Μαζί με τη μείωση του ΦΠΑ στα έργα τέχνης έρχεται και η μείωση του ΦΠΑ για τα σινεμά, κάτι αναγκαίο για να επιβιώσει ο κλάδος, όμως χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή σε όσα αφορούν τα έργα τέχνης.

Σήμερα, στην εκπομπή «Συνδέσεις» της ΕΡΤ1 παραβρέθηκε ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού με αντικείμενο τη μοντέρνα τέχνη Νικόλας Γιατρομανωλάκης και έκανε, ανάμεσα σε άλλες, και αυτές τις ανακοινώσεις. Βέβαια εδώ πρέπει να πούμε πως, διεθνώς, αυτό μπορεί να διευκολύνει όσους χρησιμοποιούν το εμπόριο τέχνης για ξέπλυμα χρήματος, το λεγόμενο layering. Άλλωστε η παγκόσμια βιομηχανία της τέχνης παραδοσιακά επιτρέπει πληρωμή σε ρευστό, κάτι που θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Όμως δεν είναι μόνο οι πληρωμές σε μετρητά ύποπτες. Το ίδιο μπορεί να γίνει με μεταφορές από πολλαπλές τράπεζες ή οικονομικά ιδρύματα μεταξύ λογαριασμών του ίδιου ιδρύματος.

Χαρακτηριστικά, όταν η μεξικανική κυβέρνηση άλλαξε το νομοθετικό πλαίσιο και απαιτούσε περισσότερες πληροφορίες για τους αγοραστές επιβάλλοντας όριο στην πληρωμή με μετρητά, η αγορά εμφάνισε πτώση 70% σε λιγότερο από έναν χρόνο.

Πως λειτουργεί;

Είναι πολύ απλό. Αγοράζοντας ένα έργο τέχνης με χρήματα που έχουν προέλθει από ύποπτη ή παράνομη πηγή, μετά τη γρήγορη μεταπώληση ή flip, τα χρήματα είναι «καθαρά» και μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα.

Άλλα πιθανά προβλήματα

Στην υπερκοστολόγηση ενός έργου τέχνης και την αγορά του με κατά πολύ ανώτερη τιμή της πραγματικής του αξίας, το ΦΠΑ του 24% λειτουργεί ως φρένο και επιστρέφει χρήματα στα δημόσια ταμεία. Αν δηλαδή ένας δήμος (σ.σ. γκουχ, γκουχ) αγοράσει ένα έργο τέχνης, με απευθείας ανάθεση ή όχι, με ποσό κάτω από αυτό που παρεμβαίνει το Ελεγκτικό Συνέδριο (σ.σ. 4.999 ευρώ με το Ελεγκτικό Συνέδριο να παρεμβαίνει από 5.000 ευρώ και πάνω) για να επιθεωρήσει τη νομιμότητα και την πληρότητα των δικαιολογητικών για την αγορά, θα πλήρωνε στο κράτος ΦΠΑ 24%. Δηλαδή τα 1.200 ευρώ θα κατέληγαν στα κρατικά ταμεία. Στην περίπτωσή μας (σ.σ. 13%) μόλις 650€ θα καταλήξουν στα ταμεία του κράτους. Αυτό ουσιαστικά είναι κάτι που διευκολύνει τις υπερτιμολογήσεις έργων τέχνης.

Συνολικά η απόφαση που αφορά τα έργα τέχνης είναι κομμένη και ραμμένη ώστε να μειώσει τα έξοδα των μεγάλων ιδιωτών συλλεκτών, από σπόντα ή όχι, διευκολύνει το ξέπλυμα χρήματος μέσω της τέχνης και επιβραβεύει τις υπερτιμολογήσεις. Γιατί είναι ένα πράγμα να αγοράσεις ένα αγαλματίδιο των 50 ευρώ, με το οποιοδήποτε ΦΠΑ, και κάτι εντελώς διαφορετικό έναν πίνακα των 50.000 ευρώ.

Εκ των πραγμάτων δεν αντιμετωπίζεται η φοροδιαφυγή, κάτι που ανέφερε ο Υπουργός, γιατί και πάλι η νόμιμη απόδειξη μπορεί να είναι σε μικρότερο ποσό από αυτό της πραγματικής αξίας και η διαφορά να πληρωθεί «μαύρα». Ενώ τους επαγγελματίες εμπόρους δεν τους συμφέρει η αγορά με μικρότερο ποσό ή χωρίς ποσό, γιατί εκ των πραγμάτων ρίχνουν την αξία των έργων. Η αξία ενός έργου τέχνης κοστολογείται και από το ιστορικό μεταπωλήσεών του. Είναι ένα νομοσχέδιο που αν είχε καλές προθέσεις, δεν θα αφορούσε τις αγορές έργων τέχνης μεγάλης αξίας. Είτε θα είχε ένα όριο, είτε δεν θα πέρναγε καθόλου.