτία απώλειας της χερσαίας βιοποικιλότητας».

Περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας ετήσιας οικονομικής παραγωγής, ή περίπου 44 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, τίθεται σε κίνδυνο από την υποβάθμιση της γης, σύμφωνα με την έκθεση. Ωστόσο, το οικονομικό όφελος από την αποκατάσταση της υποβαθμισμένης γης θα μπορούσε να ανέλθει σε 125 έως 140 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, που θα ήταν περίπου 50% περισσότερο από το παγκόσμιο ΑΕΠ των 93 τρις ​​δολαρίων για το 2021.

Η έκθεση Global Land Outlook 2, είναι μόνο η δεύτερη παρόμοια έκθεση που δημοσιεύτηκε. Χρειάστηκε πέντε χρόνια για να συνταχθεί από τον ΟΗΕ με 21 οργανισμούς εταίρους και αντιπροσωπεύει την πιο ολοκληρωμένη βάση δεδομένων γνώσης της γης του πλανήτη μέχρι σήμερα.

*Με πληροφορίες από τον GUARDIAN